Στις 10 Οκτωβρίου του 2013 η Μαρία, μια 19χρονη πρωτοετής φοιτήτρια, επέστρεφε στο σπίτι της με το μετρό όταν έπεσε πάνω σε έλεγχο εισιτηρίων. Η Μαρία δεν ανησύχησε καθόλου καθώς είχε κόψει μισό εισιτήριο και είχε μαζί της και την πιστοποίηση εγγραφής στη σχολή της, που της είχε χορηγήσει η γραμματεία, μαζί με τη διαβεβαίωση ότι θα την κάλυπτε σε περίπτωση ελέγχου.
Ο λόγος για τον οποίο η Μαρία είχε μαζί της μόνο τη βεβαίωση εγγραφής και όχι το φοιτητικό της πάσο ήταν ότι η σχολή της, όπως και όλες οι πανεπιστημιακές σχολές, είχαν καθυστερήσει να λειτουργήσουν κανονικά. Ηταν τόσο μεγάλο το χάος που επικρατούσε εκείνη την περίοδο στον πανεπιστημιακό χώρο που ο ΟΑΣΑ είχε ανακοινώσει ότι με απόφαση του προέδρου κ. Αλ. Δελούκα οι πρωτοετείς φοιτητές θα μπορούσαν ως τις 31 Οκτωβρίου να κάνουν χρήση του μειωμένου εισιτηρίου στα μέσα μεταφοράς χωρίς να έχουν φοιτητικό πάσο, αλλά μόνο με την επίδειξη της βεβαίωσης εγγραφής και την Αστυνομική Ταυτότητα.
Η Μαρία έκανε λάθος να μην ανησυχεί. Ο ελεγκτής τής έκοψε πρόστιμο 84 ευρώ, σημειώνοντας ωστόσο ότι η φοιτήτρια διέθετε μειωμένο εισιτήριο και βεβαίωση σπουδών. Την πληροφόρησε ότι αν ήθελε να υποβάλει ένσταση θα έπρεπε μέσα σε διάστημα 20 ημερών να παρουσιάσει το πάσο της. Η σχολή της καθυστέρησε περισσότερο από 20 ημέρες να χορηγήσει το πάσο και η Μαρία πήγε να υποβάλει ένσταση έπειτα από 35 ημέρες. Εκεί την πληροφόρησαν ότι θα έπρεπε να φωτοτυπήσει δύο φορές τα δικαιολογητικά της και να επιστρέψει για να υποβάλει ένσταση. Η Μαρία δεν επέστρεψε. Καταρχήν από νεανική αμέλεια και στη συνέχεια κάνοντας ένα δεύτερο μοιραίο λάθος, να θεωρήσει ότι θα επικρατούσε η λογική που λέει ότι δεν χρειάζεται κανείς να αποδείξει το αυταπόδεικτο: ότι ένας πρωτοετής φοιτητής που έχει κάνει εγγραφή στη σχολή του έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί τις δημόσιες συγκοινωνίες με μειωμένο εισιτήριο.
Η ΣΤΑΣΥ δεν το βλέπει ακριβώς έτσι το θέμα. Πριν από λίγες ημέρες η Μαρία έλαβε επιστολή από την εταιρεία με την οποία την πληροφορούσαν ότι αν δεν πήγαινε να πληρώσει το πρόστιμο εντός ορισμένων ημερών θα μεταφερόταν στην Εφορία δεκαπλάσιο. Δεδομένου ότι οι οικονομικές δυνατότητες της οικογένειάς της δεν είναι και ιδιαίτερα ανθηρές, τρομοκρατήθηκε και πήγε να κάνει ένσταση έστω και έπειτα από 12 μήνες προκειμένου να μη φορτωθεί ένα υπέρογκο χρέος προς το Δημόσιο. Η ΣΤΑΣΥ αρνήθηκε να της δώσει το δικαίωμα να υποβάλει ένσταση με το καφκικό επιχείρημα: «αυτές είναι οι διαδικασίες, τώρα είναι πολύ αργά».
