Η επέτειος των 40 χρόνων από την ίδρυση του ΠαΣοΚ δεν είναι μουσειακό γεγονός. Λειτουργεί ως αφορμή για να κρίνουμε, να αποτιμήσουμε τη διαδρομή μας. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως το κόμμα μας, ως πρωταγωνιστής της μεταπολιτευτικής περιόδου, συνέβαλε στην εδραίωση της δημοκρατίας, στην εμβάθυνση των θεσμών της, στην αποκατάσταση της ισοπολιτείας και της ισονομίας, στη συγκρότηση του κοινωνικού κράτους, στον εκσυγχρονισμό της χώρας με τα μεγάλα έργα υποδομής, στην ενίσχυση της διεθνούς θέσης της. Αρκεί να θυμηθούμε το μεγάλο επίτευγμα της συμμετοχής μας στην ΟΝΕ.

Ταυτόχρονα η επέτειος μπορεί να είναι η απαρχή συμπόρευσης με όλες τις δυνάμεις που αδρανοποιήθηκαν ή απομακρύνθηκαν από τις τάξεις μας, εκφράζοντας ενστάσεις για την πολιτική των τελευταίων χρόνων. Είμαι πεπεισμένος πως η δραστική εκλογική μείωση του ΠαΣοΚ, σε καμιά περίπτωση δεν συνιστά ήττα των αρχών και των αξιών που εκπροσωπεί και ενσαρκώνει. Είναι απότοκος των πολιτικών που ακολούθησε κατά την τελευταία μονοκομματική διακυβέρνησή του.

Μολονότι η χώρα βρέθηκε στο χείλος του γκρεμού από τα τραγικά λάθη και ανεπάρκειες της διακυβέρνησης Καραμανλή, στη συνείδηση της κοινής γνώμης καταγράφηκε το κόμμα μας ως βασικός υπεύθυνος. Κι αυτό γιατί, ευρισκόμενο στο πηδάλιο της εξουσίας τη δύσκολη αυτή περίοδο, δεν μπόρεσε να δράσει εγκαίρως, διαπραγματευόμενο ένα ρεαλιστικό σχέδιο εξόδου από την κρίση.

Τα τεσσαρακοστά γενέθλια βρίσκουν το ΠαΣοΚ κυβερνητικό εταίρο της ΝΔ. Προτάσσοντας το εθνικό συμφέρον και την ανάγκη συνεννόησης για την αναστροφή της καθοδικής πορείας της χώρας, συμμετείχαμε αρχικά στην τρικομματική -με τη συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ- και στη συνέχεια στη δικομματική κυβέρνηση.

Ωστόσο, είναι δεδομένο πως η συνεργασία μας με τη ΝΔ δεν συνιστά στρατηγική επιλογή. Και σε καμιά περίπτωση δεν σημαίνει κατάλυση της πολιτικής και ιδεολογικής μας αυτονομίας. Οι διαφορές μας με τη Δεξιά παραμένουν θεμελιώδεις. Ως εκφραστές μιας σύγχρονης και μεταρρυθμιστικής Κεντροαριστεράς, επιδιώκουμε τον προοδευτικό προσανατολισμό της διακυβέρνησης του τόπου.

Άλλωστε, οι μονοκομματικές αυτοδύναμες κυβερνήσεις αποτελούν πλέον παρελθόν. Αυτό έδειξαν και οι πολίτες με την ψήφο τους. Ως εκ τούτου, το ΠαΣοΚ οφείλει να κινηθεί στρατηγικά προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν έχει εκ προοιμίου κυβερνητικούς εταίρους. Οι μελλοντικές του συνεργασίες καθορίζονται από τις προγραμματικές συγκλίσεις που μπορούν να επιτευχθούν.

Τέλος, ο εορτασμός των 40 χρόνων συνιστά και μια δέσμευση για την πολιτική που οφείλουμε να ακολουθήσουμε, καθιστώντας ξανά την Κεντροαριστερά, πλειοψηφικό ρεύμα. Ωστόσο, το εγχείρημα αυτό δεν μπορεί να γίνει ερήμην της κοινωνίας και των αναγκών της. Οι συνομιλητές μας αυτή τη φορά πρέπει να είναι οι ίδιοι οι πολίτες. Τα προβλήματα τους οφείλουν να βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός μας.

