Καρούζος

Ενας άλλος Καρούζος αποκαλύπτεται μέσα από το βιβλίο Νίκος Δ. Καρούζος, Χειροποίητη Γαλήνη, Ακουαρέλες, Χειρόγραφα, Πορτρέτα που κυκλοφόρησε μία ημέρα πριν από τις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Ο ποιητής, που πέθανε το 1990, αποκαλύπτεται εδώ ως ζωγράφος αλλά και ως στοχαστής μέσα από ακουαρέλες του και κείμενά του που παρουσιάζονται για πρώτη φορά και που ανήκουν στη συλλογή του ζωγράφου Γιώργου Ξένου και της συντρόφου του Χριστίνας Ντούβρη. Στη δεκαετία του 1980, όπου χρονολογούνται οι ακουαρέλες και τα χειρόγραφα, όλα με ιδιόχειρες αφιερώσεις στον Ξένο και στη γυναίκα του, ο Καρούζος, ο Γιώργος Ξένος και η Χριστίνα Ντούβρη αποτελούσαν μια συντροφιά, ήταν ένα είδος συνενόχων: συνένοχοι στην ποίηση, στη ζωγραφική, στη μουσική, στο ορατό και στο αόρατο στην τέχνη, στο άπειρο. Στο ωραίο κείμενό της που συνοδεύει την έκδοση, η Χριστίνα Ντούβρη διασώζει μια εικόνα από τη ζωή των συνενόχων: «Διάχυτη η κλασική μουσική στο σπίτι, κυρίως ακούγαμε Γ. Σ. Μπαχ. Ο Νίκος σκυμμένος με τα γόνατα στο πάτωμα ζωγράφιζε με μανία ακουαρέλες, ο Γιώργος ζωγράφιζε έργα μεγάλων διαστάσεων». Ο Γιώργος Ξένος, στο δικό του κείμενο, που περιλαμβάνεται επίσης στην έκδοση, μας δίνει κλειδιά για να προσεγγίσουμε τον Καρούζο: «Ακουγε ως μουσουργός, σκεπτόταν ως φιλόσοφος, έβλεπε ως ζωγράφος και αισθανόταν ως παιδί».

Διαβάζω τα κείμενα του Καρούζου, από τα πανομοιότυπα των χειρογράφων του, που έχουν κι αυτά εικαστικότητα. «Χαρούμενος είν’ όποιος αφάνισε και επιφάνεια και βάθος. Αυτός δεν πρόκειται να μελαγχολήσει γιατί πήγε πέρα κι απ’ τις τέσσερις αριθμητικές πράξεις» γράφει, σαν συμβουλή προς τη Χριστίνα, με ημερομηνία 25 Ιανουαρίου 1981. Κόκκινα, μαβιά και πράσινα είναι τα χρώματά του. Τα σχέδιά του μοιάζουν κι αυτά με λέξεις. Σκέφτομαι πώς θα ζωγράφιζε το επίρρημα «συντόμως». Η Χριστίνα μάς δίνει μια μαρτυρία: «Το επίρρημα συντόμως (έλεγε ο Καρούζος) είναι ένα επίρρημα ακορντεόν, μπορεί να σημαίνει σε μια ώρα, έναν μήνα, έναν χρόνο». Την έκδοση, που επιμελήθηκε η Χριστίνα Ντούβρη, συνοδεύουν κείμενα του Αλέξη Γ. Κ. Σαββίδη που φωτίζουν τις πολλές όψεις του Νίκου Καρούζου.