Ναι για την αξιοπρεπεια μας
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει ότι το «όχι» στο δημοψήφισμα αφορά την αξιοπρέπεια μας. Μια Ελλάδα που μπορεί να πει «όχι» ανεξαρτήτως των συνεπειών. Μια Ελλάδα που μπορεί, τουλάχιστον, να αντισταθεί στις απαιτήσεις των δανειστών, όπως ακριβώς οι εθνικοί ήρωες αντιστάθηκαν στους Ιταλούς και στους Ναζί εισβολείς. Για πολλούς Έλληνες –υποστηρικτές του ΣΥΡΙΖΑ, των ΑΝΕΛ και της Χρυσής Αυγής- το σημερινό «όχι» αντηχεί το ΟΧΙ που το 1940 γράφτηκε ακόμα και στα δένδρα των βουνών της Ηπείρου κατά του προελαύνοντος εχθρού.
Εβδομήντα χρόνια αργότερα, πιστεύουν ότι θα δείξουν στον κόσμο ότι μπορούν ακόμα να κρατήσουν την ίδια ηρωική στάση. Απέναντι σε ένα τέτοιο «όχι», κατά την άποψη τους, οι υποστηρικτές του ΝΑΙ είναι δειλοί που δέχονται να εκφοβίζονται και να εκβιάζονται, που είναι συνεργάτες των Γερμανών. Σε αυτή την απλοϊκή ανάγνωση του κόσμου, το «Ναι» σημαίνει φόβο. Το «Όχι» σημαίνει υπερηφάνεια.
Τι είναι λάθος σε αυτή την εικόνα; Τι είναι λάθος με το «αξιοπρεπές» όχι; Κατ΄αρχάς, ας αναλογιστούμε τα μαθήματα της Ιστορίας. Το 1940, η Ελλάδα συμμετείχε στην αντίσταση στο πλευρό των συμμάχων της, της Βρετανίας, της Γαλλίας και των ΗΠΑ, μαζί με όλα τα αντιστασιακά κινήματα της Ευρώπης. Σε μια Ευρώπη διαιρεμένη ανάμεσα σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα, η Ελλάδα διάλεξε πλευρά. Οι ηρωικές της μάχες δόθηκαν πράγματι ενάντια σε ένα κακόβουλο καθεστώς και σε μια απεχθή ιδεολογία. Ωστόσο, σήμερα, η Ελλάδα στέκεται ολομόναχη απέναντι σε όλη την Ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόμα και οι Podemos στην Ισπανία, οι ισχυρότεροι υποστηρικτές του ΣΥΡΙΖΑ, κρατούν διακριτικά αποστάσεις από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Πως είναι δυνατόν και τα 18 μέλη της Ευρωζώνης να είναι «εχθροί της Ελλάδας» στους οποίους χρειάζεται τώρα να πούμε «όχι» και αύριο να τους ζητήσουμε περισσότερα χρήματα; Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέκτησε την εξουσία στηριζόμενος σε ένα ηθικό επιχείρημα κατά της λιτότητας και σε μια επαναστατική δίψα για αλλαγή, που έδωσε ελπίδα σε όσους πίστευαν οτι θα πρέπει στην Ελλάδα να κατανεμηθούν πιο δίκαια τα βάρη και να εναντιωθούν στη λιτότητα. Αλλά αυτή η υποστήριξη δεν υπάρχει πια.
Στη διάρκεια των προηγούμενων μηνών, η Ελλάδα έχασε τους συμμάχους της στην περιφέρεια της ΕΕ, οι οποίοι την αντιμετωπίζουν τώρα ως απειλή για τη δική τους σταθερότητα και όχι σαν ευκαιρία να εκτεθεί η λανθασμένη γερμανική ιδεολογία της ταχείας δημοσιονομικής προσαρμογής Πώς θα μπορούσαν να εμπιστευτούν μια ελληνική κυβέρνηση που απειλεί να τους συμπαρασύρει στον βυθό; Το «Όχι», μοιάζει όλο και περισσότερο, με μια απελπισμένη προσπάθεια να μετατραπεί η απομόνωση σε ηρωισμό.
Το «Ναι», από την άλλη πλευρά δεν μπορεί μονο να ταυτιστεί με τον φόβο, το φόβο για το άγνωστο που συνδυάζεται με την έξοδο από το ευρώ. Το «Ναι» σημαίνει πολύ περισσότερα από αυτό: Σημαίνει ΝΑΙ με αξιοπρέπεια. Το «Ναι» με αξιοπρέπεια θα είναι ένας τρόπος για να πουν οι Έλληνες: όπως και οι συμπατριώτες μας που ψήφισαν «Όχι» , δεν θέλουμε κάποια από τα μέτρα της προτεινόμενης συμφωνίας. Γνωρίζουμε όμως ότι η συμφωνία δεν είναι πλέον στο τραπέζι. Γι’ αυτό αποφασίζουμε να κάνουμε ένα άλμα πίστης και να πούμε «Ναι στην Ευρώπη» , παρά τα μειονεκτήματα της. Με το «Ναι» να στείλουμε μήνυμα ότι εμπιστευόμαστε τους άλλους Ευρωπαίους, ότι θέλουμε να τους εμπιστευτούμε ξανά και ζητάμε να μας εμπιστευτούν και εκείνοι.
