Συγκαταλέγομαι στη σπάνια (για τα ελληνικά δεδομένα) κατηγορία αυτών που θέλησαν να ασχοληθούν με την καινοτομία και τις επιχειρήσεις πριν από τα 20 τους χρόνια. Ομολογώ πως με βοήθησε πολύ το σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον και όσο ήμουν ακόμα πρωτοετής φοιτητής εντάχθηκα μαζί με δύο ξαδέλφια μου στη θερμοκοιτίδα EGG, ενώ λίγο αργότερα μπήκαμε και στο ΘΕΑ.
Μια ιδιωτική και μια δημόσια δηλαδή. Είναι μεγάλο ‘σχολείο’ για μένα και σίγουρα χρωστάω ευχαριστίες σε όλους αυτούς που δημιούργησαν και στηρίζουν τα ‘εκκολαπτήρια καινοτόμων επιχειρηματικών ιδεών στη χώρα μας’. Αλλά επειδή τις περισσότερες φορές που πηγαίνω, βλέπω ελάχιστες ομάδες να δουλεύουν στους χώρους που μας έχουν παραχωρήσει, αρχίζω να ανησυχώ μήπως καταντήσουμε και το νέο, απόλυτα αναγκαίο θεσμό όπως και τους άλλους σε αυτή τη χώρα.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι πως σχεδόν όλα τα παιδιά που προσπαθούν να στήσουν την εταιρεία τους, δουλεύουν και αλλού για να ζήσουν. Έτσι δεν αφοσιώνονται, ούτε εκμεταλλεύονται στο έπακρο τη βοήθεια που μας προσφέρουν οι μέντορες, οι χορηγοί και το κράτος.
Όλοι οι απέξω βλέπουν σαν κάτι μαγικό τον κόσμο των startups. Μπορεί να γίναμε και μόδα όπως λένε μερικοί. Πάντως, οι πολιτικοί δεν έχασαν την ευκαιρία. Ο προηγούμενος πρωθυπουργός μας, αναφερόταν συνέχεια στα επιτυχημένα ελληνικά startups που τα αγοράζουν πολυεθνικές για εκατομμύρια και τα μέτρα που πήρε για να μας βοηθήσει. Με εκνεύριζε κάθε φορά που τον άκουγα. Μίλαγε για επιτυχίες, αλλά ξέχναγε να αναφέρει πως οι ελληνικές startups που έγιναν στόχος εξαγοράς, είναι δύο τρείς και είχαν ξεκινήσει να δραστηριοποιούνται τουλάχιστον μια πενταετία πριν. Δηλαδή τις καλές εποχές που η γενιά μου δεν τις πρόλαβε.
Προσωπικά, δεν γνωρίζω καμία επιχειρηματική ομάδα από τις θερμοκοιτίδες που να συστάθηκε μετά το 2012 και να πήρε επιδότηση από κάποιο δημόσιο φορέα ή κοινοτικό πρόγραμμα. Ακόμα και κάτι επιδοτούμενα μαθήματα που είχε εξαγγείλει η ΓΓ Νέας Γενιάς για όσους είχαμε εναχθεί σε θερμοκοιτίδες, τα ακύρωσαν γιατί εντωμεταξύ την κατάργησαν ή την συγχώνευαν (δεν κατάλαβα ακριβώς). Έχουν επιδοτηθεί κάποιες startups από το κράτος, αλλά αυτές είχαν ξεκινήσει την επιχειρηματική τους δράση πολύ πριν από το ’12. Κάποιες άλλες (δύο με τρείς) βρήκαν κεφάλαια από ιδιωτικά seed funds του εξωτερικού, γιατί τα δικά μας χρηματοδοτούν μόνο όσες startups έχουν ήδη πετύχει, για να μεγαλώσουν (scale-up).Είναι χρήσιμο και δε το λέω για κακό. Μόνο το Greek Initiative χρηματοδοτεί 4 ως 5 νέες προσπάθειες κάθε χρόνο. Μπορεί κάποιοι να με κατηγορήσουν για κρατικοδίαιτη λογική, αλλά πρέπει να ξέρουν πως τα πετυχημένα οικοσυστήματα startups σε όλο τον κόσμο φτιάχτηκαν και στηρίχτηκαν από κρατικούς φορείς μέχρι να μεγαλώσουν. Από τα Πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα του στρατού στις ΗΠΑ, από το στρατό και το κράτος στο Ισραήλ.