Η εταιρεία, αφού πρώτα εντελώς παράλογα τιμώρησε τη νεαρή φοιτήτρια, αν και ήταν απολύτως νόμιμη, στη συνέχεια την εκφόβισε με δεκαπλασιασμό της τιμωρίας επειδή δεν ήταν συνεπής στις διαδικασίες που εκείνη ορίζει, παρά το γεγονός ότι τις οποιεσδήποτε διαδικασίες νομιμότητας τις έχει καταρρίψει η ίδια η εταιρεία κόβοντας πρόστιμα σε φοιτητές με μειωμένο εισιτήριο.
Ουδείς αμφιβάλλει ότι η ΣΤΑΣΥ έχει εισπρακτικές ανάγκες και κάθε δικαίωμα να κάνει ελέγχους και να τιμωρεί τους παραβάτες. Οταν όμως η ίδια παρατυπεί κόβοντας παράλογα πρόστιμα θα έπρεπε να είχε εξασφαλίσει πιο ελαστικές διαδικασίες για τη διόρθωση του δικού της παραλογισμού. Είναι πραγματικά αδιανόητο στις τόσο δύσκολες εποχές που ζούμε να προχωρούν μέσα στο νομικό τμήμα μιας εταιρείας διαδικασίες για ένα πρόστιμο που έχει επιβληθεί σε ένα κάποιον που ήταν νομοταγής.
Οταν επικοινωνήσαμε με εκπροσώπους της ΣΤΑΣΥ η στάση τους επιβεβαίωσε την εντύπωση που είχαμε σχηματίσει από την αφήγηση της Μαρίας για την καφκική ατμόσφαιρα που επικρατεί στην πολιτική προστίμων της εταιρείας. Μας άφησαν με την εντύπωση ότι οι «διαδικασίες» είναι τόσο απαράβατες ωσάν να έχουν χαραχθεί πάνω σε πέτρινες πλάκες από το χέρι του ίδιου του Θεού. Κανείς και τίποτε δεν μπορούσε να διορθώσει την αρχική αδικία μετά το πέρας της διορίας.
Ας παρακάμψουμε την ψυχική οδύνη που νιώθει ένας νέος άνθρωπος όταν του κόβουν πρόστιμο, ενώ είναι εφοδιασμένος με εισιτήριο. Η Μαρία λέει ότι όταν επέστρεψε στο σπίτι της δεν μπορούσε να συγκρατήσει τους λυγμούς της από τη δύσκολη θέση που βρέθηκε ενώ διέθετε εισιτήριο. Ας παρακάμψουμε την αγωνία που αισθάνεται κανείς όταν μαθαίνει ότι αυτό το πρόστιμο θα δεκαπλασιαστεί και δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο από το να πληρώσει το αρχικό. Το βασικό στην όλη ιστορία είναι το μάθημα που παίρνει ο άνθρωπος αυτός.
Πρόκειται για το χειρότερο μάθημα που μια εταιρεία και κατά συνέπεια μια κοινωνία μπορεί να μεταδώσει: ότι το να είσαι νομοταγής μπορεί να έχει τις ίδιες επιπτώσεις με το να είσαι παράνομος. Εχοντας πάρει αυτό το μάθημα την επόμενη φορά μπορεί να αποφασίσει πιο εύκολα να παρανομήσει και θα είναι η ίδια η εταιρεία που θα τον έχει ωθήσει στην απόφαση αυτή.
Η Μαρία πλήρωσε τελικά το πρόστιμο την Πέμπτη 9 Οκτωβρίου 2014. Φοβήθηκε ότι αν δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τον παραλογισμό μιας εταιρείας, θα ήταν εντελώς αδύνατο να γλιτώσει το δεκαπλάσιο πρόστιμο που θα απαιτούσε το Δημόσιο.
Αν βρισκόμουν στη θέση της ΣΤΑΣΥ και των εκπροσώπων της δεν θα ήθελα αυτή η αφήγηση να έχει αυτό το τέλος. Ομως στη νεοελληνική πραγματικότητα, όπου το νόμιμο επισύρει τις ίδιες κυρώσεις με το παράνομο, σημασία έχει μόνο αυτό που ορίζουν οι «διαδικασίες».
HeliosPlus
