Στην πολιτική επικαιρότητα, τα δύο πρόσωπα του Ιανουαρίου είναι αναμφισβήτητα ο Αντώνης Σαμαράς και ο Αλέξης Τσίπρας που με απόλυτα πολωτικό τρόπο διεκδικούν τη νίκη στις εκλογές. Στην κοινωνία όμως υπάρχουν δύο άλλα «πρόσωπα» που πρωταγωνιστούν αυτόν τον Ιανουάριο. Είναι και αυτοί πολωμένοι μεταξύ τους. Οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί και για τους δύο. Οι εξελίξεις ή στον έναν θα βγουν σε καλό ή στον άλλο. Και τα δύο αυτά «πρόσωπα» είναι πολλοί. Πάρα πολλοί, δυστυχώς.
Το ένα «πρόσωπο» είναι οι άνεργοι και οι απολυμένοι του ιδιωτικού τομέα που φαίνεται να αποτελούν «άγνωστη γη» για το πολιτικό σύστημα, απορροφημένο καθώς είναι διαρκώς με τον δημόσιο τομέα και μόνο. Για αυτούς καμία «κόκκινη γραμμή» δεν μπήκε στην τρόικα και κανένα σχέδιο δεν εκπονήθηκε μέχρι σήμερα από την κυβέρνηση. Αλλά και οι αντίπαλοι της κυβέρνησης προτιμούν να αφιερώνουν τις δυνάμεις τους μην απολυθεί κανείς από το Δημόσιο με πλαστά πτυχία, παρά πώς θα βρουν δουλειά στον ιδιωτικό όσοι έχουν κανονικά. Και όμως, το «πρόσωπο» αυτό αποτελεί την πιο δραματική απόδειξη αποτυχίας των πολιτικών που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα και η επανένταξή του στην παραγωγή θα έπρεπε να είναι η κορυφαία συζήτηση στην προεκλογική αναμέτρηση.
Το άλλο «πρόσωπο» είναι οι κερδοσκόποι εν αναμονή, όσοι έβγαλαν τις καταθέσεις τους έξω τα τελευταία χρόνια από τον φόβο κατάρρευσης των ελληνικών τραπεζών. Το ποσόν των διαφυγόντων κεφαλαίων φτάνει περίπου τα 100 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από το μισό ΑΕΠ της χώρας. Με την πράξη τους αυτή το τραπεζικό σύστημα όντως κλονίστηκε, αλλά τιμωρήθηκαν και αυτοί γιατί τα επιτόκια που πήραν έξω ήταν πολύ μικρότερα από όσα θα είχαν στην Ελλάδα.
Η μεγάλη τους ελπίδα για να ρεφάρουν είναι να βγει η Ελλάδα από το ευρώ, οπότε η Νέα Δραχμή θα υποτιμηθεί τουλάχιστον κατά 50%, ίσως και παραπάνω. Τότε τα φυγαδευμένα θα αποκτήσουν διπλάσια εσωτερική αξία και θα τα φέρουν να αγοράσουν γη, ακίνητα και επιχειρήσεις κοψοχρονιά. Το ίδιο ακριβώς φαινόμενο έγινε πριν από 14 χρόνια στην Αργεντινή, όταν η χώρα χρεοκόπησε και το πέσο υποτιμήθηκε δραστικά. Τα διαφυγόντα κεφάλαια πρώτα κλόνισαν την οικονομία της και μετά την εξαγόρασαν.

Η ανταμοιβή που θα έχουν τα διαφυγόντα κεφάλαια θα είναι τόσο μεγάλη που οι κάτοχοί τους θα επιχειρήσουν να αναμειχθούν με κάθε τρόπο στην προεκλογική αναμέτρηση εξαπολύοντας επιθέσεις εναντίον του ευρώ μέσα από έναν απίθανο αριθμό εντύπων, δικτυακών ιστοτόπων και μικρών τηλεοπτικών σταθμών. Το πιο ενδιαφέρον είναι πως αυτή η ανθηρή προπαγάνδα γίνεται τάχα υπέρ των ανέργων και απολυμένων που θα βρουν τη σωτηρία τους σπάζοντας τα δεσμά του κοινού νομίσματος. Στην πραγματικότητα θα βρεθούν σε χειρότερη μοίρα γιατί η οικονομία θα έχει καταρρεύσει. Οσοι κρατήσουν τη δουλειά τους θα έχουν μισθούς πολύ χαμηλότερους ακόμα και από τα σημερινά επίπεδα του Μνημονίου. Το ίδιο θα γίνει και με τις συντάξεις. Η αναδιανομή πλούτου που θα συμβεί τότε θα είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που έγινε επί Κατοχής από τους μαυραγορίτες και επί Χούντας από τους ευνοούμενους του καθεστώτος. Αυτοί όμως θα κομπάζουν πως έσωσαν την Ελλάδα από τον γερμανικό ζυγό και θα είναι στο απυρόβλητο. Τα κέρδη τους φυσικά πάλι θα φεύγουν έξω για να επαναλαμβάνουν κάθε τόσο το ίδιο παιχνίδι.

Και οι δύο πολιτικοί πρωταγωνιστές των εκλογών του Ιανουαρίου έχουν δηλώσει απερίφραστα ότι είναι υπέρ της παραμονής της χώρας στο ευρώ, αλλά αυτό δεν αρκεί για να χαλάσει τα σχέδια των εν αναμονή κερδοσκόπων. Εκλογικές συνεργασίες της τελευταίας στιγμής θα χρίσουν υποψήφιους αρκετούς που λίγο πριν διαλαλούσαν το δολάριο. Αλλά και σημαντικά τμήματα στο εσωτερικό τους σαγηνεύονται από την προοπτική μιας αναμέτρησης με τους «ξένους» και την ψευδαίσθηση μιας ηρωικής απομόνωσης από την Ευρώπη, λες και είναι ο επίβουλος ιμπεριαλιστής και όχι η Ενωση όπου και εμείς ανήκουμε με τη βούλησή μας. Μετά τη δραματική συρρίκνωση της οικονομίας την τελευταία πενταετία και την εκτίναξη του χρέους σε επίπεδα πολύ υψηλότερα από εκείνα που προκάλεσαν την κρίση, είναι βέβαια φανερό ότι η Ελλάδα χρειάζεται μια νέα πολιτική με διπλό στόχο: να βρει προοπτική για τους ανέργους και να εξουδετερώσει τα σχέδια των εν αναμονή κερδοσκόπων. Θέλει όμως προσοχή για να μη συμβεί ακριβώς το αντίθετο.
Οι διαθέσιμες επιλογές είναι πολύ λίγες: Για να προκύψουν θέσεις απασχόλησης, χρειάζονται επενδύσεις. Οσο και να ενισχύσει κανείς τις δημόσιες, πάλι θα χρειάζονται πενταπλάσιες περίπου ιδιωτικές και για να γίνουν πρέπει να εκλείψει ο κίνδυνος κατάρρευσης και εξόδου από το ευρώ. Μόνη λύση είναι να υιοθετήσει η Ελλάδα ένα πρόγραμμα προσαρμογής και μεταρρυθμίσεων συμβατό με το νέο Δημοσιονομικό Σύμφωνο και συμφωνημένο με την ΕΕ, αλλά όχι πλέον ως υπαγόρευση της τρόικας. Εάν αυτά γίνουν, η Ελλάδα μπορεί σε πρώτη φάση να διαπραγματευτεί σημαντική μετάθεση δανειακών υποχρεώσεων για μερικά χρόνια, πράγμα που θα της επιτρέψει να ρίξει μεγαλύτερο βάρος στην εσωτερική ανόρθωση.
Αν όμως στο μετεκλογικό τοπίο η Ελλάδα, αντί να οργανώσει μια ομόθυμη και σοβαρή διαπραγμάτευση, παρασυρθεί στην αμφισβήτηση του ευρώ και της Ευρώπης, οι προοπτικές των ανέργων και πολλών άλλων που σύντομα θα τους ακολουθήσουν θα είναι δραματικές. Και αντιστρόφως ανάλογες από τις επιδιώξεις των εν αναμονή κερδοσκόπων που τότε δεν θα αναμένουν πλέον, αλλά θα ζουν τον θρίαμβό τους.
Ο κ. Νίκος Χριστοδουλάκης είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο και πρώην υπουργός.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