Σηκώθηκε το κολοκυθάκι να χτυπήσει τον µανάβη. Εχει άραγε κάποια ελπίδα το ταπεινό ζαρζαβατικό να νικήσει τον έμπορο, εκείνον που παίρνει όλες τις αποφάσεις και διακινεί τα προϊόντα με σκοπό το κέρδος; Φυσικά και έχει ελπίδα. Το κολοκυθάκι βρίσκει ένα μηχάνημα που αφαιρεί από τους μανάβηδες το μανα- και τους κάνει βίδες. Ολα αυτά τα θαυμαστά συμβαίνουν σε μια άλλη χώρα, στη Φρουτοπία, εκεί όπου τα φρούτα και τα λαχανικά οργανώνονται εναντίον των πολυεθνικών, της Λεμονοστίφεν και της Κομποστάλ, που θέλουν να μετατρέψουν τους πάντες σε χυμούς και κομπόστες.
Η «Φρουτοπία» του Ευγένιου Τριβιζά είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ στην Ελλάδα της κρίσης. To κόμικ που δημιούργησε ο Ευγένιος Τριβιζάς το 1983 με τον σκιτσογράφο Νίκο Μαρουλάκη αναπτύχθηκε σε 50 τεύχη, μεταφέρθηκε ως κουκλοθέατρο στην τηλεόραση και έγινε μουσικοθεατρική παράσταση σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου. Η παράσταση παίζεται ξανά στο θέατρο Rex και προσφέρει πολύ περισσότερα από μια αφήγηση, με πρωταγωνιστές ένα βλίτο, μια πιπεριά και ένα κολοκυθάκι, που έχουν για ηγέτη τον Αιμίλιο το μήλο. Η Φρουτοπία είναι μια ιστορία που αποθεώνει την αντίσταση στο σύστημα, την αυτοργάνωση των αδυνάτων. Είναι ιστορίες όπου όλες οι ισορροπίες μπορούν να ανατραπούν με αίσθημα δικαίου.
Και επειδή η ζωή είναι πιο παράξενη από κάθε αφήγηση, η ίδια η Φρουτοπία κατάφερε το ακατόρθωτο. Ο Ευγένιος Τριβιζάς, ακριβώς όπως οι ήρωές του, εναντιώθηκε σε πολυεθνική και νίκησε ύστερα από πολυετείς δικαστικούς αγώνες. Η Μάτα η ντομάτα, η Μαρουλίτα το μαρούλι, ο Φραγκίσκος το φραγκόσυκο τα έβαλαν με την Κόκα-Κόλα. Η αμερικανική πολυεθνική χρησιμοποίησε τον τίτλο της σειράς ως σήμα σε προϊόν της, σε έναν ανάμεικτο χυμό φρούτων. Ο Τριβιζάς το ανακάλυψε το 1995 και ξεκίνησε τον αγώνα. Τον βοήθησε βεβαίως η επιστημονική σκευή στα νομικά, καθώς διδάσκει Εγκληματολογία και Συγκριτικό Ποινικό Δίκαιο στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ.
Η αντιπαράθεση μεταξύ της πολυεθνικής και του συγγραφέα διήρκεσε περισσότερο από μια δεκαετία. Το δικαστήριο τελεσίδικα έκρινε ότι η λέξη «Φρουτοπία» είναι πρωτότυπος νεολογισμός του συγγραφέα. Η λέξη δεν υπήρχε στην ελληνική ή σε άλλη γλώσσα και δεν ευσταθούσε ο ισχυρισμός της Κόκα-Κόλα ότι έχει προγενέστερα δικαιώματα στον τίτλο. Η λέξη είχε χρησιμοποιηθεί και αλλού, από άλλες εταιρείες (τη μία μάλιστα την αγόρασε η Κόκα-Κόλα), όμως αποδείχτηκε ότι όλες οι άλλες φρουτοπίες δημιουργήθηκαν μετά το ελληνικό κόμικ. Καθοριστικός ήταν ο στίχος του τραγουδιού «Είναι μία, μόνο μία, η ονειρεμένη Φρουτοπία».
Εχουν περάσει 30 χρόνια από την ίδρυση του κράτους της Φρουτοπίας. «Τριάντα χρόνια μετά ο δαιμόνιος δημοσιογράφος Πίκο Απίκο επιστρέφει στη μακρινή Φρουτοπία, δυτικά του Αβγατηγανιστάν, ανατολικά του Πιπερού και βορειοδυτικά της Χώρα του Χασμουρητού, για να λύσει και πάλι το μυστήριο της εξαφάνισης του Μανόλη του Μανάβη». Ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα στην έκδοση των κόμικς και σε αυτό το δεύτερο θεατρικό ανέβασμα δημιουργεί μια παράξενη συνθήκη. Οι πρώτοι αναγνώστες υπήρξαν παιδιά της ευμάρειας, υπήρξαν παιδιά που έζησαν τη μεγάλη κρατική σπατάλη. Ακόμη κι αν δεν κατάλαβαν τι συνέβαινε στη χώρα, ένιωθαν την αισιοδοξία στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα.
Οι σημερινοί θεατές είναι τα παιδιά των παιδιών της ευμάρειας. Σήμερα η Φρουτοπία της αντίστασης, της οργάνωσης, της αλληλεγγύης, της εξέγερσης είναι πιο χρήσιμη. Αίφνης τα μηνύματα αποκτούν συμπυκνωμένο νόημα. «Ολοι οι κάτοικοι της Φρουτοπίας υπόσχονται ακόμη μία περιπέτεια αφάνταστου ηρωισμού και κατάπτυστης προδοσίας, με υπέροχες θυσίες και ασίγαστα μίση, τολμηρές προσδοκίες και αποτρόπαιες δολοπλοκίες που θα σας προκαλέσουν καρδιοχτύπι αλλά και ρίγη ευτυχίας». Θα λέγαμε ότι δεν είναι ακόμη μία περιπέτεια, αλλά ένα μάθημα αγωγής του πολίτη.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 4 Ιανουαρίου 2015.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
