Την ώρα που αναμένονται οι πρώτες απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα αναφορικά με την ανασκαφή της Αμφίπολης, ένα άλλο θρίλερ εξελίσσεται στον χώρο του σύγχρονου πολιτισμού και σύντομα ενδέχεται να επηρεάσει αποφασιστικά τον κόσμο του θεάματος-ακροάματος.
Είναι αυτή καθαυτή η κρίση και οι δραματικές αλλαγές που έχει επιφέρει στο πολιτιστικό τοπίο σ’ ολόκληρη την Ευρώπη και δη σε χώρες οι οποίες δεν έχουν πληγεί τόσο σκληρά όσο η Ελλάδα; Είναι το γεγονός ότι η σφοδρότητα της οικονομικής δυσπραγίας στη χώρα μας έφερε στην επιφάνεια με τρόπο άναρχο τις αδυναμίες της περιόδου των παχέων αγελάδων; Μήπως, τελικά, ήρθε η ώρα ν΄αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της μέχρι τούδε απουσίας κεντρικού σχεδιασμού αφού ως σήμερα ο Πολιτισμός επί της ουσίας δεν στάθηκε τίποτα περισσότερο από πρόσφορο πεδίο ρητορικού συναγωνισμού για την πολιτική και όχι μόνο ηγεσία;
Από την άλλη πλευρά, μια ενδεικτική αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν είναι ικανή ν’ αποδείξει πως στην διάρκεια της δύσκολης τελευταίας τετραετίας υπήρξαν και πολιτιστικοί οργανισμοί που πέτυχαν πολλά περισσότερα απ΄το ν’ αντεπεξέλθουν, απλώς, με τρόπο συντηρητικό στην κρίση. Κατάφεραν πραγματικά να την μετατρέψουν σε ευκαιρία θέτοντας τις βάσεις για ένα μέλλον ελπιδοφόρο σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο.
Πρώτα πρώτα η Εθνική Λυρική Σκηνή. Oχι μόνο κατόρθωσε να μηδενίσει το δυσθεώρητο –ύψους 17.000.000 ευρώ- συσσωρευμένο χρέος της το οποίο τρία, μόλις, χρόνια νωρίτερα την απείλησε σοβαρά με λουκέτο, αλλά πέτυχε να εκτοξευθεί στον πλέον εξωστρεφή, επιτυχημένο και πολυπράγμονα πολιτιστικό οργανισμό της χώρας. Η Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής έτυχε εντυπωσιακής αναγνώρισης στο εξωτερικό: έφτασε να ηχογραφεί σ΄έναν δισκογραφικό κολοσσό όπως η Decca, κέρδισε σημαντικές διεθνείς διακρίσεις, έγινε το πρώτο ελληνικό σύνολο που εμφανίστηκε, το περασμένο Καλοκαίρι, στο διάσημο Φεστιβάλ BBC Proms του Λονδίνου. Οσο για την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, η άνοδος του επιπέδου της τα τελευταία χρόνια είναι πανθομολογούμενη και παρόλο που αρκετά πράγματα μένουν ακόμη να γίνουν στο πεδίο της προσέλκυσης ευρύτερου κοινού, ουδείς διαφωνεί ότι έχει πλέον τα φόντα να διεκδικήσει μια θέση στο παγκόσμιο στερέωμα…
Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, και με δεδομένη την σταθερά επαναλαμβανόμενη δήλωση του Υπουργού Πολιτισμού κ. Κώστα Τασούλα σύμφωνα με την οποία το Κράτος έχει πλέον τη δυνατότητα να στηρίζει μόνο «ό,τι αξίζει» , οι παραπάνω οργανισμοί θα ήταν αυτονόητο ότι έχουν περάσει τις «εξετάσεις». Είναι, όμως, πράγματι έτσι;