Η εμπιστοσύνη είναι το πολυτιμότερο αγαθό της Ευρώπης και χωρίς αυτή, είμαστε πραγματικά τίποτα. Δεν αξίζουν όλοι στην ευρωπαϊκή σκηνή την εμπιστοσύνη μας. Αλλά πραγματικά πιστεύουμε, όπως η κυβέρνηση, ότι κανείς δεν είναι άξιος να τύχει της εμπιστοσύνης μας; Μόνο δείχνοντας εμπιστοσύνη στους άλλους έχουμε ελπίδες να ξεκινήσει πάλι η διαδικασία της διαπραγμάτευσης με καλή πίστη από όλες τις πλευρές. Μόνο ψηφίζοντας «Ναι» θα ξανακερδίσουμε την αξιοπιστία που είναι απαραίτητη για να πετύχουμε την καλύτερη δυνατή συμφωνία για την αναδιάρθρωση του χρέους.
Το «Ναι» με αξιοπρέπεια είναι ένα «Ναι» εναντίον όσων στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στη Γερμανία και αλλού, είναι πεπεισμένοι ότι η Ευρωζώνη θα είναι καλύτερα χωρίς την Ελλάδα και πιέζουν τη χώρα προς τον αυτοαποκλεισμό της. Είναι αυτοί που εύχονται από τα βάθη της ψυχής τους να κερδίσει το «Όχι». Ψηφίζοντας «Ναι» συμπαρατασσόμαστε με όσους στην Ευρώπη, παρά την χαμένη εμπιστοσύνη, παραμένουν πιστοί στη φιλία τους με την Ελλάδα και θέλουν να την κρατήσουν στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Το «Ναι» με αξιοπρέπεια, σημαίνει αντίσταση στον κατανοητό πειρασμό του «Όχι», το οποίο με ένα συναισθηματικό λάκτισμα αξιοπρέπειας θα μας βάλει στο δρόμο του ΠΟΥΘΕΝΑ.
Το «Όχι» δεν θα πείσει τους ευρωπαίους εταίρους μας ότι η σημερινή κυβέρνηση θα εφαρμόσει με ειλικρίνεια τα τμήματα της συμφωνίας που είναι προς όφελος μας –τη μάχη κατά της διαφθοράς και του πελατειακού συστήματος. Το «Ναι» θα μπορούσε να φέρει στην εξουσία, έπειτα από πέντε χρόνια, μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, από την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα αποκλειόταν. Θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια πιο δημιουργική και υπεύθυνη προσέγγιση στη διαπραγμάτευση, από όλες τις πλευρές.
Το «Ναι» με αξιοπρέπεια, θα σημάνει ότι θυμόμαστε πως ήταν η Ελλάδα στις καλύτερες εποχές της, στις δεκαετίες του ‘90 και του ‘00, όταν είμασταν το πιο αξιόπιστο μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην περιοχή μας.
Η Ευρώπη ενίσχυσε την ισχύ της Ελλάδας όταν καταστήσαμε δυνατό για την Ευρώπη να γίνει ηγέτιδα δύναμη στην περιοχή.
Το «Ναι» με αξιοπρέπεια, μπορεί να ανακτήσει τη χαμένη μας αξιοπιστία στην Ευρώπη και στον κόσμο, λέγοντας στους δανειστές: Μπορεί να ευθύνεστε για τις τρομακτικές οικονομικές συνταγές των τελευταίων πέντε ετών και για το σημερινό αδιέξοδο, μπορεί να μένετε ασυγκίνητοι από την φοβερή ύφεση στη χώρα μας, μπορεί κι εμείς να απεχθανόμαστε το ηθικό σας κήρυγμα για το ποιοι είμαστε, όμως η Ευρώπη μας δεν σας ανήκει. Η Ευρώπη ανήκει σε όλους μας. Λέμε «Ναι» στην Ευρώπη για να γινουμε κυριοι της τυχης μας.
Η Καλυψώ Νικολαίδη είναι καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων και διευθύντρια του Κέντρου Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Ο Οθων Αναστασάκης είναι διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών στο St Antony’s College της Οξφόρδης και διευθυντης Σπουδων Νοτιανατολικης Ευρωπης στο Πανεπιστημιο της Οξφόρδης
