Η Πολιτεία και το κράτος

Δεν θα αναφερθώ στην ετυμολογία αυτών των δύο υπέροχων λέξεων της ελληνικής γλώσσας που ακούστηκαν ασφαλώς για πρώτη φορά πριν από 3.000 χρόνια τουλάχιστον. Θέλω απλώς να τονίσω ότι σημαίνουν ή τουλάχιστον θα έπρεπε να σημαίνουν τελείως διαφορετικές έννοιες και σχέσεις. Στη σημερινή, κυριαρχημένη από τους αγράμματους και ημιμαθείς, τηλεοπτική κοινωνία μας χρησιμοποιούνται εναλλάξ και αδιάκριτα για να περιγράψουν το ίδιο πράγμα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι έτσι το κέντρο βάρους των σχέσεων που υποβόσκουν μετατίθεται αισθητά.

Κράτος ήταν και πρέπει να είναι ένας θεσμός που επιβάλλει κανόνες και συμπεριφορές με το μονοπώλιο της ένοπλης βίας, όποια και αν είναι η φύση του ή το σύστημα που υπηρετεί. Κανείς δεν δικαιούται να αμφισβητήσει τον πυρήνα της ύπαρξής του αλλά παράλληλα στις σύγχρονες κοινωνίες κανείς δεν είναι ανεύθυνος για τον τρόπο που οι μηχανισμοί του συμπεριφέρονται και αναπαράγονται.

Η Πολιτεία είναι, αντίθετα, μια διαδικασία που αφορά το σύνολο όσων συμμετέχουν στη λειτουργία της. Η συμμετοχή αυτή διέπεται από την αρχή της ανισότητας, που είναι εγγύηση της προόδου και της αποφυγής της εντροπίας. Με άλλα λόγια, όλοι οι πολίτες έχουν διαφορετική ευθύνη για τις συνέπειες των ασκουμένων πολιτικών ή της έλλειψης πολιτικής. Δεν υπάρχει –και αυτό θέλω να το τονίσω –αμέτοχος πολίτης.

Οταν λοιπόν η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας υποκαθιστά τον δήμο και αποφασίζει να κλείσουν τα σχολεία γιατί οι δρόμοι του Πύργου έχουν γεμίσει σκουπίδια, ευθύνεται ασφαλώς ο δήμαρχος και η παράταξή του, ευθύνεται μέχρι ενός σημείου η Περιφέρεια, ευθύνεται ίσως και το κράτος, που φερόμενο συγκεντρωτικά, γιατί έτσι επέβαλαν οι συνθήκες, δεν κατάργησε αυτοδιοικήσεις και τοπικές κοινωνίες για να παρέμβει υπέρ των βασικών αγαθών, που είναι η εκπαίδευση και η Υγεία. Η Πολιτεία δεν είναι δυνατόν να αναζητηθεί ως αιτία του προβλήματος. Συγκροτείται από όλους τους προαναφερόμενους και από τον πολίτη, που με την ελεύθερη και κυρίαρχη γνώμη του τους κατέστησε εντολοδόχους του. Η Πολιτεία αποτελείται και από θεσμούς αλλά και από πολίτες. Κριτική στην Πολιτεία είναι σωστό να ασκούν μόνο όσοι θέλουν να την αντικαταστήσουν με κάποια άλλη μορφή πολιτικής οργάνωσης, ένα είδος αριστοκρατίας δηλαδή και –γιατί όχι; -, μια και μόλις πέρασε η 21η Απριλίου, με κάποιο είδος χούντας.

Οσα προηγούνται γράφτηκαν εν θερμώ. Μου έχει προκαλέσει αναστάτωση, όπως πιστεύω σε όλους τους πολίτες, η αίσθηση ότι οι τελευταίες εκλογές έφεραν στην πρωτοπορία δυνάμεις αμφισβήτησης ενός παρακμασμένου, παραδοσιακού πια, συστήματος διακυβέρνησης για να το αντικαταστήσουν με το κράτος των καθαρμάτων, των παραφρόνων και των μπαχαλάκηδων. Δεν έχουμε πολλές ελπίδες ότι οι αστέρες της τηλεοπτικής μας δημοκρατίας ή όσοι διαπρέπουν στην μπλογκόσφαιρα θα λάβουν υπόψη τους όσα γράφουμε και θα αρχίσουν να προσέχουν ποιες λέξεις είναι σκόπιμο να χρησιμοποιούνται.

Ο μικροαστικός καθωσπρεπισμός που προσπαθεί να δημιουργήσει μια γλώσσα πολιτικώς ορθή προτιμά προφανώς τον όρο Πολιτεία από τη λέξη κράτος, που θυμίζει κάτι το αυταρχικό. Πριν από χρόνια, σε κάποια τηλεοπτική εκπομπή, ένας ημιμαθής και αβελτίωτος πιθηκοειδής αστήρ εψέλλισε τη λέξη «κόντρα». Τι ήταν να το πει; Με αυτή τη λέξη, αντικλείδι για κάθε είδους φράσεις, αντικαταστάθηκαν, ως την κατάργησή τους, η διαφωνία, η διχόνοια, η αντίρρηση, η σύγκρουση, η διαίρεση, η όξυνση, η αντιπαράθεση και σταματάω για να μην κουραστούμε. Το πρόβλημα είναι βέβαια ότι τα έξι γράμματα της λέξης «κόντρα» σημαίνουν κάθε φορά που λέγονται το ίδιο πράγμα και απαλλάσσουν τον εκφέροντα από τον κόπο να ψάξει να βρει και να χαρακτηρίσει τι είδους αντίθεση ή αντίρρηση έχει προκληθεί από την κατάσταση που περιγράφει. Κόντρα, λοιπόν, ένας και κόντρα ο άλλος, και επειδή η γλώσσα διαμορφώνει το μυαλό με μεγαλύτερη ταχύτητα από ό,τι το μυαλό διαμορφώνει τη γλώσσα, χιλιάδες πιθηκοειδείς γυρνάνε και επαναλαμβάνουν στα κανάλια μας κόντρα, κόντρα, κόντρα… Είναι περίπου οι ίδιοι που κάθε φορά που πρέπει κανείς να αναζητήσει κάποιον υπεύθυνο σε κεντρικό επίπεδο καταγγέλλουν την Πολιτεία χωρίς να καταλαβαίνουν πως με τον τρόπο αυτόν καταγγέλλουν και τον ίδιο τον εαυτό τους.