Σήμερα ας κάνουμε ένα μικρό κουίζ: σας παρακαλώ να διαβάσετε την παρακάτω έκθεση, που συντάχτηκε από μια ξένη πρεσβεία στην Αθήνα, και προσπαθήστε να μαντέψετε πότε έχει συνταχθεί.
«Εδώ δεν υπάρχει κράτος σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Αντί αυτού υπάρχει μία χαλαρή ιεραρχία ατομιστών πολιτικών, μερικοί από τους οποίους είναι χειρότεροι από άλλους, που
είναι τόσο απασχολημένοι με τον προσωπικό τους αγώνα για εξουσία, ώστε δεν έχουν τον χρόνο να αναπτύξουν οικονομική πολιτική, ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι είχαν την ικανότητα. Σε ολόκληρη τη χώρα, από τη μία άκρη στην άλλη, κυριαρχεί μία γκρίζα, ανυπεράσπιστη, βαθιά έλλειψη πίστης για το μέλλον -μία έλλειψη πίστης που οδηγεί σε πλήρη απραξία στο παρόν. Οι άνθρωποι έχουν παραλύσει από την αβεβαιότητα και τον φόβο, οι επιχειρηματίες δεν επενδύουν, οι καταστηματάρχες δεν αποθηκεύουν προμήθειες».
Και συνεχίζει: «Η δημόσια διοίκηση είναι υπερβολικά εκτεταμένη… Οι χαμηλοί μισθοί προσαυξάνονται βάσει ενός εντελώς συγκεχυμένου συστήματος επιδομάτων, χάρη στα οποία μερικοί δημόσιοι υπάλληλοι κερδίζουν μέχρι και τέσσερις φορές περισσότερο από τον βασικό μισθό τους».
Για το ίδιο θέμα αναφέρει: «Ποτέ άλλοτε δεν έχω δει διοικητική δομή που να είναι τόσο απαράδεκτη. Απλούστατα, δεν είναι δυνατόν να βασιστεί κανείς ότι η δημόσια διοίκηση θα φέρει εις πέρας ακόμη και τις πιο απλές λειτουργίες μίας κυβέρνησης – την είσπραξη των φόρων, την εφαρμογή οικονομικών κανόνων, την επισκευή δρόμων. Συνεπώς η δραστική μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης αποτελεί συνθήκη εκ των ουκ άνευ για την επίτευξη οποιουδήποτε άλλου αποτελέσματος στην Ελλάδα».
Για την εκτελεστική εξουσία: «Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει άλλη πολιτική εκτός από το να εκλιπαρεί για ξένη βοήθεια ώστε να διατηρηθεί στην εξουσία απαριθμώντας θορυβωδώς τις θυσίες της Ελλάδος… στόχος της είναι να χρησιμοποιήσει την ξένη βοήθεια ως μέσο για τη διαιώνιση των προνομιών μίας μικρής κλίκας που αποτελεί την αόρατη εξουσία στην Ελλάδα».
Για τα οικονομικά συμφέροντα: «Τα ναυτιλιακά συμφέροντα βρίσκονται σε ιδιαιτέρα σκανδαλώδη θέση. Σήμερα η ελληνική εμπορική ναυτιλία βρίσκεται σε άνθηση και οι εφοπλιστές καρπώνονται τα κέρδη. Όμως η χρεοκοπημένη ελληνική κυβέρνηση δεν απολαμβάνει κανένα όφελος από όλο αυτό τον πλούτο. Οι αποδοχές των ναυτικών εξακολουθούν να εισρέουν στη χώρα, αλλά τα κέρδη των πλοιοκτητών παραμένουν στην πλειονότητά τους, στο εξωτερικό».
Για την ντόπια νομενκλατούρα: «Η ομάδα πίεσης της καλής κοινωνίας – οι κομψοί κοσμοπολίτες που έχουν την έδρα τους στις Κάννες, στο Σαιν Μόριτς και στην αθηναϊκή πλατεία Κολωνακίου – θα ενεργοποιηθεί. Πολλοί από αυτούς είναι γοητευτικοί άνθρωποι που μιλούν εξαιρετικά αγγλικά και αδημονούν ειλικρινά να παρέχουν κάθε δυνατή βοήθεια στην αμερικανική αποστολή. Εντούτοις θα αποπειραθούν να προσεταιρισθούν την αποστολή και να τη μετατρέψουν σε ένα εργαλείο διασφάλισης των προνομιών τους».
