ΤΟ ΒΗΜΑ –PROJECT SYNDICATE

Η σύλληψη στελεχών της FIFA για απάτη και διαφθορά έγινε πρωτοσέλιδο τις τελευταίες μέρες. Αλλά οι κατηγορίες που τους απάγγειλαν οι ελβετικές και οι αμερικανικές αρχές επικεντρώνονται στη δωροδοκία και την υπεξαίρεση, και αγνοούν ένα άλλο αδίκημα: την συμπεριφορά προς τους μετανάστες εργάτες που χτίζουν τα στάδια για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 2022 στο Κατάρ.
Η Διεθνής Αμνηστία δημοσιοποίησε πρόσφατα έκθεση για τις απαράδεκτες συνθήκες στο Κατάρ. Οι εργάτες δουλεύουν σε μη ασφαλή εργοτάξια, γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από γραφεία εύρεσης εργασίας και δεν έχουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη για να βρουν το δίκιο τους.
Την ευθύνη έχουν πρωτίστως οι αρχές του Κατάρ. Αλλά και η FIFA είχε _ και συνεχίζει να έχει _ την ευθύνη να ενεργήσει. Όπως και οι σπόνσορες, σαν το McDonald’s και την Coca-Cola, πρέπει να πιέσουν τη FIFA και το Κατάρ να βελτιώσουν τις συνθήκες.
Παρόμοια ζητήματα έχουν εγερθεί τα τελευταία χρόνια και σε άλλους τομείς. Τον Απρίλιο, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δημοσιοποίησε έκθεση για τις συνθήκες εργασίας όσων κατασκευάζουν ρούχα στο Μπανγκλαντές.
Στον τομέα της τεχνολογίας, η Apple και η Foxconn εγκαλούνται για τις συνθήκες εργασίας στα εργοστάσια παραγωγής στην Κίνα. Ακόμη και εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως το νέο παράρτημα του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στο Άμπου Ντάμπι, έχουν αμαυρωθεί από υποθέσεις εκμετάλλευσης εργαζομένων.
Δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά. Η παγκοσμιοποίηση πρέπει να αναγκάσει τους μάνατζερ _ και όλους εμάς _ να εξετάσουμε σοβαρά τις συνθήκες εργασίας σε όλο τον κόσμο.
Εδώ όμως περιπλέκεται το ζήτημα. Ποιος λογίζεται ως εργατικό δυναμικό μιας εταιρείας; Οι εργαζόμενοί «της» είναι μόνο όσοι βρίσκονται στο δικό της μισθολόγιο; Είναι οι εταιρείες υπεύθυνες για ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής των προϊόντων τους; Μέχρι ποιου σημείου μπορεί να θεωρηθεί μια εταιρεία υπεύθυνη για τις επιλογές κάποιου που την τροφοδοτεί; Είναι ένας μάνατζερ υποχρεωμένος να αντιδράσει ακόμη και για κάτι που αφορά τον υπεργολάβο ενός υπεργολάβου;
Οι εταιρείες υποστηρίζουν ότι η ευθύνη τους φθάνει μέχρι ενός σημείου. Αυτό όμως δεν αποτελεί απάντηση αλλά επιλογή. Οι εταιρείες μπορούν να αποφασίσουν να επεκτείνουν την ευθύνη τους σε ολόκληρη την αλυσίδα τροφοδοσίας για την παραγωγή των προϊόντων τους.
Με αυτή την έννοια, όσο μεγαλύτερη η εταιρεία, τόσο μεγαλύτερη η ευθύνη. Αλλά οι μεγαλύτερες εταιρείες έχουν και μεγαλύτερη δυνατότητα να επιβάλουν το καλό, τόσο τοπικά όσο και παγκόσμια. Αν μια εταιρεία του μεγέθους της αμερικανικής Walmart αποφασίσει ότι δεν θα επιτρέπει τα αχρείαστα περιτυλίγματα, η αγοραστική της δύναμη θα προκαλέσει αλλαγές στον τρόπο περιτυλίγματος των προϊόντων. Το ίδιο ισχύει για τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας.
Όταν οι μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο και οι πιο αναγνωρίσιμες φίρμες παίρνουν σοβαρά τις ευθύνες τους ως αγοραστές, πωλητές και κατασκευαστές, οι υπόλοιποι ακολουθούν _ αλλιώς κινδυνεύουν να στιγματιστούν. Όσοι λειτουργούν με ηθικό τρόπο επωφελούνται από την καλή φήμη και την αύξηση του τζίρου ή απλώς επειδή δεν στιγματίζονται ως κακοί παίκτες. Όσοι λειτουργούν ανήθικα πλήττουν μακροχρόνια τις τιμές των μετοχών τους.
Το ίδιο ισχύει για οργανισμούς όπως η FIFA. Όταν σπόνσορες όπως η Coca-Cola και η Adidas πιστέψουν ότι η φήμη τους θα αμαυρωθεί αν συσχετιστούν με ένα διεφθαρμένο οργανισμό, θα πάνε τα διαφημιστικά τους δολάρια αλλού.
Οι εταιρείες αποτελούνται από ανθρώπους. Οι δίκαιοι μισθοί, οι ηθικές πρακτικές και η αξιοπρέπεια των εργαζομένων πρέπει να συνυπολογίζονται στην επιτυχία τους. Όσοι λειτουργούν ασυνείδητα ή χωρίς αίσθηση του σωστού και του λάθους δεν πρέπει να διευθύνουν οργανισμούς ή να ανήκουν στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών. Ό,τι μας κάνει χαρούμενους δεν πρέπει να έχει απαγορευτικά υψηλό τίμημα.
*Η Lucy P. Marcus, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της Marcus Venture Consulting, Ltd., διδάσκει στο IE Business School