Δεν θα το συζήταγα αν επί των ημερών του δεν είχαν τρέξει διάφορα προγράμματα για την καινοτομία και αν δεν έθεταν τέτοιους όρους που απέκλειαν όλους εμάς για τους οποίους εννοείται πως είχαν σχεδιαστεί.
Σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο οι φοιτητές και οι μεταπτυχιακοί φτιάχνουν συνήθως τις επιτυχημένες startups. Εδώ δεν δικαιούνται ενίσχυσης για τη δημιουργία δικής τους εταιρείας, γιατί λέει δεν μπορούν να εγγραφούν άνεργοι στον ΟΑΕΔ όσο σπουδάζουν. Επίσης όσοι μπαίνουν σε θερμοκοιτίδες πιέζονται να συστήσουν εταιρεία. Έτσι όμως αποκλείονται όταν τρέξουν τα προγράμματα δημιουργίας νέων επιχειρήσεων από τον ΟΑΕΔ ή της νεανικής επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας από το ΕΣΠΑ (Υπουργείου Ανάπτυξης και ΠΕΠ) με το αιτιολογικό ότι είχαν την εταιρεία πριν την προκήρυξη του προγράμματος. Ούτε στα προγράμματα για τις υφιστάμενες μπαίνουν όμως, γιατί δεν έχουν καταθέσει ισολογισμούς και δεν έχουν ακόμα κέρδη.
Με την ευκαιρία θέλω να αναφερθώ στην επίσκεψη του κ. Δένδια στο EGG, όταν ήταν υπουργός Aνάπτυξης. Προς τιμή του ήλθε στην θερμοκοιτίδα και σχεδόν ένα ολόκληρο πρωινό συζήταγε με τις ομάδες για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Μείναμε ενθουσιασμένοι με τις εξαγγελίες του, αλλά λίγες μέρες μετά τον αντικατέστησαν.
Όλοι τα ίδια του λέγαμε. Δεν είναι λογικό να πληρώνουμε συνεχώς σε δημόσια ταμεία πριν εισπράξουμε το πρώτο μας ευρώ. Και επιτέλους τα λεφτά για την επιχειρηματική καινοτομία να πηγαίνουν σε αυτό για το οποίο προορίζονται. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει πάντα κάποιος ‘απίθανος’ όρος που να αφήνει έξω από τις επιδοτήσεις όσους αποδεδειγμένα έχουν καταθέσει καινοτόμες ιδέες. Κάποιος διαμαρτυρήθηκε για τον αποκλεισμό μας από τα προγράμματα του ΟΑΕΔ για την καινοτομία. Ο υπουργός απάντησε αυθόρμητα κάτι σαν “Έλα μωρέ, από τον ΟΑΕΔ περιμένεις και εσύ να κάνει ανάπτυξη; Κοιτάζει να σβήσει κανέναν άνεργο από τις λίστες του ”.
Καλό είναι και αυτό, αλλά τέτοιου είδους μείωση είναι σαν να κάνεις τρύπες στο νερό. Εντωμεταξύ χάνονται τεράστια ποσά από τους κοινοτικούς πόρους, αφού ακούμε ότι Υπουργείο Εργασίας και ΟΑΕΔ διαχειρίζονται ως και 5 δις Ευρώ σε κάθε ΕΣΠΑ. Δεν λέμε να μην προστατεύσουν τους αδύναμους. Αυτή πρέπει να είναι η προτεραιότητά τους, ειδικά σε περιόδους ανθρωπιστικής κρίσης. Όμως τα χρήματα για δημιουργία νέων επιχειρήσεων, πρέπει να τα δίνουν κατά προτεραιότητα σε αυτούς που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν στην παγκόσμια αγορά. Και όλοι μπορούμε να καταλάβουμε πως αυτοί δεν είναι οι μακροχρόνια άνεργοι.
Ένα σοβαρό κράτος, θα έδινε τις επιδοτήσεις σε φοιτητές ή μεταπτυχιακούς από ειδικότητες που με βάση τη διεθνή εμπειρία έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες να πετύχουν και ταυτόχρονα θα τους υποχρέωνε να προσλάβουν ένα τουλάχιστον άνεργο ο καθένας, από τις λίστες του ΟΑΕΔ. Έτσι, τουλάχιστον τα χρήματα που δίνονται για λειτουργικές δαπάνες και εξοπλισμό, θα πιάσουν τόπο και οι θέσεις που θα δημιουργηθούν θα διατηρηθούν πιο πολύ χρόνο. Και σε κάθε περίπτωση αυτοί που επιδοτούνται για ανάπτυξη καινοτόμων δράσεων, δεν μπορεί να μην έχουν proficiency. Κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας αν πιστεύουμε ότι μπορεί να καινοτομήσει σήμερα κάποιος χωρίς να γνωρίζει τέλεια αγγλικά, είτε για να πλοηγείται άνετα στο internet, είτε για να πουλάει υπηρεσίες στη διεθνή αγορά.
