Το υπουργείο Πολιτισμού ιδρύθηκε από τη χούντα αλλά «ενεργοποιήθηκε» από τη Μεταπολίτευση. Αν ερωτήσεις σήμερα κάποιον να κατονομάσει έναν υπουργό Πολιτισμού της σαραντακονταετίας, το πιο πιθανόν είναι να πει το όνομα της Μελίνας. Οχι μόνο γιατί ήταν σταρ και η μακροβιότερη υπουργός. Αλλά και γιατί έκανε μια διακριτή πολιτική, με αιχμή την επιστροφή των Γλυπτών.

Αυτή η πολιτική, που ξεκίνησε ως μια εθνικιστική διεκδίκηση την εποχή τού «η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες», άφησε πίσω της κάτι χειροπιαστό, το Μουσείο της Ακρόπολης, που έχει αλλάξει τα δεδομένα. Βέβαια για τους περισσότερους πολιτικούς το υπουργείο θεωρείται ότι απαξιώνει τις προοπτικές τους. Ετσι εξηγούνται όλα τα χλωμά πρόσωπα. Ποιος θυμάται τους χθεσινούς Τζαβάρα και Παναγιωτόπουλο; Ακόμη και ο τωρινός υπουργός Τασούλας κινείται στην επικράτεια του «χλωμού». Αλλά το θέμα δεν είναι τα πρόσωπα. Είναι αυτή καθαυτή η πολιτική πολιτισμού, αν υπάρχει, ποιοι είναι οι βασικοί άξονές της, πώς ασκείται. Θα ήταν άδικο να πούμε ότι στη χώρα δεν υπάρχουν πολιτικές πολιτισμού.

Οργανωμένη πολιτική πολιτισμού έχουμε τουλάχιστον από την εποχή Μεταξά –και μάλιστα προσωποποιημένη, στο πρόσωπο του Κωστή Μπαστιά. Αλλά πολιτική πολιτισμού σημαίνει πρωτίστως διάρκεια. Και αυτό το θεμελιώδες στοιχείο δεν χαρακτηρίζει την ελληνική περίπτωση. Αρκετές φορές επικρατούσε η άποψη ότι ο πολιτισμός δεν είναι αναγκαίος, ενώ μπορεί να ελεγχθεί αν η δράση ή η αδράνεια πολλών υπουργών Πολιτισμού ήταν παράγοντας ανάπτυξης ή καθυστέρησης. Το θέμα είναι να καθοριστούν ποιοι είναι οι πόλοι της πολιτιστικής πολιτικής και πώς αυτοί συνδέονται με αναπτυξιακούς τομείς. Να κατανοηθεί επίσης η σχέση πολιτισμού και οικονομίας. Να γίνει αντιληπτό ότι ο πολιτισμός έχει πολλαπλασιαστικές ιδιότητες.

Προτείνω λοιπόν να διαβαστεί, κυρίως από τους πολιτικούς, το βιβλίο του Κλοντ Μολάρ Η πέμπτη εξουσία, το γαλλικό παράδειγμα, η πολιτισμική πολιτική από τον Malraux στον Lang που μόλις κυκλοφόρησε (Αγρα). Παράγοντας επί Πομπιντού και Λανγκ, ο συγγραφέας γράφει την ιστορία της πολιτικής πολιτισμού της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας ανοίγοντας προοπτικές στον 21ο αιώνα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