Μοντιανό

Στις συνθήκες κατάθλιψης των ημερών διαβάζω το τελευταίο βιβλίο του Πατρίκ Μοντιανό «Για να μη χάνεσαι στη γειτονιά» (Πόλις). Βρίσκω μια φράση που λειτουργεί σαν αντίδοτο: «Σε περιόδους κατακλυσμού ή ηθικού μαρασμού δεν υπάρχει άλλη καταφυγή από το να ψάχνεις ένα σταθερό σημείο για να κρατήσεις την ισορροπία σου και να μην πέσεις στη θάλασσα». Και κατά τον Μοντιανό, αυτό το σταθερό σημείο μπορεί να είναι ένα χορταράκι, ένα δέντρο, τα πέταλα ενός λουλουδιού που μέσα στον πανικό της απώλειας μοιάζουν με σωσίβιο.

Μεταφρασμένο δεξιοτεχνικά από τη Ρούλα Γεωργακοπούλου, έτσι ώστε να φτάνουν ακέραιες και απολαυστικές σε μας όλες οι γλωσσικές αποχρώσεις και λεπτομέρειες του πρωτοτύπου, το «Για να μη χάνεσαι στη γειτονιά» είναι από τα καλύτερα βιβλία του Πατρίκ Μοντιανό. Το θέμα του, όπως και σε πολλά από τα βιβλία του νομπελίστα συγγραφέα, είναι η αναζήτηση της ταυτότητας του ήρωα. Την ταυτότητα δεν θα τη μάθουμε ποτέ. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Σημασία έχει η αναζήτηση που τροφοδοτεί την πλοκή, με τον τρόπο ενός αστυνομικού ρεπορτάζ, και μας οδηγεί στη ζωή του ήρωα ή μάλλον στις γκρίζες περιοχές της. Ο ήρωας δεν γνώρισε ποτέ τη μητέρα του. Τον μεγάλωσε μια γυναίκα του υποκόσμου και η πραγματική ταυτότητά του ήταν ένα χαρτί που αυτή η γυναίκα είχε βάλει στην τσέπη του με τη σημείωση «Για να μη χάνεσαι στη γειτονιά».

Αυτοαναφορικός, όπως και σε πολλά βιβλία του, ο Μοντιανό δίνει στον ήρωά του την ιδιότητα του συγγραφέα. Ο ήρωας, που ζει αποκομμένος από τον κόσμο, έχει ξεχάσει κάπου την ατζέντα του. Τη βρίσκει ένας περίεργος άντρας. Συναντώνται για την παράδοση του ξεχασμένου αντικειμένου, μέσα από τα στοιχεία του οποίου –ξεφτισμένα ονόματα, αριθμοί τηλεφώνου που δεν ισχύουν πια –αρχίζει η αναδρομή, η αναζήτηση.

Υπάρχει ακόμη ένα ενδιαφέρον στοιχείο στο μυθιστόρημα αυτό, ένα είδος παράδοξου εγκιβωτισμού. Το βιβλίο του Μοντιανό κινητοποιείται από ένα βιβλίο που έχει γράψει ο ήρωάς του, που με τη σειρά του κινητοποιείται από ένα τρίτο βιβλίο που υποτίθεται ότι γράφει ο άνθρωπος που βρήκε την ατζέντα.