Για την αίτηση βοηθείας: «Αίσθησή μου είναι ότι το ελληνικό κράτος, έχοντας υποβάλει αίτηση βοήθειας και εποπτείας, έχει θέσει, στο μέτρο αυτό, όρια στην ίδια του την εθνική κυριαρχία».
ΒΡΗΚΑΤΕ ΠΟΤΕ ΣΥΝΤΑΧΤΗΚΕ Η ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΕΚΘΕΣΗ;
ΚΙ ΟΜΩΣ, ΣΥΝΤΑΧΘΗΚΕ ΤΟ 1947…
Εντάξει, με λίγη προσοχή σε κάποια σημεία της έκθεσης θα μπορούσατε να προσδιορίσετε περίπου την περίοδο που συντάχθηκε.
Για την ιστορία σας υπενθυμίζουμε οτι στις αρχές του 1947 η αγγλική κυβέρνηση εχει ανακοινώσει στις ΗΠΑ πως αδυνατούσε πλέον να συνεχίσει τον ρόλο που είχε αναλάβει, δηλαδή την ενίσχυση της ελληνικής κυβέρνησης στον αγώνα της κατά της κομμουνιστικής επικράτησης στην Ελλάδα. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τρούμαν προκειμένου να έχει ιδία άποψη για την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα στέλνει το πρώτο τρίμηνο του 1947 (…στη Wikipedia γράφει ότι εστάλη το 1946…) τον Paul A. Porter ως επικεφαλής της αμερικανικής αποστολής. Στις 14 Φεβρουαρίου 1947, μετά από έναν περίπου μήνα παραμονής στην Ελλάδα ο Paul A. Porter στέλνει επιστολή προς τον υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ W.L. Clayton με τις πρώτες εντυπώσεις του, γράφοντας μεταξύ των άλλων και αυτά που προαναφέρθηκαν. Με αφορμή, λοιπόν, την παραπάνω έκθεση, θα θέλαμε να επισημάνουμε ένα σημαντικό για τη χώρα μας θέμα που σχετίζεται μ’ αυτήν.
Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι η παραπάνω έκθεση θα μπορούσε να έχει συνταχθεί και πριν από 2 αιώνες, στην αυγή της δημιουργίας του Νεώτερου Ελληνικού κράτους, όπως θα μπορούσε να έχει συνταχθεί και σήμερα. Αυτό σημαίνει πως σχεδόν τίποτα δεν έχει αλλάξει τους τελευταίους 2 αιώνες στη χώρα μας, πράγμα που με την σειρά του σημαίνει οτι δεν μαθαίνουμε. Αυτό έχει σαν συνέπεια να μην προσαρμοζόμαστε. Και ιστορικά έχει αποδειχθεί (Θεωρία της Εξέλιξης των Ειδών) οτι οργανισμοί που δεν προσαρμόζονται στις αλλαγές του περιβάλλοντος, εξαφανίζονται. Πολλές διεθνείς μελέτες που διεξήχθησαν τα τελευταία χρόνια με θέμα την κατάρρευση γιγαντιαίων και μικρότερων επιχειρήσεων, κατέδειξαν ότι το ίδιο συμβαίνει και σε επίπεδο επιχειρήσεων. Με άλλα λόγια, επιχειρήσεις που δεν μαθαίνουν (non-learning organizations) και, επομένως, δεν προσαρμόζονται στις αλλαγές του περιβάλλοντος, αργά ή γρήγορα επίσης εξαφανίζονται. Γιατί να μην συμβαίνει αυτό και με τα κράτη, με διαφορετικό, βεβαίως, τρόπο;
Είμαι από αυτούς που πρεσβεύουν ότι το πρόβλημα της Ελλάδας ουσιαστικά δεν είναι οικονομικό, αλλά βαθύτατα κοινωνικό και πολιτικό. Το οικονομικό πρόβλημα το οποίο βγήκε στην επιφάνεια με αφορμή την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου, που είναι ορατή. Έτσι κι αλλιώς, αργά ή γρήγορα και χωρίς την παγκόσμια κρίση του 2008, το οικονομικό πρόβλημα της χώρας μας θα αποκαλυπτόταν σε όλη του την έκταση με κάποια άλλη ευκαιρία. Πολύ απλά, ίσως απλοϊκά, μία χώρα που καταναλώνει περισσότερο απ’ όσα παράγει είναι καταδικασμένη να οδηγηθεί σε πτώχευση.
