Ό,τι έχει κυριαρχήσει στον κόσμο είναι αποτέλεσμα της δύναμης που αντιπροσωπεύει η λέξη κύρος! Η λέξη αυτή εκφράζει ένα είδος γοητείας που ασκεί στο πνεύμα μας ένα άτομο, ένα έργο η μια θεωρία. Μια γοητεία που παραλύει όλες τις κριτικές ικανότητες και προκαλεί ανεξήγητα αισθήματα. Είναι το πιο ισχυρό μέσο επιτυχίας κάθε κυριαρχίας.

Το κύρος μπορεί να εμπνεύσει τόσο το θαυμασμό όσο και το φόβο, αλλά μπορεί να υπάρξει και χωρίς αυτά. Άνθρωποι που δεν ζουν πια, όπως ο Ελ. Βενιζέλος ή ο Κ. Καραμανλής, διαθέτουν ακόμη σημαντικό κύρος.

Διακρίνουμε το επίκτητο κύρος που σχετίζεται με τίτλους και κοινωνικές θέσεις, και το προσωπικό κύρος που προέρχεται από ικανότητες ανεξάρτητες από τίτλους και κάθε μορφής εξουσία. Οι άνθρωποι που διαθέτουν προσωπικό κύρος ασκούν μια μαγνητική γοητεία στο περιβάλλον τους και στους ομοίους τους. Κατά τον G. Le Bon (1841-1931): οι άνθρωποι τους υπακούουν όπως το άγριο θηρίο υπακούει στο θηριοδαμαστή, τον οποίο θα μπορούσε τόσο εύκολα να κατασπαράξει.

Η ανθρώπινη φύση έχει τις παραξενιές της.δεν ενεργοποιεί την ηπιότητα στις αποτυχίες αυτών που την προηγούμενη μέρα επευφημούσε. Έτσι, η αποτυχία συνοδεύεται από την απώλεια του κύρους. Το κύρος που αίρεται από την αποτυχία χάνεται απότομα. Βέβαια, η συστηματική επίθεση στο κύρος αρχίζει με την αμφισβήτηση, μια μέθοδος που έχει αποδειχτεί λίαν επιτυχής.

Στις δημοκρατίες οι πολίτες καλούνται να εκλέξουν αυτούς που θα έχουν την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας τους. Το πρόβλημα είναι πώς θα εκδηλωθεί η πολιτική τους κρίση. Οι άνθρωποι οδηγούνται από τη βούληση και τις επιθυμίες τους, από το συναίσθημα και τη συνείδησή τους, αλλά και από δυνάμεις που δεν ελέγχουν. Μια απ’ αυτές είναι το κύρος του υποψηφίου, είτε είναι αρχηγός κόμματος, είτε γενικότερα πολιτικός που διεκδικεί την ψήφο.

Επειδή όμως το κύρος δεν αρκεί για την εξασφάλιση της επιτυχίας, ο υποψήφιος δε διστάζει να δίνει στους ψηφοφόρους του υπερβολικές υποσχέσεις. Στις προσπάθειες επικοινωνίας με το εκλογικό σώμα ο υποψήφιος αξιοποιεί τη δύναμη των λέξεων, που βρίσκεται στις εικόνες που αυτές ανακαλούν. Βέβαια, κάποιες από τις πολύ-χρησιμοποιημένες λέξεις είναι ήδη φθαρμένες. Ο υποψήφιος, κάθε υποψήφιος, επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην αλλαγή αυτών των λέξεων, βαφτίζοντας έτσι με λαοφιλείς λέξεις ή τουλάχιστον ουδέτερες τα πράγματα που ενοχλούν. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι οι λαοί ποτέ δεν δίψασαν για αλήθειες, προτιμούν να θεοποιήσουν την πλάνη.

Αυτός που ξέρει να τους εξαπατά γίνεται εύκολα ο κύριός τους, ενώ αυτός που προσπαθεί να τους απαλλάξει από την πλάνη είναι πάντα το θύμα τους.

Στη χώρα μας όλοι οι μνηστήρες της εξουσίας, κυβερνώντες και φιλοδοξούντες να κυβερνήσουν, προσπαθούν ανεπιτυχώς να δηλώσουν παρουσία κύρους, ανακατεύουν ανεπιτυχώς λέξεις, προσπαθούν να αποδομήσουν τους αντιπάλους και είναι λίαν επαρκείς στις υποσχέσεις, αδιαφορώντας για την ουσία των πραγμάτων.

Μήπως είναι καιρός υποψήφιοι και ψηφοφόροι να ασχοληθούν (-ούμε) με το κύρος της χώρας; Τότε όλοι θα κερδίσουμε…

*Ο Χρήστος Β. Μασσαλάς είναιΚαθηγητής-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (E-mail: cmasalas@cc.uoi.gr)