Προ ολίγων εβδοµάδων έτυχε να συναντήσω δύο μητέρες πάσχουσες από το προσφιλές πλέον «empty nest syndrome» (σύνδρομο της άδειας φωλιάς). Τις αναγνωρίζεις σχεδόν αμέσως. Από το αδιόρατα μελαγχολικό βλέμμα που συνοδεύει το πανηγυρικό «Ο γιος μου πέρασε στο Τμήμα Βιολογίας στην Κρήτη» ή «Η μικρή ξεκινάει τον άλλο μήνα μεταπτυχιακό στην Ιστορία της Τέχνης στο Λονδίνο». Η πρώτη, μάλιστα, που ήταν επιπλέον και διαζευγμένη (οπότε, υποθέτω, η φωλιά έχασκε ακόμη πιο άδεια), μου εξομολογήθηκε: «Δεν ξέρω πώς θα είναι η ζωή μου από εδώ και πέρα».
Για κάποιον ανεξήγητο λόγο, ένιωσα να συμπάσχω περισσότερο με τα δύο παιδιά που ετοίμαζαν βαλίτσα για την Κρήτη και το Λονδίνο. Σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόκειται για μια δημογραφική ομάδα που βιώνει στη Δύση τις πλέον βίαιες ψυχικές αναταράξεις (πόσω μάλλον στη μνημονιακή Ελλάδα). Δεν είναι, βεβαίως, μόνο εκείνοι που φεύγουν (αυτοί είναι, άλλωστε, οι πιο τυχεροί). Είναι και εκείνοι που παραμένουν ή επιστρέφουν ανόρεχτα στο πατρικό σπίτι (στη Βρετανία το 22,3% των ανδρών και το 12,8% των γυναικών ηλικίας 20 και κάτι ζουν ακόμη με τους γονείς τους επειδή δεν έχουν οικονομική αυτονομία).
Οι σύγχρονοι νεαροί ενήλικοι βρίσκονται αντιμέτωποι με δύο κινδύνους. Ο πρώτος είναι σαφώς η υπερπροστασία (θυμίζω ότι προκειμένου να προσλάβουν αποφοίτους γνωστών πανεπιστημίων, «κολοσσοί» όπως η αμερικανική τράπεζα Merrill Lynch έχουν φτάσει στο ποταπό σημείο να καθιερώνουν «ανοιχτές ημέρες», όπου η Μαμά και ο Μπαμπάς ξεναγούνται στις εγκαταστάσεις τους). Αυτή η υπερπροστασία «σιγοντάρεται» αμετροεπώς από τη σύγχρονη τεχνολογία. Σήμερα νιώθεις την καυτή ανάσα των Γεννητόρων σου σε κάθε σου βήμα. Αρκεί να σκεφτεί κανείς την πρωτόγνωρη συχνότητα με την οποία οι αμερικανοί φοιτητές επικοινωνούν σήμερα με τους γονείς τους (μέσω τηλεφώνου, Viber, Skype κ.ο.κ.): κατά μέσο όρο 22,1 φορές την εβδομάδα. Προσωπικώς, θυμάμαι να επικοινωνώ με τους δικούς μου κάθε Πέμπτη, στις 8 το βράδυ, στο κοινόχρηστο τηλέφωνο του campus, κάπου στα σκωτσέζικα Lowlands, όπου είχα την τύχη να φοιτώ στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Στο πρόσφατο βιβλίο της, «Ηοw to Raise an Adult» («Πώς να μεγαλώνεις έναν ενήλικο») η Τζούλι Λίθκοτ-Χέιμς, πρώην επικεφαλής του Γραφείου Συμβουλευτικής Πρωτοετών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, υπογραμμίζει ότι o υπεργονεϊσμός δεν απειλεί απλώς τις επαγγελματικές προοπτικές του (μεγάλου) παιδιού, αλλά επιφέρει και τεράστιες ψυχολογικές βλάβες. Προς επίρρωσιν αυτού επιστρατεύει έρευνα (2011) κοινωνιολόγων στο Πανεπιστήμιο του Τενεσί, η οποία εντόπισε τη στατιστική συσχέτιση μεταξύ υπερβολικού γονεϊκού ζήλου και φαρμακευτικής αγωγής για το άγχος ή την κατάθλιψη. Ενας ερευνητής, μάλιστα, σε Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών στο Λος Αντζελες, διαπίστωσε ότι «τα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους σε ευκατάστατους εφήβους και νέους ενηλίκους είναι ίδια με τα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους που βιώνουν οι φυλακισμένοι έφηβοι».
Ο δεύτερος κίνδυνος είναι, στον αντίποδα, η συνειδητή «εγκατάλειψη». Σύμφωνα με το αμερικανικό «Time», στην προσπάθεια ακριβώς να μην πέσουν στην παγίδα του υπεργονεϊσμού, οι γονείς στις ΗΠΑ έχουν εσχάτως την τάση να απομακρύνονται οικειοθελώς από τα ενήλικα παιδιά τους. Ετσι δεν παίρνουν χαμπάρι ότι η 19χρονη κόρη τους πάσχει από νευρική ανορεξία παρά μόνον όταν «πατώνει» στους βαθμούς του πρώτου εξαμήνου, ενώ δεν αντιλαμβάνονται ότι ο 23χρονος γιος κατατρύχεται από πάσης φύσεως αγχώδεις διαταραχές παρά μόνον όταν δουν το συρτάρι του τιγκαρισμένο στα αγχολυτικά. Η κατάσταση έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που τα αμερικανικά πανεπιστήμια παλεύουν πλέον να επαναπροσελκύσουν το υποτονικό γονεϊκό ενδιαφέρον, να «κατευθύνουν τις μαμάδες και τους μπαμπάδες σε μια σωστή μορφή υποστηρικτικού ρόλου».
Ισως, λένε οι ειδικοί, η λύση να βρίσκεται κάπου στη μέση. Η Μαμά και ο Μπαμπάς πρέπει να αποδεχτούν ότι έχουν να κάνουν με έναν άγουρο ενήλικο με αυξημένες ανάγκες (που πρέπει να γίνει 25 χρόνων για να φθάσει στη συναισθηματική ωριμότητα). Αλλά και ότι οι ίδιοι δεν είναι οι εφ’ όρου ζωής χορηγοί, σοφέρ, ψυχοθεραπευτές του κ.ο.κ. Ούτε κάθε μέρα στυμμένη πορτοκαλάδα ούτε κάθε μέρα άστρωτο το οικογενειακό τραπέζι. Ούτε αχαλίνωτο babysitting ούτε ηθελημένη παραμέληση.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 25 Οκτωβρίου 2015

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