Το αδιερεύνητο και σκοτεινό πεδίο του δοσιλογισμού και των δοσιλόγων, όπου λειτουργούν πολλοί μύθοι, πολλά στερεότυπα και πολλές παραδεδεγμένες ιδέες, διερευνά και τεκμηριώνει, για πρώτη φορά, ο ιστορικός Δημήτρης Κουσουρής (γενν. 1974) στο βιβλίο του «Δίκες των Δοσιλόγων, 1944-1949, Δικαιοσύνη, συνέχεια του κράτους και εθνική μνήμη», που μόλις κυκλοφόρησε (εκδόσεις Πόλις). Ο Κουσουρής χρησιμοποιεί ως ερευνητικό υλικό τα πρακτικά του Ειδικού Δικαστηρίου Δοσιλόγων (αρχικά στο Αρχείο του Εφετείου Αθηνών, τώρα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους) για να αποκαλύψει, προς μεγάλη έκπληξη των σημερινών αναγνωστών, έναν άγνωστο και κυρίως εκτεταμένο μηχανισμό «έκτακτης δικαιοσύνης που διεξήγαγε χιλιάδες δίκες δοσιλόγων».

Οπως σημειώνει ο συγγραφέας στην εισαγωγή του, «στις διαδικασίες συμμετείχαν εκατοντάδες δικαστικοί λειτουργοί και χιλιάδες μάρτυρες, μηνυτές, κατηγορούμενοι και συνήγοροι». Ετσι μέσα από την τεκμηριωμένη αφήγηση βλέπουμε ποιοι δίκασαν, ποιοι δικάστηκαν, ποια κριτήρια επικράτησαν για την καταδίκη ή την αθώωση, ποιοι εκπροσώπησαν (επώνυμοι παράγοντες ή απλοί πολίτες) τις διάφορες πλευρές στα δικαστήρια, ποιοι (λίγοι) καταδικάστηκαν και ποιοι (πολλοί) αθωώθηκαν και επανενσωματώθηκαν στη ζωή του τόπου.

Η πρωτοτυπία του βιβλίου του Κουσουρή είναι ότι εντάσσει το θέμα σε ένα ευρύτερο δικαιικό, πολιτικό, ιδεολογικό ευρωπαϊκό πλαίσιο. Από τα συμπεράσματά του θα κρατήσω κάτι που μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρον και επίκαιρο: «Τα Ειδικά Δικαστήρια Δοσιλόγων, ως νομική μορφή μιας αντιφασιστικής κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, αποτέλεσαν το όχημα για την επιβολή μιας άλλης κατάστασης εκτάκτου ανάγκης με αντεστραμμένο πρόσημο, ενός αντικομμουνιστικού καθεστώτος εξαίρεσης».Το βιβλίο του Κουσουρή κυκλοφόρησε ήδη σε δεύτερη έκδοση, λίγες ημέρες μετά την πρώτη. Το γεγονός καταδεικνύει το ενδιαφέρον του κοινού για αυτή την εποχή, στην οποία, είτε το θέλουμε είτε όχι, ακόμη «κατοικούμε».Το βιβλίο αποτελεί επεξεργασμένη μορφή της διατριβής του συγγραφέα, που υποστηρίχθηκε στην École des Hautes Études en Sciences Sociales του Παρισιού. Εχει λοιπόν την ποιότητα μιας διατριβής της καλύτερης σχολής κοινωνικών επιστημών της Γαλλίας. Ταυτόχρονα είναι ένα βιβλίο με αφηγηματική ποιότητα, ίσως το αποτέλεσμα της αμερικανικής εμπειρίας του συγγραφέα του.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