Το σοκ του παρελθόντος

Το ανθρώπινο µυαλό έχει µια τροµακτική ιδιότητα αυτοπροστασίας. Οταν όλα βαίνουν κακώς, εναντίον του, όταν συμβαίνουν αρνητικά γεγονότα μαζεμένα, όταν σωρεύονται τα σοκ, απωθεί τις δυσκολίες, απομακρύνει τις κακές στιγμές και εμμονικά, συγκινητικά –σχεδόν κωμικοτραγικά –προσπαθεί να κοιτάξει μπροστά· με το θολωμένο μάτι εκείνου που πρέπει να επιβιώσει. Ή να ματαιοπονήσει, για τους λεπτολόγους.

Συνήθως επιβιώνει. Αλλά, δυστυχώς, η απώθηση δεν είναι λήθη, τα τραύματα παραμένουν αποθηκευμένα μέχρι το κατάλληλο έναυσμα. Είτε αυτό είναι το πέταγμα μιας πεταλούδας είτε η συντριβή ενός ολόκληρου κόσμου, η έκρηξη συμβαίνει: όλα επιστρέφουν σαρωτικά.

Μιλώντας για σαρωτικά σοκ δεν μπορείς να μη σκεφτείς τον ξεχασμένο (απωθημένο;) Αύγουστο του 2007. Το καλοκαίρι του 2007 ο ιστορικός του μέλλοντος μπορεί να το καταγράψει ως το πρώτο σοκ μιας κοινωνίας που ζούσε σε ένα συννεφάκι με μέτριες δυνατότητες πτήσης. Κάπως αυθαίρετα, να μιλήσει για την απαρχή της κρίσης.

Οι μετρ των δραματικών συμβολισμών Αμερικανοί λένε πως «όταν πέθανε ο Κένεντι όλοι θυμούνταν πού ήταν…». Η δική μας «στιγμή Κένεντι» ήταν οι φωτιές του καλοκαιριού του 2007, που παρέδωσαν τη χώρα σε ένα πρωτοφανές χάος, όταν κάηκαν 1.500 σπίτια και πέθαναν 63 άνθρωποι, όταν ο υπουργός Εσωτερικών, ανήμπορος να οργανώσει την κατάσταση, γλίτωσε το επικοινωνιακό λιντσάρισμα λόγω της πολύ πιο πληθωρικής παρουσίας του υπουργού Δημόσιας Τάξης Βύρωνα –στρατηγού ανέμου –Πολύδωρα.

Εκείνη την εποχή, υπουργός Εσωτερικών ήταν ο Προκόπης Παυλόπουλος. Εναν χρόνο μετά, στα τέλη του 2008, ήταν ακόμη στη θέση του. Ο ιστορικός θα παρατηρήσει πως η επερχόμενη καταστροφή ήταν ένα μικρό θέμα στο εξωτερικό δελτίο. Η χρεοκοπία της Lehman Brothers στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008, δεν μας απασχολούσε ιδιαίτερα.

Τον Δεκέμβριο του 2008, μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος βρέθηκε στο επίκεντρο για τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε την εξέγερση. Με μια διστακτικότητα που ήταν είτε ενοχή, είτε ταραχή, είτε σχέδιο, αποτράβηξε την Αστυνομία από το κέντρο των πόλεων και θεωρήθηκε για άλλους υπαίτιος και για άλλους πυροσβέστης της έκρηξης. Οι 865.000 προσλήψεις και ανανεώσεις συμβάσεων στο Δημόσιο, επί των ημερών του, στην πραγματικότητα δεν ήταν συλλογικό τραύμα –ποια πρόσληψη στο Δημόσιο μπορεί να είναι τραύμα;

Ακολούθησε η σύγχρονη Ιστορία µας, κομποστοποιημένη σε λίγα χρόνια. Εξεγέρσεις, πτώση της κυβέρνησης Καραμανλή, απόπειρα επανίδρυσης του κράτους με τον Γιώργο Παπανδρέου, επιστροφή στο Καστελόριζο, Μνημόνιο, αγανάκτηση, απόπειρα δημοψηφίσματος, επιστράτευση του Λουκά Παπαδήμου, σκληρή εφαρμογή του Μνημονίου από τον άλλοτε αντιμνημονιακό Αντώνη Σαμαρά, πασπαλισμένη με ακροδεξιό λόγο. Και πριν από έναν μήνα ΣΥΡΙΖΑ.

Οι συµβολισµοί είναι ένα ωραίο αλλά και επικίνδυνο παιχνίδι. Η ανακοίνωση του Πρωθυπουργού πως ο Προκόπης Παυλόπουλος θα προταθεί για τη θέση του Προέδρου της Δηµοκρατίας ήταν ένα παιχνίδι που έβγαλε στην επιφάνεια τα σοκ του παρελθόντος.

Για τους τυφλούς υποστηρικτές της νέας κυβέρνησης ήταν µια είδηση που έπρεπε να κατεβεί στον πολιτικό τους οισοφάγο αµάσητη –θα αργήσει να χωνευτεί. Για τους ονειροπόλους που περίµεναν πως ο κόσµος θα γυρίζει αριστερόστροφα µε την εκλογή ΣΥΡΙΖΑ ήταν µια πικρή εισαγωγή στον ρεαλισµό. Και για τον Αλέξη Τσίπρα ήταν ένα στρατηγικό άνοιγµα στο κεντροδεξιό ακροατήριο – µετά το αριστερό, το κεντρώο και το λαϊκό δεξιό που είναι ήδη µαζί του.

Οµως, το παιχνίδι παραµένει επικίνδυνο. Τα συλλογικά τραύµατα δεν φεύγουν εύκολα, ο µελοδραµατισµός, η θυµατοποίηση και η καταπιεσµένη αίσθηση αδικίας της ελληνικής κοινωνίας µπορούν να στραφούν εναντίον όλων –ακόµη και όσων τα υποδαύλισαν –σαν ένα σαρωτικό απωθηµένο. Προς το παρόν η επιβράβευση της πολιτικής ακινησίας του Προκόπη Παυλόπουλου ως συµβολική θεσµική επιλογή ήταν ένα πέταγµα πεταλούδας, µια µικρή σπίθα. Οπως ξέρει καλά ο ίδιος,χωρίς προσοχή, εύκολα µπορεί να γίνει πυρκαγιά.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 22 Φεβρουαρίου 2015