Εξυπνες λύσεις για χρηματοδότηση των ΑΕΙ

Τα οικονομικά των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων ευρίσκονται σε ανεπίτρεπτα χαμηλά επίπεδα επηρεάζοντας αρνητικά την ποιότητα της Δημόσιας Παιδείας. Αντί όμως να μεμψιμοιρούμε και να κάνουμε κριτική για τα αίτια και για τα λάθη των άλλων, ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα για να ενισχυθούν οικονομικά τα πανεπιστήμιά μας.

1. Να αξιοποιήσουμε τους χιλιάδες αποφοίτους (Allumni)

Πρόσφατα ο Dr. Gerald Chan από το Hong Kong, που σπούδασε τη δεκαετία του 1970 στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Harvard, δώρισε στη σχολή αυτή το ποσό των 350 εκατ. δολαρίων στη μνήμη του πατέρα του. Αντίστοιχα μικρότερα ή μεγαλύτερα ποσά δωρίζονται καθημερινά από ευγνώμονες αποφοίτους όλων των γνωστών (ή λιγότερο γνωστών) πανεπιστημίων της Αμερικής. Τα πανεπιστήμια της Ελλάδας, με κυριότερο εκπρόσωπο το Πανεπιστήμιο Αθηνών, έχουν χιλιάδες ευγνώμονες αποφοίτους σε όλον τον κόσμο. Κανείς όμως μέχρι τώρα υπουργός Παιδείας ή πρύτανης δεν σκέφθηκε να καλέσει όλους αυτούς τους Allumni να στηρίξουν το πανεπιστήμιο από όπου πήραν το πρώτο τους πτυχίο. Δεν υπάρχει ακόμα ούτε η παράδοση ούτε η νομοθεσία εκείνη που θα επιτρέπει την αξιοποίηση αυτού του δυνητικά τεράστιου πλούτου των πανεπιστημίων μας.

2. Να υλοποιήσουμε τις «Επώνυμες Εδρες» (Endowed Chairs)

Η υπάρχουσα νομοθεσία επιτρέπει τη δημιουργία «Επώνυμων Εδρών» στα πανεπιστήμιά μας. Ακόμα όμως δεν έχει υλοποιηθεί αυτή η δυνατότης ώστε οικονομικά εύρωστοι Ελληνες να μπορούν να δωρίσουν ένα σεβαστό ποσό στο ελληνικό πανεπιστήμιο όπου κατά κανόνα εφοίτησαν οι ίδιοι ή τα παιδιά τους. Το αντάλλαγμα αυτής της σημαντικής δωρεάς τους είναι το όνομά τους να τιμάται διαχρονικά στην «Εδρα» ή τον καθηγητή που αποφάσισαν να δωρίσουν τα χρήματά τους, τα οποία και αποκλειστικά χειρίζονται τα πανεπιστήμια. Πάλι να αναφέρω σαν παράδειγμα τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Harvard, που αποδέχθηκε τη δωρεά των Ελλήνων Θόδωρου και Γιάννας Αγγελοπούλου, και δημιούργησε την «Επώνυμη Εδρα» για τον πρύτανη της Σχολής, καθηγητή Julio Frenk, που φέρει πλέον τον τίτλο Theodore and Gianna Angelopoulos Professor of Public Health. Αν το Harvard και εκατοντάδες άλλα διεθνή πανεπιστήμια όχι απλώς δέχονται, αλλά τιμούν τους δωρεοδότες ανάλογα, τι θα έβλαπτε τα ελληνικά πανεπιστήμια να προχωρήσουν στην υλοποίηση αυτής της δυνατότητας που έχουν για την οικονομική τους ενίσχυση;

3. «Συμπληρωματικές» οικονομικές ενισχύσεις (Matching Funds)

Στις αρχές του 2000 ο υπουργός Παιδείας του τότε ανεξάρτητου κράτους του Hong Kong, Professor Arthur Li, επέβαλε σημαντικές μειώσεις στις κρατικές επιχορηγήσεις για την έρευνα στα πανεπιστήμια, λόγω της οικονομικής κρίσης στη χώρα του.Οι συνάδελφοί του καθηγητές της Ιατρικής τον πίεζαν για ερευνητικά κονδύλια και αυτός τούς πρότεινε την εξής λύση: «Για κάθε δολάριο που θα μου φέρνετε, εγώ, σαν κράτος, θα συμπληρώνω άλλο ένα δολάριο και έτσι θα έχετε δύο δολάρια για τα ερευνητικά σας προγράμματα». Στην αρχή αντέδρασαν, αλλά όταν κινητοποιήθηκαν και μάζεψαν χρήματα από δωρεές ασθενών τους και επιχορηγήσεις από διεθνείς ερευνητικούς οργανισμούς, με ικανοποίηση είδαν ότι τα 300.000 δολάρια έγιναν αμέσως 600.000 από τη συμπληρωματική (matching) κρατική επιχορήγηση. Τον άλλο χρόνο ζήτησαν (χωρίς γκρίνια πλέον) από τον υπουργό να συνεχισθεί το 1:1 matching πρόγραμμα. Αυτός τους απάντησε: «Για αυτή τη χρονιά, θα μου φέρνετε δύο δολάρια και εγώ θα σας δίνω ένα» (!).

Πιστεύω ότι οι ηγεσίες των υπουργείων Οικονομικών και Παιδείας θα μπορούσαν εύκολα να αντιγράψουν αυτή την επιτυχημένη συνταγή για την οικονομική ενίσχυση των πανεπιστημίων για το διδακτικό και, κυρίως, ερευνητικό τους έργο.

Λύσεις υπάρχουν: διάθεση και πολιτική θέληση είναι το ζητούμενο.

Ο κ. Δημήτρης Λινός είναι καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ.