ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΑΝΑ

Στις διαμάχες που άρχισαν αμέσως μετά την Επανάσταση του 1821 επικράτησαν δημοκρατικοί και φιλελεύθεροι, δεξιοί και αριστεροί, βασιλόφρονες και ακροδεξιοί –όλες οι πολιτικές δυνάμεις (περιλαμβανομένων και των δικτατορικών ομάδων, όπως οι Απριλιανοί) είχαν την ευκαιρία να πειραματιστούν επιβάλλοντας το δικό τους Σύνταγμα.

Ακόμη και το Σύνταγμα του 1975, προϊόν υποτίθεται της πικρής πείρας από την απριλιανή δικτατορία που είχε μόλις καταρρεύσει, δεν κατέστη δυνατόν να ενώσει τους Ελληνες. Η υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή Νέα Δημοκρατία, έχοντας κερδίσει 220 έδρες επί των 300 της Βουλής, επέβαλε την ψήφιση ενός Συντάγματος το οποίο αντί να προβάλλεται ως έκφραση της μεγάλης δημοκρατικής πλειοψηφίας υπήρξε αντικείμενο σκληρών κοινοβουλευτικών συγκρούσεων.

Οι κεντρώες δυνάμεις κατηγόρησαν την πλειοψηφούσα ΝΔ ότι ψήφιζε ένα Σύνταγμα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του Κ. Καραμανλή, για να διευκολύνει δηλαδή τη μετάβασή του από την πρωθυπουργία στην Προεδρία της Δημοκρατίας και την κυριαρχία του εν συνεχεία στην πολιτική σκηνή. Πράγματι, το Σύνταγμα του 1975 ψηφίστηκε στη Βουλή και εφαρμόστηκε με μεγάλη επιτυχία καθόσον ο Κ. Καραμανλής ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας ουδέποτε έκανε χρήση των ισχυρών αρμοδιοτήτων που του έδινε ο καταστατικός χάρτης της Πολιτείας.

Το σκηνικό άλλαξε όταν το ΠαΣοΚ, που από το 1981κατέκτησε την εξουσία, αποφάσισε να ψηφίσει το «δικό του» Σύνταγμα που περιόριζε στο ελάχιστο τις εξουσίες του Προέδρου ενώ ενίσχυε εξαιρετικά τις αρμοδιότητες του Πρωθυπουργού.

Ευτυχώς η χώρα δεν βρέθηκε στην ανάγκη να χρειαστεί το Σύνταγμα για να αντιμετωπίσει σοβαρή πολιτική κρίση. Ετσι το Σύνταγμα από προεδρευομένη Δημοκρατία (όπως την αποκαλούν οι συνταγματολόγοι) έγινε ατύπως πρωθυπουργική Δημοκρατία. Οι σκέψεις ορισμένων να γίνει η Δημοκρατία προεδρική (με αυξημένες δηλαδή εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας), κατά το πρότυπο λ.χ. της Γαλλίας, έμειναν στα χαρτιά. Οι αναθεωρήσεις του Συντάγματος στη μεταδικτατορική εποχή δεν υλοποιήθηκαν. Οι συνταγματικές αλλαγές που έγιναν χωρίς μεταβολή των θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος είχαν ως αποτέλεσμα οριακές βελτιώσεις, όταν δεν χειροτέρευαν τη διοίκηση της χώρας.

Τώρα, βρισκόμαστε στις παραμονές μιας νέας αρχής για αναθεώρηση του Συντάγματος. Η μεταβολή αυτή θα είναι ανώφελη και επικίνδυνη αν οι δυνάμεις ολοκλήρου του πολιτικού τόξου δεν συμφωνήσουν ότι το Σύνταγμα δεν είναι αλάνα για να παίζουν διάφοροι εν ου παικτοίς.