ΤΟ ΒΗΜΑ – The New York Times

Εργάστηκα ως πιλότος για περίπου 10 χρόνια προτού επιστρέψω στο πανεπιστήμιο για να γίνω αρχιτέκτονας. Υπάρχουν μερικοί περίεργοι συνάδελφοι που θυμάμαι ότι πέταξα μαζί τους, αλλά ως επί το πλείστον μιλάμε απλώς για ιδιορρυθμίες και εκκεντρικότητες. Ποτέ δεν φοβήθηκα ότι ένας συνάδελφος θα σκότωνε τον εαυτό του και όλους τους άλλους ανθρώπους μέσα στο αεροπλάνο.

Ο πιλότος ζει σε ένα μοναδικό περιβάλλον εργασίας. Στην εκπαίδευση περνάς ατελείωτες ημέρες κολλημένος σε ένα μικρό δωμάτιο με τον εκπαιδευτή. Το μέρος της ζωής ενός πιλότου στο οποίο πρέπει να είναι απολύτως συνεπής είναι η ρουτίνα της λειτουργίας του αεροσκάφους. Υποτίθεται ότι η προσωπικότητα δεν θα έπρεπε να είναι θέμα μέσα στο πιλοτήριο.

Ολοι θα έπρεπε να λειτουργούν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, κάθε φορά. Οι διαδικασίες πριν από την πτήση, η εκκίνηση του κινητήρα, η τροχοδρόμηση, η απογείωση, η προσγείωση και περιστατικά έκτακτης ανάγκης, είναι όλα εξαιρετικά χορογραφημένα σε έναν καταλόγο ερωτήσεων και απαντήσεων μεταξύ των πιλότων.

Στην εκπαίδευση προβάραμε τέτοια σενάρια ξανά και ξανά. Κάναμε πρόβες για το τι πρέπει να κάνεις αν ο άλλος πιλότος έχανε τις αισθήσεις του, ή εμφανιζόταν μεθυσμένος, ή αν είχαμε έναν απείθαρχο επιβάτη. Ολες οι συνεντεύξεις για να γίνω ιπτάμενος είχαν ερωτήσεις σχετικά με τον χειρισμό τέτοιων καταστάσεων.
Στις δεκαετίες του 1960 και του ’70, πολλές συντριβές κρίθηκαν κυρίως ως αποτέλεσμα ενός λάθους του πιλότου, που απέρρεε συχνά από την ιεραρχική σχέση μεταξύ του κυβερνήτη και του συγκυβερνήτη.
Οι συγκυβερνήτες φοβούνταν να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις του κυβερνήτη, και τα αποτελέσματα μπορούσαν να είναι καταστροφικά. Στην εκπαίδευση, μας έπαιξαν μια καταγραφή συνομιλιών στο θάλαμο διακυβέρνησης, όπου ο συγκυβερνήτης λέει δειλά στον κυβερνήτη ότι έμεναν από καύσιμα. Αλλά δεν το ανέφερε ξανά προτού σβήσουν και οι δύο κινητήρες.

Καθώς τα αεροπλάνα έχουν γίνει πιο αυτοματοποιημένα, οι πιλότοι εξασκούνται όλο και περισσότερο στην παρακολούθηση των πληροφοριών. Μερικά αεροπλάνα (συμπεριλαμβανομένου του Airbus A320, του είδους που συνετρίβη στη Γαλλία την Τρίτη) έχουν χαρακτηριστικά για «αυτόματη προσγείωση».

Πέταξα πολλές φορές με έναν αναγεννημένο Χριστιανό, ο οποίος μιλούσε συνεχώς για τον Αδάμ και την Εύα και για άλλες ιστορίες της Βίβλου. Θα μπορούσαν οι θρησκευτικές του πεποιθήσεις να μας αναγκάσουν να χειριστούμε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά την πτήση με διαφορετικό τρόπο; Δεν συνέβη ποτέ, οπότε δεν μπορώ να πω.

Ενας άλλος πιλότος μου έλεγε συνεχώς για το τρελό σεξ της ζωής του καθώς πετούσαμε. Αποχαιρετούσε την γυναίκα και τα παιδιά του και στη συνέχεια γινόταν ένα τελείως διαφορετικό πρόσωπο για επτά ημέρες.

Αλλά αυτά είναι κοινές ποικιλίες της ανθρώπινης συμπεριφοράς – τίποτα που θα μπορούσε να προμηνύσει κάποια καταστροφική πορεία δράσης.

Δεν συναντήθηκα ποτέ με ψυχολόγο, και χρειάστηκε να περάσω μόνο μία γραπτή ψυχιατρική αξιολόγηση στην καριέρα μου. Εκανε ερωτήσεις όπως «Έχετε αισθανθεί ποτέ θυμωμένος;» Κατά σύμπτωση, πέρασα τις εξετάσεις αμέσως αφότου είχα δει στην τηλεόραση το δεύτερο αεροπλάνο να πέφτει πάνω στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στις 11 Σεπτεμβρίου 2001.

Ίσως, όμως, να ήρθε η ώρα να δείξουμε μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το τί γίνεται στο μυαλό εκείνων στους οποίους έχουμε αναθέσει την ασφάλειά μας όταν πετάμε. Η βιομηχανία εξετάζει τους πιλότους της τακτικά για να δει πώς θα χειριστούν μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αλλά δεν αξιολογεί τον κίνδυνο ότι μπορούν να προκαλέσουν οι ίδιοι μια καταστροφή.