Δεν θέλουμε, όμως, εδώ να ασχοληθούμε με την μακροοικονομική προσέγγιση του θέματος. Απλά, ας προβληματισθούμε λίγο .
Σε προηγούμενο άρθρο με τίτλο “Η Πρόκληση της Ανταγωνιστικότητας για την Ελληνική Οικονομία” είχαμε αναφέρει: «το νεότερο ελληνικό κράτος, από της ιδρύσεώς του – πριν από περίπου 185 χρόνια – δεν γνώριζε αλλά ούτε και έχει μάθει ακόμα πως να είναι ανταγωνιστικό. Επί δύο περίπου αιώνες ασχολούμαστε με το πώς γράφεται η λέξη “ανταγωνιστικότητα”, το “γω” με ωμέγα ή με όμικρον, και τελικά βλέποντας το δέντρο χάσαμε το δάσος.» Γιατί, όμως, δεν είμαστε ανταγωνιστικοί; Γιατί, απλά, δεν γνωρίζουμε πως να γίνουμε. Και γατί συμβαίνει αυτό; Αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχουμε θέσει ακόμα τις σωστές ερωτήσεις.
Το θέμα του γιατί δεν έχουμε θέσει τις σωστές ερωτήσεις, αποτελεί φαύλο κύκλο. Δεν έχουμε θέσει τις σωστές ερωτήσεις γιατί δεν γνωρίζουμε πως να θέτουμε τα σωστά ερωτήματα. Και δεν γνωρίζουμε πως να θέτουμε τα σωστά ερωτήματα γιατί δεν έχουμε μάθει να προγραμματίζουμε.
Ο αείμνηστος, πρώην πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, Θεόδωρος Καρατζάς, αναφερόμενος πριν από 20 χρόνια στις παθογένειες της Ελληνικής οικονομίας, είχε πει ότι το Ελληνικό κράτος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις τρέχουσες ανάγκες διότι “δεν έχει παραστάσεις για το σύγχρονο και δεν έχει φαντασία για το μέλλον”.
Η χώρα μας δεν έχει στρατηγικό πλάνο γιατί δεν γνωρίζει να κάνει τις σωστές ερωτήσεις. Και δεν γνωρίζει να κάνει τις σωστές ερωτήσεις γιατί ο Στρατηγικός Σχεδιασμός, τον οποίο οι “κουτόφραγκοι” εφαρμόζουν εδώ και πάνω από έναν αιώνα, δεν είναι μέσα στα πλάνα της. Προσφυής η ρήση “κανείς δεν προγραμματίζει να αποτύχει, απλά οι περισσότεροι αποτυγχάνουν στον προγραμματισμό”. Για την χώρα μας, όμως, δεν ισχύει ούτε καν αυτό. Απλά η Ελλάδα δεν σχεδιάζει και δεν προγραμματίζει. Γιατί δεν γνωρίζει πως να το κάνει και δεν έχει συνηθίσει να το κάνει. Για να κάνεις πλάνο, δηλαδή, αρχίζοντας απο το Όραμα, για να θέσεις τους σωστούς Στόχους,να προσδιορίσεις την κατάλληλη Στρατηγική και τις αποτελεσματικότερες Τακτικές, σημαίνει ότι έχεις θέσει τις σωστές ερωτήσεις. Αν δεν έχεις μάθει να θέτεις καν ερωτήσεις, αυτό έχει σαν συνέπειά να μην κάνεις καθόλου πλάνο. Αν δεν έχεις θέσει τις σωστές ερωτήσεις τότε πιθανά το πλάνο σου να αποδειχθεί εσφαλμένο. Στη περίπτωση της Ελλάδας, πολύ φοβούμαι ότι το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν έχουμε θέσει τις σωστές ερωτήσεις, αλλά είναι πολύ σοβαρότερο: ότι δεν θέτουμε καν ερωτήσεις γατί δεν έχουμε μάθει να προγραμματίζουμε.
* Ο Πλάτων Θωμάς είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων σε θέματα Μάρκετινγκ, Πιστοποιημένος Εκπαιδευτής και Συγγραφέας
