«Οι τρελοί είναι αυτοί που αλλάζουν τον κόσμο» λέει μια λαϊκή παροιμία. Και με τη λέξη «τρελοί» σαφώς υπονοούνται το ανορθόδοξο ή και το παράτολμο. Αυτό που παραλείπεται είναι το κόστος της τρέλας.
Η Ελληνική Επανάσταση αποτέλεσε σπίθα που άναψε φωτιές ή προστέθηκε σε ανάλογες προσπάθειες σε άλλα μέρη της υδρογείου (Βαλκάνια, Βέλγιο, Λατινική Αμερική) για τη δημιουργία ανεξάρτητων εθνικών κρατών. Είχαν βέβαια προηγηθεί η Αμερικανική επανάσταση που δημιούργησε τις ΗΠΑ αλλά και η κοινωνική Γαλλική επανάσταση που διαδόθηκε σε άλλα μέρη της Ευρώπης ως εθνικοαπελευθερωτική. Αλλά η Διάσκεψη της Βιέννης το 1815 και η Ιερά Συμμαχία επανέφεραν με αποφασιστικότητα την «έννομη τάξη» στην Ευρώπη. Έτσι, το 1821 η ιδέα μιας εξέγερσης φάνταζε ώς καθαρή παραφροσύνη.
Η Επανάσταση του 1821 ήταν μια «τρέλα» οραματιστών που στηρίχτηκε στην απελπισία μιας κοινωνίας. Και επικράτησε τελικά χάρη στην ύπαρξη δύο συμμάχων: της τότε Ευρωπαϊκής κοινής γνώμης και του ανταγωνισμού συμφερόντων μεταξύ των ισχυρών της εποχής.
Είχαν προηγηθεί κάμποσες τοπικές εξεγέρσεις με αποκορύφωμα τα Ορλωφικά που όμως πνίγηκαν στο αίμα. Το κόστος της απελευθέρωσης υπήρξε τεράστιο, τόσο σε χρήμα όσο και σε ανθρώπινες απώλειες και αφάνταστες κακουχίες. Έτσι όμως κερδίσαμε την Εθνική μας ανεξαρτησία.
Η Ιστορία ποτέ δεν επαναλαμβάνεται αυτούσια. Κάποιοι όμως παράγοντες αποτελούν αναγκαίες συνθήκες για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Πρώτα η σωστή ηγεσία με την κατάλληλη πείρα και πρόγραμμα. Δεύτερον η αποφασιστικότητα της κοινωνίας στο σύνολό της να αγωνιστεί σκληρά και, άν χρειαστεί, να αντέξει τα πάνδεινα προκειμένου να απελευθερωθεί (βλέπε π.χ.Βιετνάμ). Τρίτον η ύπαρξη συμμάχων με ομόρροπα συμφέροντα και αιτήματα. Και τέταρτον να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι επιδιώξεις, η νοοτροπία και η ισχύς του αντιπάλου. Από εκεί και μετά μετράει η συγκυρία (timing) που θα πρέπει να είναι ευνοϊκή.
Στην παρούσα συγκυρία παρατηρεί κανείς ότι, σε συμφωνία με την νεοελληνική μας παράδοση, κάποια πράγματα γίνονται βιαστικά, πρόχειρα και χωρίς ρεαλιστική προοπτική. Δεν έχει εξηγηθεί συστηματικά στο λαό τι επιδιώκεται και τι κόστος μπορεί αυτό να έχει ώστε να υπάρξει μια τεκμηριωμένη διαρκής – όχι εφήμερη – αποδοχή και υποστήριξη. Ουδείς από τους κυβερνώντες μπήκε ποτέ στον κόπο να ασχοληθεί με μια σοβαρή ενημέρωση της κοινωνίας γιατί επιλέγησαν τα τάδε μέτρα και όχι τα άλλα. Και αυτό διότι αφενός οι εκάστοτε κυβερνώντες θεωρούν το λαό υποζύγιο και αφ’ ετέρου δεν έχουν μάθει να κάνουν ή να αντέχουν το διάλογο. Και προσερχόμαστε σε μια διαπραγμάτευση ως επαίτες αλλά με απαιτήσεις, ενώ συμμάχους στο εξωτερικό επί της
ουσίας δεν έχουμε ακόμα εξασφαλίσει. Αντίθετα, βλέπω προς το παρόν πολλούς αντίπαλους και στα δύο στρατόπεδα Βορρά – Νότου και μια Γερμανία αλαζονική και πεισματάρα. Δεν φαίνεται επίσης να λαμβάνουμε υπόψη ότι η Ευρωζώνη έχει να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό της Κίνας και των ΗΠΑ και ότι μόνον οι χώρες με υψηλή τεχνολογία καλούνται να σύρουν το κάρο. Και ότι η προσπάθεια αυτή δεν θα αφήσουν να υπονομευθεί από κανέναν.
Αυτές τις μέρες νοιώσαμε μια ανακούφιση και μια μερική ανάκτηση της εθνικής μας αξιοπρέπειας. Τι πρακτικό αποτέλεσμα όμως δικαιούμαστε να περιμένουμε; Φρονώ ότι λόγω της ιδιομορφίας μας, της γεωγραφικής μας θέσης και του μικρού μας μεγέθους μπορούμε να προσβλέπουμε σε κάποια περιορισμένη επιείκεια. Τίποτε παραπάνω. Η εξυγίανση αυτού του τόπου θα βασιστεί αποκλειστικά στις δικές μας προσπάθειες.
Μπορεί πράγματι η ελληνική σπίθα της αμφισβήτησης της λιτότητας να ανάψει φωτιές και αλλού. Ίσως όμως στην πορεία εμείς οι Έλληνες να πέσουμε ηρωϊκά και με κόστος ιδιαίτερα δυσβάστακτο. Το ενδεχόμενο αυτό το έχουμε αποτιμήσει και το έχουμε αποδεχτεί; Άν ναί, τότε καλώς πορευόμαστε. Άν όχι τότε σχοινοβατούμε και θα πρέπει να προσέξουμε πολύ τις επόμενες κινήσεις μας.