Δεν ξέρω αν ο ΟΑΕΔ δικαιούται να κάνει τα λεφτά για την καινοτομία επιδόματα ανεργίας για να παρουσιάσει έργο, αλλά αν συνεχίσει να βλέπει καινοτόμες στάνες στην Κοζάνη, καινοτόμα κομμωτήρια στην Αθήνα και καινοτόμα μπαράκια στην Πάρο, σύντομα ο όρος ‘καινοτομία’ θα είναι συνώνυμο της ‘τεχνολογικής καθυστέρησης’ στην Ελλάδα. Όπως και η κατάρτιση ανέργων έγινε συνώνυμο της ‘αρπαχτής’.
Μια κοπέλα από ένα άλλο επιχειρηματικό σχήμα, είπε στον υπουργό πως δεν είναι μόνο ο ΟΑΕΔ το πρόβλημα. Πριν λίγο καιρό είχε δουλέψει ως αξιολογήτρια στα προγράμματα του ΕΣΠΑ για την καινοτομία, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας. Βαρέθηκε να διορθώνει προτάσεις καρμπόν, από Εταιρίες Συμβούλων. Η πιο συνηθισμένη καινοτομία ήταν τα συστήματα αυτόματης παραγγελιοληψίας σε καφετέριες και ουζερί. Εξάλλου, οι ιδιοκτήτες των μεγάλων μαγαζιών στην επαρχία είναι τοπικοί μεγαλοπαράγοντες. Πώς να τους ανταγωνιστούν σε ‘άκρες’ οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που μπορεί να μην κατάγονται και από κει; Όλοι ξέρουμε πως τελικά τα περισσότερα χρήματα έγιναν καινούργια τραπεζοκαθίσματα’ είπε. Ο εκσυγχρονισμός μπορεί να είναι χρήσιμος, αλλά δεν έχει καμία σχέση με την καινοτομία. Άλλο καταναλώνω καινοτόμα προϊόντα και άλλο καινοτομώ.
Με αυτά και με κείνα, η παραγωγή καινοτομίας στη χώρα μας ανατίθεται σε τοπικούς μεγαλοπαράγοντες που ανακάλυψαν τη νέα τεχνολογία όταν αγόρασαν iPhone και σε απόφοιτους λυκείου που μπαινοβγαίνουν για χρόνια στις λίστες του ΟΑΕΔ και έχουν μάθει καλά πως λειτουργεί το σύστημα των επιδοτήσεων. Μετά απορούμε γιατί ξοδεύουμε τα λεφτά του κράτους χωρίς να πιάνουν τόπο.
Κυρία Αντωνοπούλου, έχετε εμπειρίες από την πιο πετυχημένη χώρα στα startups και την ευκαιρία να κάνετε κάτι διαφορετικό για την ταλαιπωρημένη χώρα. Η προδημοσίευση του προγράμματος ΟΑΕΔ για καινοτόμες επιχειρήσεις (δίνει 40.000 σε κάθε προσπάθεια) έχει τους ίδιους και χειρότερους όρους συμμετοχής. Μην σας παρασύρουν αυτοί που επιμένουν να μπερδεύουν την επιχειρηματική καινοτομία με τις ψήφους της οικογένειας του αιτούντος σε περιοχές που παίζονται βουλευτικές έδρες.
Κύριε Μπαμπινιώτη, θα πρέπει να βρείτε επειγόντως μια άλλη λέξη στα ελληνικά που να αντιστοιχεί στον όρο ‘innovation’. Δεν ξέρω αν θα είναι ‘καινουργιοτομία ή ‘ενδονεωτερισμός’, αλλά ο όρος ‘καινοτομία’ μπερδεύει τους αρμόδιους φορείς στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι νομίζουν πως σημαίνει ‘τομή στο κενό’ και πρόκειται για επιστημονική έκφραση αυτού που λέει ο λαός μας ‘τρύπα στο νερό’. * Ο κ. Μανόλης Ρερρές είναι φοιτητής του Πανεπιστημίου Πειραιά, συνιδρυτής της Marble Arts ΙΚΕ και της Brain Arts ΙΚΕ.
