ΤΟ ΒΗΜΑ – The Project Syndicate
Το διεθνές σύστημα οικονομικής διακυβέρνησης βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής. Μετά από 70 χρόνια, τα θεσμικά όργανα του Bretton Woods – το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα – μοιάζουν να παραπαίουν, με την ίδια την νομιμοποίησή τους να αμφισβητείται από πολλές πλευρές. Για να συνεχίσουν να παίζουν σημαντικό ρόλο πρέπει να κάνουν πραγματικές αλλαγές.

Πώς μπορεί το ΔΝΤ να ξανακερδίσει τον ρόλο του θεματοφύλακα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής σταθερότητας; Μια λύση θα μπορούσε να είναι να προσαρμόσει το διεθνές αποθεματικό στοιχείο του, τα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (Special Drawing Rights – SDR), με την προσθήκη του γιουάν Κίνας στο καλάθι των νομισμάτων που καθορίζει την αξία τους.

Τα SDR δημιουργήθηκαν το 1969 για να συμβάλουν στην προστασία του κόσμου από τους κινδύνους της έλλειψης ρευστότητας. Στην αρχή, η τιμή του SDR ήταν ίση με εκείνη του δολαρίου, η οποία καθορίστηκε βάσει ενός ειδικού βάρους χρυσού.

Αλλά όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον έληξε την διεθνή μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό το 1971, μεγάλο μέρος του κόσμου προχώρησε σε ένα σύστημα κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών κατά το οποίο η αξία οποιουδήποτε νομίσματος μπορεί να παρουσιάζει εξωφρενικές διακυμάνσεις.

Το 1981, το καλάθι των SDR αναθεωρήθηκε ώστε να περιλαμβάνει μόνο τα νομίσματα των μεγαλύτερων παγκόσμιων οικονομικών παικτών: Γαλλίας, Γερμανίας, Ιαπωνίας, Ηνωμένου Βασιλείου και Ηνωμένων Πολιτειών.

Η νέα σύνθεση ήταν αρκετά απλή ώστε να κατανοείται εύκολα από τους επενδυτές και αρκετά σταθερή ώστε να αντέχει διακυμάνσεις στις συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Το καλάθι βελτιώθηκε περαιτέρω όταν το ευρώ αντικατέστησε το γαλλικό φράγκο και το γερμανικό μάρκο. Σήμερα το SDR χρησιμοποιείται λιγότερο ως αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο όσο ως η μονάδα για τις λογιστικές καταχωρήσεις του ΔΝΤ.

Παρ ‘όλα αυτά, το SDR μπορεί να έχει πραγματική αξία, που χρησιμεύει ως μια σταθερή μονάδα αναφοράς σε μια εποχή αυξανόμενης μεταβλητότητας των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Από τον Ιανουάριο, όταν η Ελβετία, απάντησε στην υποτίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, εγκαταλείποντας την πρόσδεσή της στο ευρωπαϊκό νόμισμα, η οικονομία της χώρας έχει επιβραδυνθεί. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει την αξία μιας σταθερής μονάδας στην οποία μικρότερες οικονομίες μπορούν να προσδένουν τα νομίσματά τους, ειδικά σε μια εποχή αυξανόμενης μεταβλητότητας των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Φυσικά, αν πρόκειται να αναλάβει τον ρόλο αυτό το SDR, θα πρέπει να χρησιμοποιείται ευρύτερα. Και πιο σημαντικό, θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως βάση για την ιδιωτική πίστωση. Αλλά υπό αυτές τις συνθήκες, το καλάθι των SDR θα πρέπει να είναι πιο περιεκτικό, συμπεριλαμβανομένων των νομισμάτων των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών, ξεκινώντας από την Κίνα.

Σε αντίθεση με ό,τι λένε κάποιοι αντίπαλοι, το κινεζικό γιουάν πληροί τις απαιτήσεις της ένταξης στο καλάθι του SDR. Κατ΄αρχάς, είναι τώρα ένα πραγματικά παγκόσμιο νόμισμα. Το ένα τέταρτο του διεθνούς εμπορίου της Κίνας (η χώρα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγέας στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας το ένα όγδοο των παγκόσμιων εξαγωγών) τιμολογείται σε γιουάν.

Το μοναδικό πρόβλημα που παραμένει είναι ότι το γιουάν δεν είναι ελεύθερα μετατρέψιμο, με την κυβέρνηση της Κίνας να μην έχει εξαλείψει ακόμα τους ελέγχους στη ροή κεφαλαίων.

Η λογική πίσω από τη δημιουργία του SDR ήταν σωστή: Ο κόσμος χρειαζόταν ένα διεθνές αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο που αντικατόπτριζε το παγκόσμιο εμπόριο. Αλλά η εκτέλεση του σχεδίου είχε ελαττώματα. Το αρχικό καλάθι νομισμάτων ήταν υπερβολικά ευρύ, ενώ το σημερινό είναι πολύ στενό.

Για να παραμείνει σημαντικό σε μια εποχή ραγδαίας οικονομικής μεταμόρφωσης, το ΔΝΤ θα πρέπει να προσαρμοστεί. Με την προσθήκη του γιουάν Κίνας – και ίσως και άλλων νομισμάτων αναδυόμενων αγορών – στο καλάθι των SDR, θα επιδείξει την προθυμία και την ικανότητά του να κάνει ακριβώς αυτό.

Ο Χάρολντ Τζέιμς είναι καθηγητής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Πρίνστον. Ο Ντομένικο Λομπάρντι είναι διευθυντής του Προγράμματος Παγκόσμιας Οικονομίας στο κέντρο CIGI στον Καναδά.