Από το ένα στο άλλο

Προηγούνται τα ρέστα από το μονοτονικό της περασμένης Κυριακής, συγκεντρωμένο στην ευδόκιμη συλλογή του Γιώργου Μπλάνα υπό τον τίτλο «Στασιωτικά (51-100)», εκδόσεις Γαβριηλίδη. Πρόκειται για μια παράλειψη και την ακύρωση μιας υπόσχεσης. Η παράλειψη αναφέρεται σε τέσσερα από τα πενήντα μέρη της ποιητικής σύνθεσης και εντοπίζεται εύκολα από την εκτύπωσή της σε πλάγια στοιχεία, λειτουργώντας ως εσοχή και συνάμα ανακοπή στην παράφορη ροή του ποιητικού λόγου. Παράδειγμα οι επόμενοι επτά στίχοι από το «Στασιωτικό εξηκοστό τρίτο»:

Οι ώμοι και τα στέρνα και οι πλάτες μας / να είναι αέρας δυνατός στο εξής. / Φτερά να φυτρώσουν στα σώματά μας ώστε να πετάμε μαζί με την οικεία γη. / Στα γένια να μουγκρίζει το κύμα […] /: ρίζωμα μάλλον / παρά ρίζα∙ κι όλα αυτά κατά το κέφι καθενός.

Δυο λόγια και για την ακύρωση της δοσμένης υπόσχεσης που αφορά στο είδος της ενδογλωσσικής μετάφρασης, όταν μάλιστα αυτή επιχειρείται στην ομηρική «Ιλιάδα» ή σε σοφόκλεια τραγωδία. Oπου αισθάνομαι ότι ταιριάζουν τα χνώτα μας με του Γιώργου Μπλάνα, ειδικότερα ως προς την υπεράσπιση δυνητικής ισοτιμίας μεταξύ μεταφραστικής και μεταφραζόμενης γλώσσας. Αίσθηση που την είχα πριν από κάμποσα χρόνια διαβάζοντας και επαινώντας την πρώιμή του μετάφραση του «Φιλοκτήτη», της πιο μελαγχολικής τραγωδίας του Σοφοκλή στα ώριμα χρόνια του. Τόσα προς το παρόν αρκούν, για να φανούν τα υπονοούμενα της προδήλωσής μου για αμοιβαία μεταφραστική συμπάθεια. Τα περισσότερα απαιτούν διεξοδικό διάλογο μεταξύ μας.

Περνώ τώρα από το ένα θέμα στο άλλο, για να ομολογήσω τον ενθουσιασμό μου για ένα άλλο πόνημα, πεζογραφίας τη φορά αυτή, κατόρθωμα της Μαρίας Στεφανοπούλου, που την αγνοούσα, ωσότου διάβασα το απρόβλεπτο μυθιστόρημά της με τον παράδοξο τίτλο «Aθος ο Δασονόμος» σε ανεπίληπτη έκδοση του Ροδακιού. Πρόκειται για διπλό άθλο και άθλημα, συγγραφικό και εκδοτικό, που η κριτική το είχε ήδη επισημάνει και επαινέσει, όπως διαπίστωσα εξ υστέρου. Κυκλοφόρησε τον Μάιο της περασμένης, γκαστρωμένης χρονιάς που κατέληξε στις μοιραίες εκείνες εκλογές του Γενάρη.

Εργοβιογραφικά της Στεφανοπούλου δεν βρήκα στα πρόχειρά μου λεξικά. Τα στοιχεία πάντως της οικείας σελίδας στο προκείμενο μυθιστόρημα δείχνουν πως πρόκειται για γόνιμη συγγραφέα, που ξεκίνησε το 1992 με τη μελέτη «Τάκης Σινόπουλος: H ποίηση και η ουσιαστική μοναξιά», παρέα με το πεζογράφημα «Αποστροφή». Ακολούθησαν το 1999 δύο συνεχόμενες ιστορήσεις: οι «Ιστορίες μαθητείας μέσα στον χρονο Α’» και οι «Ιστορίες μαθητείας μέσα στον χρόνο Β’», συλλογή με «νουβέλες», στις εκδόσεις Αρμός. Το 2006 είδε το φως της δημοσιότητας «Ο βράχος στα σύννεφα» (διηγήματα τη φορά αυτή, στις εκδόσεις Αρμός) και το 2007 «Οι ονειροπαρμένοι» (δηλωμένοι ως «θέατρο», εκδόσεις Σμίλη). Προηγήθηκε το 1994 το δοκίμιο «Το θέατρο των πηγών και η νοσταλγία της καταγωγής» (εκδόσεις Πορεία), που γνώρισε και δεύτερη έκδοση «επαυξημένη» το 2011 (βιβλιοπωλείον της Εστίας).

Προσπάθησα να περισώσω την πραγματολογική ακρίβεια της μονοσέλιδης αυτής βιβλιογραφίας, απαλλαγμένης από κάθε ίχνος συγγραφικής φιλαρέσκειας. Αρετή που επικυρώνεται στο σύνολο του μυθιστορήματος «Αθος ο δασονόμος», το οποίο δικαιούται να εκτιμηθεί ως μέτρο και έλεγχος της ευπώλητης πεζογραφίας του καιρού μας. Σε λευκή σελίδα του προβάλλεται πολύτιμη δίδυμη προμετωπίδα. Ο ευαγγελιστής Μάρκος με μια παραβολή που θα τη ζήλευε κάθε γνήσιος ποιητής: «Βλέπω τους ανθρώπους ότι ως δένδρα ορώ περιπατούντας». Και η επόμενη σύσταση του W. B. Yeats: «Πάτα αλαφρά γιατί πατάς απάνω στα όνειρά μου», θησαυρισμένη από «Τα ουράνια τα μεταξωτά». Ο κορμός του βιβλίου μοιράζεται σε τέσσερα μέρη, καθένα με επίτιτλο και τα επώνυμα μέρη του. Το σύνολο ακούγεται σαν ποίημα.

Μέρος Α’, επίτιτλος: «Από τα κατάλοιπα της Λευκής, Ο τόπος πριν από τα δάση». Μεσότιτλοι: «Το χιόνι. Η εκδοχή του Αθου», «Η φωτιά: Η εκδοχή της Μαριάνθης», «Μαργαρίτα ή το πληγωμένο γεράκι». Μέρος Β’, επίτιτλος: «Η θυσία στην καρδιά του δάσους». Μεσότιτλοι: «Ομίχλη πάνω από τον Χελμό», «Ανθρωποι και δέντρα», «Το καταφύγιο», «Η φωνή της κουκουβάγιας», «Το δισκοπότηρο», «Η λήθη και η καλή Σαμαρείτισσα», «Κουρτ ή η σιωπή της φύσης». Μέρος Γ’, επίτιτλος: «Το έγκλημα στην αρχή του δάσους». Μεσότιτλοι: «Η βάρκα κάτω από παγωμένο φεγγάρι», «Η άπιστη Ιοκάστη», «Τα κόκαλα της Μαριάνθης». Μέρος Δ’, επίτιτλος: «Από τα τετράδια της Ιοκάστης». Μεσότιτλος: «Λευκή ή η σκιά στα δάση».

Τα υπόλοιπα προσεχώς, «κατά το κέφι καθενός», καταπώς λέει στο δικό του ποίημα ο Γιώργος Μπλάνας.