Οι επιδημίες είναι συμπτώματα της φτώχειας, ένας δείκτης της έλλειψης κοινωνικής ανάπτυξης και αδύναμων συστημάτων υγείας. Ο ‘Εμπολα στην Αφρική είναι ένα καλό παράδειγμα. Δεν είναι όμως το το μόνο. Στην Αϊτή, τη φτωχότερη χώρα του Δυτικού Ημισφαιρίου, η επιδημία χολέρας που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2010 έχει προκαλέσει περισσότερα από 707.000 ύποπτα κρούσματα και πάνω από 8.600 θανάτους μέχρι σήμερα και αυτό θα εξακολουθήσει μέχρι τα ζητήματα της υγείας, του νερού και της αποχέτευσης να αντιμετωπιστούν.
Η χολέρα είναι μία εύκολα θεραπεύσιμη ασθένεια που απλώς χρειάζεται αντιβίωση και άλατα ενυδάτωσης για να σταματήσουν τη διάρροια και τον εμετό. Ωστόσο, το βακτήριο κινείται γρήγορα, μεταδίδεται από τα μολυσμένα τρόφιμα και το νερό, ενώ σε περιοχές που δεν έχουν τις ελάχιστες προυποθέσεις ασφαλούς νερού, αποχέτευσης και υγιεινής, η χολέρα ξεσπάει ως φονική επιδημία.
Ο ‘Εμπολα μας υπενθυμίζει ότι η δουλειά την Αϊτή δεν έχει τελειώσει.
Τόσο η χολέρα όσο και ο ‘Εμπολα έχουν περιορισμένο βεληνεκές όταν βρίσκονται μπροστά σε ισχυρές υποδομές υγείας. Όμως η Αϊτή παρουσιάζει τη χαμηλότερη κάλυψη σε νερό και αποχέτευση στην Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Μόνο το ένα τέταρτο του πληθυσμού έχει πρόσβαση σε στοιχειώδη αποχωρητήρια, ενώ ένας στους τρεις σε ασφαλές πόσιμο νερό. Επιπλέον, η Αϊτή πέφτει εύκολα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Εκτός από τον σεισμό του 2010, η Αϊτή έχει πληγεί από τουλάχιστον έξι κύριους τυφώνες και πλημμύρες και χιλιάδες θύελλες. Κάθε κατάσταση επείγουσας ανάγκης δίνει την ευκαιρία στις επιδημίες να ξεσπάσουν.
Οι μακροπρόθεσμες λύσεις για καλύτερη πρόσβαση σε νερό, αποχέτευση και υπηρεσίες υγείας είναι πολύ απαραίτητες στην Αϊτή. Τα Ηνωμένα ‘Εθνη υποστηρίζουν τις προσπάθειες της κυβέρνησης. Ο Γενικός Γραμματέας Μπαν Κι-μουν και ο πρωθυπουργός Λοράν Λαμότ ξεκίνησαν τον Ιούλιο μια εθνική εκστρατεία για την υγιεινή και, μαζί με την Παγκόσμια Τράπεζα, ανακοίνωσαν τον Οκτώβριο ένα τριετές σχέδιο ως η επόμενη φάση του δεκαετούς Εθνικού Σχεδίου για τη Μείωση της Χολέρας.
Με έναν σαφή οδικό χάρτη με όσα πρέπει να γίνουν, η διεθνής κοινότητα έχει τώρα την ευκαιρία να επαναλάβει την αλληλεγγύη της στην Αϊτή. Μέχρι σήμερα, η υποστήριξη προς τις πρωτοβουλίες της Αϊτής κατά της χολέρας και άλλες μεταδιδόμενες με το νερό ασθένειες είναι απογοητευτική. Με τον σημερινό βαθμό εκταμίευσης, θα χρειαστούν 40 χρόνια για να εισπραχθούν τα κεφάλαια που απαιτούνται ώστε οι Αϊτινοί να βρεθούν στο ίδιο επίπεδο με τους γείτονές τους.
Μέχρι να γίνει αυτό, η ανθρωπιστική βοήθεια είναι απαραίτητη αφού χάρη σε αυτή έχουμε δει τη μείωση των περιστατικών.
Βρισκόμαστε σε ένα κρίσμο σημείο. Η Ευρωπαϊκή ‘Ενωση –ο μεγαλύτερος δωρητής αναπτυξιακής βοήθειας στον κόσμο –θα μπορούσε να είναι ένας ηγετικός παράγοντας. Η Αϊτή δεν μπορεί να περιμένει δύο γενιές μέχρι να φτάσει στο ίδιο επίπεδο κάλυψης με την υπόλοιπη περιοχή. Πριν από δύο αιώνες, η Ευρώπη έδωσε μάχη κατά της επιδημίας της χολέρας, με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς στη Γερμανία, την Αγγλία, τη Γαλλία, την Ισπανία… μέχρι που το Λονδίνο και άλλες πόλεις επέκτειναν τα συστήματα αποχέτευσής τους. Η Ιστορία έχει επανειλημένως δείξει ότι δεν μπορείς να απαλλαγείς από τη χολέρα χωρίς να αντιμετωπίσεις το ζήτημα του νερού και της αποχέτευσης.
Ωστόσο, η βελτίωση της υγείας, του νερού και της αποχέτευσης είναι ένα οικονομικό μέτρο, τα οφέλη του οποίου πάνε πολύ μακρύτερα από την εξάλειψη της χολέρας και των μεταδιδόμενων με το νερό ασθενειών. Οι βελτιωμένες δημόσιες υποδομές συμβάλλουν επίσης στη διατροφή (50% του παιδικού υποσιτισμού συνδέεται με την διάρροια και τις εντερικές ασθένειες), στη μείωση της φτώχειας (οι υγιείς είναι πιο παραγωγικοί και δεν χάνουν ώρες εργασίας λόγω ασθένειών) , ακόμη και στην οικονομία (ένα δολάριο που επενδύεται σε νερό και αποχέτευση στην λατινική Αμερική επιστρέφει 7,2 δολάρια, σύμφωνα με τυην παγκόσμια Τράπεζα).
‘Ένα άλλο σημαντικό συμπληρωματικό προληπτικό μέτρο μπορεί να είναι η παροχή στοματικών εμβολίων. Ασφαλής, οικονομική και αποτελεσματική, η παρέμβαση αυτή προστατεύει τα εμβολιασμένα άτομα, μειώνει την εξάπλωση και συνεπώς το βάρος της ασθένειας στην κοινωνία. Η Κυβέρνησης της Αϊτής σκοπεύει να εμβολιάσει περίπου 300 000 άτομα τον επόμενο χρόνο. Το κόστος είναι μόλις 3 εκατομμύρια δολάρια. Μέχρι τώρα η χρηματοδότηση είναι μηδενική. Η κοινότητα των δωρητών μπορούσε να τα καταφέρει καλύτερα.
Συνολικά, η παροχή των απαραίτητων πόρων και οι βιώσιμες παρεμβάσεις, μαζί με τη μακροπρόθεσμη βελτίωση στις υποδομές του νερού, της αποχέτευσης και της υγείας μπορούν να εξαλείψουν τη χολέρα στην Αϊτή στην επόμενη δεκαετία. Ωστόσο, αν οι πόροι δεν έρθουν, ό,τι κερδήθηκε με δυσκολία, θα κινδυνέψει να χαθεί.
* Ο κ.Pedro Medrano Rojas είναι Επίκουρος Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ και Ανώτερος Συντονιστής για την Αντιμετώπιση της Χολέρας στην Αϊτή.