Σε συνέντευξή του σε διαδικτυακό μέσο πριν από λίγες ημέρες ο Υπουργός παραδέχτηκε ότι εξετάζεται «με ενδιαφέρον» πρόταση συγχώνευσης της ΚΟΑ με την Καμεράτα. Κι αυτό, μόλις μια εβδομάδα μετά την κατηγορηματική διάψευση του εν λόγω σεναρίου από την Υφυπουργό κυρία Αντζελα Γκερέκου στην αρμοδιότητα της οποίας εμπίπτει το θέμα. H ίδια μάλιστα, μετά τις δηλώσεις του Υπουργού, επανέλαβε την «πρόθεση του ΥΠΠΟΑ να διατηρηθεί η αυτοτέλεια της ΚΟΑ». Και ορθώς. Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ καταλαβαίνουν ότι ενδεχόμενη συνένωση δύο οργανισμών με διαφορετικό προσανατολισμό, σκοπό και ρεπερτόριο δεν είναι προς όφελος, τελικά, κανενός. Οσο για την Λυρική Σκηνή, σχολιάζοντας την δραματική δήλωση του καλλιτεχνικού διευθυντή κ. Μύρωνα Μιχαηλίδη στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου για την ανακοίνωση του προγράμματος της νέας σεζόν σύμφωνα με την οποία η τεράστια περικοπή της επιχορήγησης της ΕΛΣ έχει φέρει πολύ κοντά τον εφιάλτη των ελλειμμάτων, ο Υπουργός είπε πως ο αρχιμουσικός μιλά «με καλλιτεχνική άδεια». Οι παρόντες, βέβαια, στην παρουσίαση είναι σε θέση να βεβαιώσουν πως ο Μύρων Μιχαηλίδης μίλησε κάθε άλλο παρά συναισθηματικά, έδωσε νούμερα και στοιχεία…Ολ΄αυτά συμβαίνουν ενώ η διαρκής καθυστέρηση της μεταφοράς του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στο Φιξ απειλεί ν’ αποβεί εις βάρος του Ωδείου Αθηνών, του αρχαιότερου μουσικού-εκπαιδευτικού ιδρύματος της χώρας, στις εγκαταστάσεις του οποίου στεγάζεται αυτή τη στιγμή το ΕΜΣΤ. Τα κονδύλια του ΕΣΠΑ που έχουν εξασφαλιστεί από τον Δήμο Αθηναίων για τις εργασίες αποπεράτωσης, ύστερα από 40 χρόνια, του περίφημου κτιρίου του Ιωάννη Δεσποτόπουλου κινδυνεύουν να χαθούν…
Μέσα σ΄αυτό το κλίμα, η λογική του «από λίγο σε όλους» είναι σαφές πως δεν μπορεί να να τελεσφορήσει. Πρώτα και πάνω απ΄όλους είναι αναγκαίο να στηριχτούν οι εμβληματικοί οργανισμοί. Να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις της εύρυθμης λειτουργίας τους όχι μόνο από οικονομικής αλλά και από θεσμικής πλευράς, όπου ο εκσυγχρονισμός του αντίστοιχου πλαισίου είναι απαραίτητος. Είναι η σημαία της πολιτιστικής ζωής της χώρας. Αν αφεθούν στη μοίρα τους και, τελικά, λείψουν, οποιαδήποτε άλλη, ανεξάρτητη προσπάθεια μοιάζει καταδικασμένη να μείνει στο επίπεδο της αμήχανης αυτοέκφρασης, χωρίς πραγματική δυνατότητα εξέλιξης σε ώριμη καλλιτεχνική πρόταση. Τώρα απαιτείται υπευθυνότητα ,σοβαρότητα και ρεαλισμός απ΄όλους: από την Πολιτεία, απ΄τους ίδιους τους πολιτιστικούς οργανισμούς και τους εργαζομένους τους, από τα ΜΜΕ. Στο δημόσιο διάλογο που είναι ευχής έργο ν’ ανοίξει, χωρούν μόνο προτάσεις δημιουργίας. Κι ας ελπίσουμε, όποιος κι αν είναι ο «ένοικος» του τάφου της Αμφίπολης, να μην είναι , τελικά, ο σύγχρονος πολιτισμός…