Για δύο εβδομάδες τώρα το πόνημα της κυρίας Τριερβελέρ «Ευχαριστώ γι’ αυτή τη στιγμή», ειρωνικό και εκδικητικό, προκαλεί δημοσιεύματα και ποικίλους υπαινιγμούς για την ποιότητα της δημόσιας ζωής. Η Ευρώπη ολόκληρη –και όχι μόνο –έχει τα προβλήματά της. Οικονομικά, δημοσιονομικά, διαρθρωτικά, αναπτυξιακά και τα οποία το κύρος της και τη δημιουργική της παρουσία στον κόσμο μπορεί να απειλήσουν. Η Ευρώπη, μην το προσπερνάμε, συνιστά μια εξιδανικευμένη εικόνα της δημοκρατίας, της αξιοπρέπειας και της επιδίωξης της ευτυχίας. Οσο και αν η θέση δείχνει δυτικοκεντρική –και είναι κάπως -, δεν παύει αυτή η διαχρονική συνάντηση πολιτισμών (αρχαίων, μεσαιωνικών, αναγεννησιακών, μοντέρνων και μεταμοντέρνων) να διαδραματίζει ρόλο «Αναφοράς». Να συνιστά δηλαδή δυνατότητα επίκλησης ενός συστήματος ανοικτών αξιών πάνω στο οποίο μετριέται οτιδήποτε άλλο.
Ετσι η απασχόληση των μέσων ενημέρωσης με την ιδιαιτέρως προσωπική ζωή δύο ανθρώπων εκτρέπει το ενδιαφέρον πολλών από μας από το δημόσιο προς το ιδιωτικό με αποτέλεσμα η ανεύθυνη ρητορεία του δεύτερου να υποκαθίσταται στην υπεύθυνη ομιλία του πρώτου. Γράφτηκαν και εξακολουθούν να γράφονται τα πιο απαράδεκτα, συχνά χυδαία, και κάποτε αποκαλυπτικά και των στερήσεων εκείνων που τα υπογράφουν ώστε όλα αυτά να μετατρέπονται σε τρέχοντα κριτήρια αξιολόγησης της κυβερνητικής πολιτικής.
Η Γαλλία είναι μια μεγάλη χώρα, μια πολύ μεγάλη χώρα, που συμβάλλει, συνέβαλε, και δεν παρέχεται υποψία ότι θα πάψει να το κάνει, στον πολιτισμό. Στον καθολικό πολιτισμό: πολιτικό, αισθητικό, αισθαντικό και αισθησιακό ακόμα. Και είναι τόσο απαράδεκτο το βιβλίο, αυτό όπως και ό,τι γράφεται ως παρεκτεινόμενη χαιρέκακη συνέχειά του, ώστε να διερωτάται κανείς πώς συμβαίνει ένα φτηνό καθημερινό σκάνδαλο (υπάρχει και το ακριβό!) να μετατρέπεται σε δημόσιο λόγο. Ευτυχώς η γαλλική πολιτική τάξη στη μεγάλη της, σχεδόν συντριπτική, πλειοψηφία το αγνόησε. Και υπήρξαν μάλιστα και από τους αντίπαλους στην κυβέρνηση πολιτικούς χώρους δηλώσεις που αποκαλύπτουν την αδιαπραγμάτευτη αισθητική ποιότητά τους. Δεν το προσπέρασαν όμως το πόνημα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, θεωρώντας πως ό,τι μπορεί να αποτελέσει είδηση –ρήξη προς το αναμενόμενο –αξίζει να προβληθεί.
Αυτή τη στιγμή διεξάγεται στη χώρα αυτή μια ιδιαίτερα υπεύθυνη συζήτηση. Και μια επερώτηση ιδιαιτέρως κρίσιμη διατυπώνεται για την κοινωνική Ευρώπη. Χώρος για να απολαμβάνουμε ό,τι μπορεί να απασχολεί τον οποιονδήποτε στην πολύ ιδιαίτερη ζωή του δεν χορηγείται.
Αυστηρό θα σας φανεί το κείμενο και θα πείτε ότι υπάρχουν και πλευρές που ενδιαφέρουν. Μπορεί. Αλλά υπάρχουν κάποιες άλλες, ενός πραγματικά κοινού συμφέροντος, που ενδιαφέρουν περισσότερο.
Ο κ. Γιάννης Μεταξάς είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