Άλλωστε, οι ουσιαστικές και γόνιμες διεργασίες δεν ευδοκιμούν σε συνθήκες πολιτικού εργαστηρίου. Η συζήτηση για την Κεντροαριστερά δεν μπορεί να είναι περί διαγραμμάτων ούτε να γίνει σε πολιτικό κενό. Κάτι τέτοιο θα μας αποξένωνε περαιτέρω από τις κοινωνικές δυνάμεις που βιώνουν τις συνέπειες της κρίσης και επιπλέον αναζητούν νέα πολιτική έκφραση. Γι’ αυτό οι πρωτοβουλίες του ΠαΣοΚ εστιάζονται στην επικοινωνία με αυτές τις δυνάμεις.

Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιείται και το προγραμματισμένο για το φθινόπωρο Συνέδριο της Δημοκρατικής Παράταξης. Επιδίωξή μας είναι η ανασύνθεση του προοδευτικού χώρου. Αυτόν το σκοπό εξυπηρετεί το Συνέδριο. Δεν πραγματοποιείται για να δώσει πολιτικούς ρόλους σε κάποιους ή να αναβαπτίσει κάποιους άλλους.

Γι’ αυτό η συστράτευση όλων των δυνάμεων του ΠαΣοΚ θεωρείται επιβεβλημένη. Είναι δείκτης προσήλωσης στις αρχές του κόμματός μας. Χωρίς αστερίσκους, προαπαιτούμενα ή ακόμα και ανομολόγητες επιδιώξεις και προσωπικές ιδιοτέλειες οφείλουμε όλοι μας να δουλέψουμε σκληρά για την θεμελίωση ενός πλειοψηφικού, πολιτικού ρεύματος. Το εγχείρημα αυτό θα επιτευχθεί αν ξεπεράσουμε τις παθογένειες των κομματικών μηχανισμών, τις προσωπικές στρατηγικές και -το κυριότερο- αν απεξαρτηθούμε από τις ιδιοκτησιακές αντιλήψεις.

Η Δημοκρατική Παράταξη είναι κοινωνικά ισχυρή και αριθμητικά μετρήσιμη. Βρίσκεται πέρα και πάνω από αποστεωμένους κομματικούς μηχανισμούς. Η προοπτική της είναι συνυφασμένη με τη συμπόρευση όλων των δυνάμεων που αυτοτοποθετούνται στον χώρο της Κεντροαριστεράς.

Η 40χρονη διαδρομή του ΠαΣοΚ δείχνει ότι το κόμμα μας δεν είναι εφήμερο πολιτικό σχήμα, ούτε συμπληρωματική δύναμη. Είναι αυθύπαρκτο – η αυθεντική έκφραση των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς. Αποτελεί ζώσα πολιτική πραγματικότητα με βαθιές ρίζες στη κοινωνία, εκφράζοντας τις δυνάμεις της εργασίας και της παραγωγής. Η ανθεκτικότητά του, αν και δοκιμάστηκε πολλές φορές, αποδείχτηκε ισχυρή. Όσοι βιάστηκαν να προβλέψουν το τέλος του, εκφράζοντας ενδόμυχες επιθυμίες, διαψεύστηκαν. Οι κατηγορίες των αντιπάλων περί τοξικότητας, στερούνται πολιτικού αντικρίσματος.

Το ΠαΣοΚ, γνωρίζοντας ότι η εξουσία φθείρει και διαφθείρει, διαθέτει αντανακλαστικά που του επιτρέπουν, όταν χρειάζεται, να κάνει αυτοκάθαρση. Προσαρμόζεται στα δεδομένα της κάθε περιόδου, χωρίς να μεταβάλει τη στρατηγική του. Μένοντας σταθερό στις αρχές και στις αξίες του, παραμένει δύναμη αλλαγής και εκσυγχρονισμού. Όπως κατά την ίδρυσή του, έτσι και σήμερα είναι η φύτρα αναγέννησης και ανασύνθεσης της ελληνικής Κεντροαριστεράς. Όλοι αναγνωρίζουν ότι χωρίς αυτό δεν νοείται η δημοκρατική και προοδευτική παράταξη.

* Ο Λεωνίδας Γρηγοράκος είναι αναπληρωτής υπουργός Υγείας, βουλευτής Λακωνίας του ΠαΣοΚ