Πώς έγινα ζόμπι

Εκείνη την αξέχαστη Παρασκευή που ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε το δημοψήφισμα, σε ένα θερινό σινεμά στα προάστια της Αθήνας, λίγο πριν γίνει γνωστή η αβέβαιη μοίρα μας, η ταινία κυλούσε αμέριμνα. Ο χώρος ήταν ιδανικός για δημιουργία τεχνητής ανεμελιάς, το βράδυ ήταν καλοκαιρινό, ήταν συμπαθητικό και όλοι όσοι είχαν έρθει να δουν μια σέπια ιστορία για τον ισπανικό εμφύλιο προσπαθούσαν να ξεχαστούν από το επίμονο «τι θα γίνει τελικά;» που πλανιόταν πάνω από τη νευρωτική χώρα μας. Λίγο πριν από το τέλος της ταινίας, το δημοψήφισμα είχε ανακοινωθεί. Κάποιος, ανίκανος να το κρατήσει μέσα του, το είπε δυνατά: «Την άλλη εβδομάδα έχουμε δημοψήφισμα». Καθισμένος στο πίσω μέρος, μπορούσα να απολαύσω τη σταδιακή μείωση της φωτεινότητας της μεγάλης οθόνης, καθώς δεκάδες μικρότερες, αλλά εξυπνότερες οθόνες κινητών άνοιγαν από πρώην σινεφίλ, νυν ανήσυχους πολίτες που ήξεραν πως μόλις έμπαιναν σε μία από τις πιο έντονες πολιτικές εβδομάδες της ζωής τους. Το είδα για λίγο, λίγο πριν βυθιστώ και εγώ στο κινητό μου· έπρεπε να ενημερωθώ.

Οι αριθμοί: Μέσα στο 2013, 424.000 άνθρωποι τραυματίστηκαν κοιτώντας το κινητό τους· 3.154 σκοτώθηκαν. Υπολογίζεται πως κάθε στιγμή, στους δρόμους του δυτικού κόσμου, το 60% των πεζών κοιτάζει μια οθόνη. Στην Κίνα, υπάρχουν λωρίδες στα πεζοδρόμια όπου «απαγορεύεται το κινητό» για να διευκολύνεται η κυκλοφορία. Στην έρευνα της Deloitte «Mobile Consumer», που έγινε πριν από λίγες ημέρες σε δείγμα 4.000 ανθρώπων, φάνηκε πως το 1/3 τσεκάρει το κινητό του από 25 μέχρι 50 φορές την ημέρα, ενώ το 16% το κάνει περισσότερο από 50 φορές. Η έρευνα έδειξε πως ένας στους δέκα χρήστες ψάχνει το κινητό το πρώτο δευτερόλεπτο που ξυπνάει, ενώ το 53% το κοιτάζει 10 λεπτά μετά την αφύπνιση. Ακόμη και να μην υπήρχαν αυτοί οι αριθμοί, στην ίδια εποχή ζούμε, αν δεν κοιτάξετε το κινητό σας το επόμενο δεκάλεπτο, μάλλον κάτι κάνετε πολύ σωστά στη ζωή σας. Αλλιώς, είστε κανονικοί άνθρωποι με κανονικά προβλήματα.

Ανήκω και εγώ στα «ζόμπι των πόλεων», όπως ονόμασε η «Washington Post» όλους αυτούς που κυκλοφορούν χωρίς να κοιτάζουν μπροστά τους, όλους αυτούς που νιώθουν την ανάγκη για επαφή με την οθόνη. Ολους αυτούς που ακόμη και στην υποψία αμηχανίας σε μια κουβέντα ρίχνουν το βλέμμα τους στην –πολύ λιγότερο απαιτητική από μια ανθρώπινη επαφή –οθόνη του κινητού. Δεν είναι ακόμη κλινικό το πρόβλημα, ίσως όμως και να πλησιάζει η ώρα.

Είναι όμως πρόβλημα; Ή μήπως όπως οι εφημερίδες των Αθηνών το 1930 έκαναν λόγο για τους κινδύνους που εγκυμονούν οι οδηγοί των τροχοφόρων, έτσι και τώρα προσπαθούμε να ρυθμίσουμε το αναπόφευκτο; Μάλλον το δεύτερο. Είμαστε μια τυχερή γενιά ανθρώπων που έχουν αποκτήσει αυτά που ο Ισαάκ Ασίμοφ μπορούσε μόνο να ονειρευτεί: Εχουμε όλη τη γνώση του Σύμπαντος στο χέρι μας –ακόμη και αν θεωρείται δεδομένο, το δέος δεν μπορεί να εξαφανιστεί.

Ο «μελλοντολόγος» (futurist) δρ Ιαν Πίρσον, ο οποίος δεν είναι ένας αστοιχείωτος αστρολόγος, αλλά ένας κοινωνικός επιστήμονας που προσπαθεί να εξηγήσει το μέλλον, έχει προβλέψει πως μέσα στα επόμενα χρόνια, με την πλήρη επικράτηση smartphones, θα εξαφανιστούν σταδιακά: τα κλειδιά, τα τηλεκοντρόλ, οι φακοί και τα ξυπνητήρια, οι καθρέφτες τσέπης, τα διπλώματα οδήγησης (μέχρι το 2017 στην Αγγλία), το 75% των χαρτονομισμάτων, τα αεροπορικά εισιτήρια, οι ταξιδιωτικοί οδηγοί. Ισως θα έπρεπε να προσθέσουμε και τις κοινωνικές σχέσεις.

Σχετικά με το τελευταίο, πρόσφατα σε παρέες ακούστηκε η εξής ιστορία μεταξύ πλάκας και αστικού μύθου: «Ηταν μια Κυριακή μεσημέρι, καθόμουν στον καναπέ. Μπήκα στο κινητό και άρχισα να ψάχνω κάτι να απασχολήσει το μυαλό μου. Κοίταξα τη γυναίκα μου, καθισμένη στην άλλη άκρη του καναπέ, με το κεφάλι σκυμμένο, το πρόσωπο συγκεντρωμένο στην οθόνη της, ανέκφραστη, να κουνάει το δάχτυλό της πάνω στην οθόνη. Δεν είχαμε μιλήσει καθόλου, ούτε προβλεπόταν. Αν έλεγα οτιδήποτε, δεν θα με πρόσεχε. Σκέφτηκα πολύ έντονα να της στείλω ένα μήνυμα στο κινητό, να της γράψω χωρίζουμε με τον μόνο τρόπο που θα το καταλάβαινε…».

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 04 Οκτωβρίου 2015