Αρλεκίνοι, μενεστρέλοι, κλόουν, παμπόνηροι νάνοι και άμυαλοι γίγαντες, λιποτάχτες που αυτομόλησαν στις τάξεις των εχθρών, προξενήτρες σε παρά φύσιν συμπεθεριά… Όλοι αυτοί και κάθε λογής ταραχοποιά, κρυψίνοα και γελωτοποιά στοιχεία συνηθίζουν να συνυπάρχουν αρμονικά σε περιόδους αστάθειας. Συντηρούν και προάγουν την αποσταθεροποίηση. Στις θύελλες των προσχεδιασμένων κοινωνικο-πολιτικών μεταβολών κάνουν χρυσές δουλειές, γιατί στην κατάλληλη στιγμή μανιπουλάρουν, χειραγωγούν, πείθουν, αλλά και παραπείθουν την κοινή γνώμη.
Και όταν η κοινή γνώμη ανακαλύπτει το μέγεθος της κατά συρροήν απάτης και εξοργισμένη αναζητεί τους υπεύθυνους της αποσταθεροποίησης, οι εταίροι του Μεγάλου Τσίρκου έχουν ήδη κατορθώσει να περάσουν ταχυδακτυλουργικά στην απέναντι όχθη και με … «αγανάκτηση» κόπτονται για τα δίκαια εκείνων που οι ίδιοι κατάφωρα αδίκησαν, και βάναυσα εκακοποίησαν…
Αυτό το φαινόμενο των αναίσχυντων μεταλλάξεων ίσως δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Και οι συγγραφείς, οι σεναριογράφοι και οι σκηνοθέτες που θ’ αναπαράγουν στο χαρτί, στα καρέ των ταινιών και στις σκηνές του θεάτρου τις πτυχές του νέου αυτού ανθρώπινου δράματος είναι βέβαιο, ότι θα ξεπεράσουν σε ψυχογραφική ανάλυση ακόμη και τον Ντοστογιέφσκι.
Πολύ όμως φοβούμαστε, ότι η ανθρώπινη Δίκη δεν θ’ αναγνωρίζει πλέον τα ελαφρυντικά που επισημαίνει στον «Παίχτη» του ο πρόδρομος της ψυχολογίας του βάθους. Και σ’ εκείνους που νομίζουν ότι έχουν τη διαρκή ασυλία, να … εμπαίζουν ισοβίως τους έκθετους στην απάτη πολίτες, η απάντηση πρέπει να είναι σκληρή. Άλλωστε, και στον ίδιο τον ανεξίκακο χριστιανισμό, η ουσιαστική πορεία προς τη λύτρωση ξεκινά με το μαστίγωμα των αργυραμοιβών, στο ναό του Σολομώντος.
