Είναι αδιανόητη η «μη ανάμιξη» στην προστασία των προσφύγων

Χρωστώ την ζωή μου στην προθυμία των βρετανικών αρχών να με δεχθούν ως βρέφος πρόσφυγα από τη ναζιστική Γερμανία. Οι γονείς μου κι εγώ φύγαμε από το Βερολίνο τον Αύγουστο του 1939, μόλις πριν αρχίσει ο πόλεμος, για να βρούμε την 10χρονη αδερφή μου Έστερ, η οποία μαζί με άλλα περίπου 10.000 παιδιά είχε πάει στην Αγγλία μήνες νωρίτερα στο πλαίσιο μιας διαδικασίας που έγινε γνωστή ως Kindertransport – μεταφορά παιδιών. Οι Βρετανοί έδειξαν εξαιρετική γενναιοδωρία σε πρόσφυγες σαν εμένα εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Δυστυχώς, το πνεύμα τους εκείνης της εποχής δεν αντικατοπτρίζεται στις πολιτικές του νυν βρετανού πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον _ ούτε πολλών από τους ευρωπαίους ομολόγους του.

Μέχρι στιγμής η Βρετανία έχει δεχθεί σχετικά μικρό αριθμό προσφύγων από τη Μέση Ανατολή. Μόνο όταν αισθάνθηκε την πίεση της κοινής γνώμης _ που επηρεάστηκε βαθιά από τη φωτογραφία του άψυχου σώματος του Αϊλάν Κούρντι, ενός τρίχρονου Σύρου που ξεβράστηκε σε μια παραλία _ άρχισε να αλλάζει τη στάση του ο Κάμερον. Ωστόσο, η Βρετανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να κάνουν περισσότερα για να προστατεύσουν τους απελπισμένους πρόσφυγες.

Μερικές χώρες _ κυρίως η Σουηδία, η Γερμανία και η Ελβετία _ ανταποκρίθηκαν με ανθρωπιά στην κρίση. Η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ αναδείχθηκε κορυφαία αυτής της ανθρωπιάς, καθιστώντας σαφές ότι ο σεβασμός και η αξιοπρέπεια για όλους αποτελούν βασική αρχή της ΕΕ. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες όμως _ ιδίως η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία και η Σλοβακία _ τηρούν εχθρική στάση η οποία επιδεινώνει τα δεινά των προσφύγων. Θυμίζουν την διστακτικότητα των Ολλανδών και των Βέλγων να εκδώσουν ακόμη και βίζες τράνζιτ σε πρόσφυγες σαν εμένα που προσπαθούσαν να φθάσουν στην Αγγλία από τη Γερμανία στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από τον φόβο ότι θα ξεμέναμε στις χώρες αυτές.

Είναι γεγονός ότι πολλοί κεντρο- και ανατολικοευρωπαίοι επωφελήθηκαν από τη γενναιοδωρία των άλλων. Πολλοί Τσέχοι και Σλοβάκοι κατέφυγαν στη Δύση μετά την επιβολή του κομμουνισμού το 1948 και ακόμη περισσότεροι μετά την πάταξη της Άνοιξης της Πράγας το 1968. Το 1956, όταν οι Σοβιετικοί πάταξαν την Ουγγρική Επανάσταση, 200.000 Ούγγροι δραπέτευσαν από τη χώρα. Αργότερα, αυτές και άλλες οι χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης έδρεψαν σημαντικά οικονομικά οφέλη από την ένταξη στην ΕΕ.

Η παρούσα κρίση βεβαίως δεν αφορά μόνο την Ευρώπη. Ο Λίβανος, η Ιορδανία και η Τουρκία έχουν δεχθεί πολύ μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων.

Εν τω μεταξύ, πλούσιες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και οι μοναρχίες του Κόλπου έχουν τις πόρτες τους κλειστές στους πρόσφυγες. Οφείλουν τουλάχιστον να αυξήσουν σημαντικά την οικονομική βοήθεια προς τις χώρες που επωμίστηκαν το μεγαλύτερο βάρος.

Οι ΗΠΑ έχουν ιδιαίτερη ευθύνη να βοηθήσουν. Η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003, που βασίστηκε σε ψευδείς ισχυρισμούς, συνέβαλε στο σημερινό χάος. Οι ΗΠΑ θα έπρεπε όχι μόνο να προσφέρουν εξαιρετικά αυξημένη βοήθεια στις χώρες που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό προσφύγων αλλά και να δεχθούν οι ίδιες μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων.

Πριν από μια δεκαετία, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε ομόφωνα την «ευθύνη να προστατεύουμε» πληθυσμούς από τα μαζικά εγκλήματα _ προστασία η οποία, σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να πάρει και την μορφή στρατιωτικής επέμβασης. Αλλά οι αθέλητες επιπτώσεις που προκάλεσαν προσπάθειες να επιβληθεί το δόγμα αυτό _ κυρίως στη Λιβύη το 2011 _ έκαναν χώρες να εγκαταλείψουν την ευθύνη τους. Ως αποτέλεσμα, ο φρικτός πόλεμος στη Συρία διαρκεί σχεδόν πέντε χρόνια χωρίς να επεμβαίνει κανείς απ’ όσους έχουν την στρατιωτική ικανότητα να περιορίσουν, αν όχι να τερματίσουν, τη σφαγή.

Είτε είναι δικαιολογημένη είτε όχι η μη επέμβαση, η τακτική της μη ανάμειξης δεν νοείται και δεν πρέπει να επεκτείνεται στα εκατομμύρια των αμάχων οι οποίοι είναι θύματα και, όπως η οικογένειά μου το 1939, δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να αναζητήσουν καταφύγιο εκτός της χώρας τους. Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε εμείς οι υπόλοιποι είναι να τους καλωσορίσουμε.