Το γλωσσάριο της κωλοτούμπας – Δώρα

Στις ανταλλαγές επίσημων επισκέψεων σε επίπεδο πολιτειακής ηγεσίας μεταξύ δύο χωρών ένα θέμα, που πρέπει να αντιμετωπιστεί, είναι η ανταλλαγή δώρων. (Παρακαλώ όσους συμπέραναν ότι το θέμα μας είναι ελαφρύ και άνευ σημασίας να συνεχίσουν για λίγο ακόμη την ανάγνωση αυτού του κειμένου. Θα πειστούν για το αντίθετο.) Πολλά και μεγάλα είναι όσα θα μπορούσε να πει κανείς για αυτήν τη συνήθεια. Η αξία του δώρου που προσφέρεται είναι ευθέως ανάλογη με τη φύση του καθεστώτος. Βασιλιάδες και κάθε είδους ανεξέλεγκτοι και προσωποπαγείς εξουσιαστές του παρελθόντος και του παρόντος έχουν την ευχέρεια να προσφέρουν, για να εντυπωσιάσουν, μεγάλης αξίας δώρα, πολλές φορές γνήσια προϊόντα της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.

Εδώ έρχεται να συνδεθεί η σχέση της αξίας του δώρου με τη σημασία και το κύρος αυτού που το προσφέρει. Στην προκολομβιανή Αμερική υπήρχε η πρακτική του potlatch. Θα μπορούσαμε να την περιγράψουμε ως πόλεμο με δώρα. Αντί δηλαδή για εχθροπραξίες με βέλη, ακόντια, κρανιοθραύστες και άλλα όπλα της περιοχής και της εποχής, που προκαλούσαν νεκρούς και τραυματίες, οι εμπόλεμοι λαοί προσπαθούσαν να καθυποτάξουν και να ταπεινώσουν ο ένας τον άλλον με τη συνεχή, σε τακτές περιόδους, ανταλλαγή δώρων που αυξάνονταν συνεχώς σε αξία, πολλές φορές μέχρι του σημείου να καταστραφεί η οικονομία του ενός ή και των δύο ανταγωνιζομένων γιατί δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες αυτής της ανταλλαγής. Εξυπακούεται βέβαια ότι τα δώρα αυτά από τη φύση τους δεν μπορούσαν να αντικαταστήσουν τους παραγωγικούς πόρους που είχαν αφιερωθεί για την προμήθειά τους. Ετσι και στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, επειδή είμαστε λαός επηρμένος, με μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, με περιορισμένο ενδιαφέρον για τη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών και ατελή πολιτική συνείδηση σε ό,τι αφορά τα πεπραγμένα των εκάστοτε αιρετών μας, τείνουμε να παρέχουμε δώρα μεγαλύτερης αξίας από εκείνα που μας παρέχονται όταν επισκέπτεται κάποιος επίσημος εκπρόσωπός μας μια ξένη χώρα.

Ενα άλλο θέμα που προκύπτει είναι τι γίνονται τα δώρα αυτά μετά την ανταλλαγή. Σε χώρες όπου το κράτος θεωρείται λεία των διαγωνιζομένων περί την εξουσία είθισται τα δώρα να θεωρούνται προσωπική περιουσία του εκάστοτε κυρίου Χατζηπετρή, που βρέθηκε για ποικίλους λόγους σε αυτή τη θέση. Χώρες με ισχυρό δημοκρατικό έλεγχο αποδέχονται ως προσωπική ιδιοκτησία του εκπροσώπου δώρα μόνον ορισμένης αξίας (για τις ΗΠΑ 100 δολάρια). Αν το δώρο είναι πολυτιμότερο, ανήκει στο κράτος και διατίθεται κατά το δοκούν. Χώρες με μεγάλη δύναμη και ελκυστικότητα δέχονται μεγάλη πίεση για να συναντηθούν οι δημοκρατικά εκλεγμένοι εκπρόσωποί τους με ένα πλήθος πάσης φύσεως εκπροσώπων άλλων χωρών.

Ο ΟΗΕ έχει 193 μέλη. Ολοι αυτοί έχουν τρεις ή τέσσερις αξιωματούχους πρώτου επιπέδου. Μαζεύονται δηλαδή καμιά εφτακοσαριά και όλοι επιδιώκουν, μία φορά στη ζωή τους, να συναντήσουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Οπως καταλαβαίνετε, ο εκάστοτε πρόεδρος θα έπρεπε να έχει αφιερώσει το ένα τέταρτο περίπου της προεδρικής του θητείας για να συναντάει τυχάρπαστους ηγετίσκους χωρών με την τύχη των οποίων ασχολείται συνήθως κάποιος κατώτερος υπάλληλος στο State Department, στο Πεντάγωνο ή στη CIA. Εφεύραν λοιπόν έναν μοναδικό θεσμό, που στηριζόταν στη διαπίστωση ότι για τον επισκέπτη το πολυτιμότερο αποτέλεσμα δεν ήταν η ούτως ή άλλως περιορισμένη σε φιλοφρονήσεις συζήτηση, αλλά η εγκάρδια φωτογραφία που είχε προκύψει από αυτήν. Μία φορά τον μήνα, συχνότερα όταν έχει Γενική Συνέλευση ο ΟΗΕ, υποβάλλουν τους εαυτούς τους (γιατί σύντομα προέκυψε ότι η τελετή ήταν πιο αποδοτική αν συμμετείχαν σε αυτήν και οι Πρώτες Κυρίες) και ο πρόεδρος και η γυναίκα του σε ένα κατάλληλο σκηνικό και υποδέχονται τους εγγεγραμμένους τη αιτήσει τους στον επί τούτου κατάλογο, ανταλλάσσουν χαμόγελα και μερικές φράσεις και φωτογραφίζονται. Η όλη διαδικασία δεν κρατάει πάνω από ένα λεπτό (60 δευτερόλεπτα) και ονομάζεται, για τους αγγλομαθείς όπως ο κ. Τσίπρας, Photo opportunity.

Δεν ξέρω αν μετά το τέλος αυτής της αγγαρείας, την ώρα που τους κάνουν μασάζ στα ταλαιπωρημένα άκρα τους, ο Μπαράκ και η Μισέλ βλαστημάνε τους ματαιόδοξους αυτούς ηγετίσκους που τους ταλαιπώρησαν αφόρητα για άλλη μία φορά. Ούτε με ενδιαφέρει. Συγχαρητήρια όμως στο ζεύγος Αλέξη και Περιστέρας, που γράφτηκαν στον επί τούτου κατάλογο και πέτυχαν μια θέση σε αυτόν, και τέλος στην πολυπόθητη φωτογραφία, που μας έκανε εθνικά υπερήφανους όλους τους Ελληνες. Οποια και αν είναι η τύχη της, η φωτογραφία δεν ανήκει μονάχα στην οικογένεια Τσίπρα, αλλά στα αρχεία των αγώνων και των κατακτήσεων της μαχόμενης ελληνικής Αριστεράς. Συγχαρητήρια, σύντροφοι. Αυτή η Photo opportunity με τον πρόεδρο των «φονιάδων των λαών» ήταν μια μεγάλη νίκη του λαϊκού κινήματος.