Σε νέο σταυροδρόμι αβεβαιότητας η Αργεντινή

Η πρόσφατη εκλογή του Μαουρίτσιο Μάκρι στον προεδρικό θώκο της Αργεντινής, έβαλε τέλος σε 12 χρόνια διακυβέρνησης από τον Νέστορ και την Κριστίνα Φερνάντες Κίρχνερ. Η κυβέρνηση κληρονόμησε μία εύθραυστη οικονομία. Αν δεν προσέξει, η Αργεντινή μπορεί να έρθει αντιμέτωπη με μία νέα κρίση, εξαιτίας των επιδεινούμενων εξωτερικών συνθηκών και της μακροοικονομικής κακοδιαχείρισης, ειδικά μετά το 2011. Ορισμένες διαστάσεις της οικονομικής κατάστασης της Αργεντινής, ωστόσο, είναι εξαιρετικά επιθυμητές, όπως η χαμηλή αναλογία του χρέους προς το ΑΕΠ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η κυβέρνηση Μάκρι να αντιμετωπίζει λιγότερο δύσκολο έργο από εκείνο του Κίρχνερ το 2003.

Όταν ο Κίρχνερ ανέλαβε την εξουσία, η Αργεντινή είχε περάσει τη χειρότερη οικονομική κρίση της. Η ανεργία, η ανισότητα, η φτώχεια και το δημόσιο χρέος είχαν αυξηθεί. Η μαζική αποβιομηχανοποίηση και βαθιές αδυναμίες στο εκπαιδευτικό της σύστημα, δεν υπόσχονταν πολλά για το μέλλον. Έπειτα από την υποτίμηση και την χρεοκοπία, η Αργεντινή βίωσε μία αξιοθαύμαστη ανάκαμψη. Οι πολιτικές που ακολούθησε η κυβέρνηση Κίρχνερ οδήγησαν σε μεγάλη μείωση της ανεργίας, της φτώχειας και της ανισότητας. Μία βαθιά αναδιάρθρωση χρέους συνέβαλλε στην αποκατάσταση της μακροοικονομικής βιωσιμότητας. Από το 2003 μέχρι το 2008 το ΑΕΠ αυξανόταν κατά 8% κατά μέσο όρο τον χρόνο. Στη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η κυβέρνηση Φερνάντες κατάφερε να αντεπεξέλθει με σχετική επιτυχία.

Αλλά μετά το 2011, αντί να προκύψει κάποιος προσεκτικός σχεδιασμός για την μακρο και μικροοικονομική πολιτική ώστε να ενισχυθεί η προσφορά και η ζήτηση, οι περισσότερες πολιτικές ευνοούσαν τη διατήρηση της συνολικής ζήτησης σε ένα πλαίσιο που δεν ήταν πλέον αμιγώς κεϋνσιανό. Η ζήτηση αυξήθηκε αλλά η προσφορά δεν ακολούθησε. Ορισμένοι τομείς (και ειδικά η ενέργεια) έφτασαν σε αδιέξοδο, προκαλώντας επιτάχυνση του πληθωρισμού. Η κυβέρνηση Φερνάντες επέφερε σημαντικές βελτιώσεις στις ζωές πολλών, μία πιο ευρεία διανομή του εισοδήματος, μία οικονομία κοντά στην πλήρη απασχόληση και μία χαμηλή αναλογία χρέους προς ΑΕΠ.

Η διάβρωση της εξωτερικής ισορροπίας, τώρα απειλεί να ανατρέψει μέρος της προόδου που είχε σημειωθεί. Ο Μάκρι πρέπει να διορθώσει τις εσωτερικές και εξωτερικές ανισορροπίες και να μειώσει τον πληθωρισμό, χωρίς να ανατρέψει όσα έχουν μέχρι τώρα επιτευχθεί. Τις πρώτες εβδομάδες η κυβέρνησή του κατήργησε ή μείωσε τους φόρους στις εξαγωγές των εμπορευμάτων και εξάλειψε τους ελέγχους συναλλάγματος, οδηγώντας σε μία ντε φάκτο υποτίμηση της τάξης του 35% έναντι του δολαρίου. Οποιαδήποτε ενέργεια (συμπεριλαμβανομένης και τη αδράνειας) σε αυτό το πλαίσιο ενέχει κινδύνους. Οι απειλές που αντιμετωπίζει η οικονομία της Αργεντινής είναι : επιτάχυνση του πληθωρισμού, επιδείνωση των εμπορικών δραστηριοτήτων και αύξηση της ανισότητας. Αν η κεντρική τράπεζα αντιδράσει πολύ επιθετικά και οδηγήσει την οικονομία σε ύφεση, οι φτωχοί θα επηρεαστούν δυσανάλογα.

Ένα καθεστώς που θα βάλει στόχο τον πληθωρισμό καθιστά πιο πιθανό αυτό το σενάριο. Οι αρχικές ενέργειες της κυβέρνησης είναι ανησυχητικές: συγκεκριμένα, η μόνιμη μείωση στους φόρους των εξαγωγών είναι μία μεγάλη μεταβίβαση πόρων στους πλούσιους, επιβαρύνοντας τους εργαζομένους. Οι πρώτες οικονομικές πολιτικές της κυβέρνησης Μάκρι δείχνουν να βασίζονται σε αρκετές αμφιλεγόμενες υποθέσεις γύρω από το πως η υποτίμηση θα επηρεάσει τις καταναλωτικές τιμές και το πως οι επενδύσεις θα αντιδράσουν σε πολιτικές της οικονομίας της αγοράς. Αν αυτές οι υποθέσεις καταρρεύσουν, η κυβέρνηση πρέπει να αντιδράσει γρήγορα, παρεμβαίνοντας προκειμένου να αποφύγει τις υφεσιακές συνέπειες στην αύξηση της ανισότητας και της φτώχειας – διαφορετικά η διαδικασία της «ανάπτυξης για όλους» θα δεχθεί μεγάλο πλήγμα.