Μ. Β. Σ.

Ο ιστορικός Μιχαήλ Β. Σακελλαρίου, που πέθανε την περασμένη εβδομάδα πλήρης ημερών –102 ετών –αποτελούσε μια εντελώς ιδιαίτερη περίπτωση στον χώρο της επιστήμης της Ιστορίας. Ξεκίνησε ως ιστορικός της Τουρκοκρατίας και της Ιστορίας του νέου ελληνισμού, εισαγάγοντας, με τις πρώτες δημοσιευμένες μελέτες του στη δεκαετία του 1930, καινοφανή προσέγγιση στο αδιερεύνητο πεδίο της Τουρκοκρατίας, τόσο από την πλευρά των πηγών και της μεθόδου όσο και από τη δυναμική της θεματολογίας του. Πολεμήθηκε γι’ αυτό από το ιστορικό κατεστημένο της εποχής. Και για να διασωθεί «κατέφυγε» στην αρχαία Ιστορία. Διακρίθηκε και εκεί. Το ίδιο καινοφανής, το ίδιο μοντέρνος. Δεν έχει κανείς παρά να διαβάσει το κλασικό πλέον έργο του «Η Αθηναϊκή Δημοκρατία» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), που ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης Πασχάλης Κιτρομηλίδης το είχε χαρακτηρίσει, παρουσιάζοντάς το στο «Βήμα» το 1999, «σπάνια εξαίρεση θεμελιώδους συμβολής στην προαγωγή της αρχαιογνωσίας της χώρας μας».

Από τον Σακελλαρίου – ιστορικό της Τουρκοκρατίας ξέραμε, φυσικά, οι περισσότεροι το επίσης κλασικό έργο του «Η Πελοπόννησος κατά τη Β’ Τουρκοκρατία» που αποτελεί μια πρωτοπόρα έρευνα οικονομικής και κοινωνικής Ιστορίας. Νομίζω ότι χωρίς αυτό το βιβλίο δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν μεταγενέστερες έρευνες για την Πελοπόννησο σαν αυτές, για παράδειγμα, του Βασίλη Κρεμμυδά. Τα τελευταία χρόνια είδαμε να δημοσιεύεται το ανέκδοτο έργο του Σακελλαρίου για την εποχή, που μας αφήνει άφωνους με την τόλμη του. Ανάμεσά τους, «Η απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, Καταλύτης για την αποδιοργάνωση της Ελληνικής Επανάστασης» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), που είχε ολοκληρωθεί το 1942 αλλά παρέμενε ανέκδοτο για εβδομήντα χρόνια, ως το 2012. Παρά τη μυθολογία για τον τρομερό στρατό του Ιμπραήμ, οι Αιγύπτιοι ήταν εξαθλιωμένα σώματα. Και ο Ιμπραήμ επιβλήθηκε γιατί απέναντί του είχε ουσιαστικά έναν διχασμένο και αποδυναμωμένο στρατό. Οι εμφύλιοι που είχαν προηγηθεί, ουσιαστικά για το πώς θα μοιραστούν τα δάνεια, είχαν διαλύσει τις ελληνικές δυνάμεις. Και τα ρουμελιώτικα σώματα λεηλατούσαν την Πελοπόννησο σαν να επρόκειτο για εχθρό.

ΥΓ.: Ο Σακελλαρίου πέθανε 102 ετών. Δεν είναι ο μόνος ιστορικός που φτάνει τα 100. Από επαγγελματική διαστροφή έχω κάνει μια πρόχειρη στατιστική και έχω βρει ότι όσοι κάνουν επαγγέλματα που έχουν σχέση με τον χρόνο εύκολα… καβατζάρουν το 100.