Οι Έλληνες κατέχουμε την φήμη να μετατρέπουμε το εύκολο και λογικό σε δύσκολο/ακατόρθωτο και παράλογο. Τους τελευταίους μήνες «φούντωσε» πάλι η συζήτηση για την διαγραφή των «αιώνιων» λιμναζόντων φοιτητών στα ΑΕΙ (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ). Δίνουν και παίρνουν οι αντιπαραθέσεις μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας, των Διοικήσεων των ΑΕΙ, πολιτικών κομμάτων καθώς και πολιτών (κυρίως μέσω των κοινωνικών δικτύων). Μάλιστα είναι λυπηρό ότι το θέμα της μη εφαρμογής της διαγραφής φοιτητών που «σπουδάζουν» στα ΑΕΙ εδώ και 8, 10 ή 30 χρόνια αρχίζει και συγκεντρώνει διακομματική συναίνεση. Το ίδιο συμβαίνει για μια σειρά θεμάτων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια «νέα αρχή» σε μια σειρά από στρεβλώσεις της κοινωνίας μας.

Το Υπουργείο Παιδείας επαναλαμβάνει καθημερινά σε όλους τους τόνους ότι «Ο νόμος για τη διαγραφή των «αιώνιων» φοιτητών θα εφαρμοστεί». Αλήθεια γιατί πρέπει να ανακοινώνουμε συνεχώς ότι πρέπει θα εφαρμοστούν οι νόμοι που ψηφίζει η Βουλή? Μήπως τελικά αυτό δεν θα γίνει ή μήπως νομοθετούμε χωρίς πολύ σκέψη (και τις περισσότερες φορές χωρίς να ακούσουμε την άποψη των ΑΕΙ)? Στο κάτω κάτω αν έρθει η στιγμή (στο παρά πέντε δηλαδή) εφαρμογής των νόμων μπορούμε να μην τους εφαρμόσουμε (ανακαλύπτοντας ένα παραθυράκι) ή να τους τροποποιήσουμε κατά το δοκούν (πάλι χωρίς πολύ σκέψη). Και για όποιον αμφιβάλει θεωρώντας υπερβολικά τα παραπάνω ας σκεφτεί πόσες φορές έχουμε αλλάξει φορολογικό σύστημα ή τρόπο εισαγωγής σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ (συχνά από τον επόμενο Υπουργό της ίδιας κυβέρνησης).

Δυστυχώς δεν αναζητήθηκαν τα πραγματικά αίτια ύπαρξης των «αιώνιων» φοιτητών στα Πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Όλοι λειτουργήσαμε με το γνωστό Ελληνικό παραδοσιακό τρόπο (τακτική στρουθοκαμήλου προσποιούμενοι ότι δεν συμβαίνει κάτι ή στην λογική ότι φταίνε όλοι οι άλλοι εκτός από εμάς).

Το Υπουργείο Παιδείας ανάγκασε τα ΑΕΙ να παρέχουν πολλές επιπλέον εξεταστικές περιόδους με καταστρεπτικά αποτελέσματα για την εκπαιδευτική διαδικασία (είναι απαράδεκτο να διεξάγεται διδασκαλία μαθημάτων ταυτόχρονα με την εξέταση τους). Από την άλλη μεριά τα ΑΕΙ απλώς ζητούν να μην διαγραφούν οι φοιτητές με πρόσκομμα ότι κάποιοι από αυτούς (5.000-10.000 από τους 180.000-200.000 λιμνάζοντες φοιτητές) προσπαθούν να αποφοιτήσουν. Ειδικότερα τα Τμήματα των ΑΕΙ δεν ασχολήθηκαν ουσιαστικά με όσους καθυστερούν τις σπουδές τους (εντοπίζοντας τα αίτια και διορθώνοντας τα λάθη/αστοχίες). Οι καθηγητές επαναπαυτήκαμε στις περισσότερες ευκαιρίες μέσω των επιπλέον εξεταστικών περιόδων (ακολουθώντας το «είναι δικό τους πρόβλημα, ας δώσουν τα μαθήματα πολλές φορές και θα τα περάσουν»).

Το πιο συγκλονιστικό είναι ότι οι φοιτητές και οι γονείς τους είτε είναι απόντες είτε ισχυρίζονται ότι δεν τους δόθηκε αρκετός χρόνος. Μάλιστα επικαλούνται και την πρόσφατη αναταραχή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών την οποία προκάλεσε η αψυχολόγητη διαθεσιμότητα των διοικητικών υπαλλήλων. Με λίγα λόγια το πρόβλημα είναι αν κάποιος φοιτητής έχει 20 ή 21 ευκαιρίες να «περάσει» ένα μάθημα. Βέβαια κανέναν φοιτητή ή γονιό δεν ενόχλησε η απαράδεκτη διακοπή της εκπαιδευτικής διαδικασίας η οποία δυναμιτίζει το μέλλον των νέων ανθρώπων. Μέσα σε αυτό το κλίμα, υπάρχει περίπτωση να λάβει ουσιαστική μόρφωση ένας νέος και να γίνει σωστός επιστήμονας?

Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των φοιτητών δεν έχει ολοκληρώσει τις σπουδές γιατί είτε δεν πατάει στο ΑΕΙ (να είναι καλά η ξέφρενη φοιτητική ζωή) είτε απλώς δεν διαβάζει (περνάει μαθήματα με ρυθμό χελώνας). Μάλιστα οι περισσότεροι που «επέστρεψαν» και δίνουν μαθήματα το έκαναν τα 1-2 τελευταία χρόνια και όχι από το 2007 ή το 2011 που χτύπησε το καμπανάκι της διαγραφής τους. Να είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει εξήγηση και για αυτό. Συζητώντας μαζί τους προκύπτει ότι δεν πιστεύουν ότι θα διαγραφούν και άρα γιατί να αγχωθούν (μας θυμίζει κάτι αυτή η λογική?).

Αλήθεια, οι γονείς των «αιώνιων» φοιτητών που βρίσκονται τόσα χρόνια? Γιατί δεν βλέπουν ότι τα παιδιά τους κάνουν 8, 10, 15 χρόνια να τελειώσουν ένα Τμήμα ΑΕΙ το οποίο προβλέπει σπουδές 4 ετών? Τώρα θυμήθηκαν ότι έχουν κάνει θυσίες και θα πάνε χαμένες? Πρέπει να αποφασίσουν αν θα συμπεριφέρονται στα παιδιά τους ως ανήλικα τέκνα ή ως ενήλικες που μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις και να επωμίζονται τις επιπτώσεις αυτών (προτιμώ το δεύτερο).

Αναφέρεται συχνά το επιχείρημα «οι φοιτητές αναγκάζονται να εργαστούν και για αυτό δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους». Μάλλον αδύναμο επιχείρημα σε μια εποχή που η ανεργία έχει χτυπήσει κόκκινο (κυρίως ανάμεσα στους νέους). Ας μην ξεχνάμε ότι η μεγάλη πλειοψηφία αναγκάζεται να εργασθεί όταν έχουν παρέλθει πολλά χρόνια τεμπελιάς και η αθρόα χρηματοδότηση από το σπίτι λιγοστεύει ή στερεύει (άρα δεν τους φταίει ότι είναι εργαζόμενοι). Στο κάτω κάτω αν θέλουμε να τους βοηθήσουμε, τότε είναι εύκολο να βρούμε αυτούς που πραγματικά έχουν ανάγκη και να τους ενισχύσουμε (τουλάχιστον να μείνουν στις φοιτητικές εστίες). Βέβαια σε πολλά ΑΕΙ οι φοιτητικές εστίες που μπορούν να δώσουν μια αποτελεσματική λύση στο οικονομικό πρόβλημα πολλών φοιτητών είτε δεν επαρκούν για τις ανάγκες που υπάρχουν είτε απλώς έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους. Φυσικά ούτε λόγος για διάθεση δωματίων (έστω και με κόστος) σε φοιτητές και καθηγητής που επισκέπτονται τη χώρα μας στο πλαίσιο ανταλλαγών και συνεργασίας με Πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αν προσθέσουμε και τις πολλές περιπτώσεις κακής διαχείρισης αλλά και το φαινόμενο της υπενοικίασης των δωματίων και παραμονής σε αυτά ατόμων ξένων προς τα ΑΕΙ, χάνεται μια μεγάλη

ευκαιρία για ελάφρυνση της οικονομικής επιβάρυνσης στην περίπτωση που κάποιος σπουδάζει μακριά από το σπίτι του.

Υπάρχουν καθηγητές που «κόβουν» φοιτητές με το παραμικρό? Ναι, είναι εύκολο να τους εντοπίσουμε και να δούμε τι συμβαίνει αν φταίνε ή όχι (υπάρχει σχετική πρόβλεψη στον Νόμο). Γιατί δεν επιδιώκουν με αίτηση τους οι φοιτητές την εξέταση που προβλέπεται από τριμελή επιτροπή (χωρίς την συμμετοχή του διδάσκοντα)? Μήπως γιατί θα φανεί ότι πολύ συχνά δεν φταίει η εξέταση και ο εξεταστής αλλά η ελλιπής προετοιμασία τους?

Θα αναρωτηθεί κανείς «τι μας πειράζει να υπάρχουν εγγεγραμμένοι φοιτητές στα ΑΕΙ από το 1995 ή το 1985 αφού δεν προκαλούν καμία οικονομική επιβάρυνση. Το χειρότερο φαινόμενο που δημιουργούν οι «αιώνιοι» φοιτητές είναι η λάθος νοοτροπία σε όλους τους άλλους για το τι σημαίνει σπουδές στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (και όχι η οικονομική επιβάρυνση)! Δίνεται η εντύπωση του καφενείου (χωρίς εισαγωγικά) και ότι μπορούμε να καπαρώνουμε μια θέση επειδή περάσαμε από το απαράδεκτο σύστημα Πανελλαδικών εξετάσεων (συμμετέχοντας όποτε και όσο θέλουμε στο ΑΕΙ που ανήκουμε). Αν μιλήσουμε με τους ίδιους φοιτητές θα μας πουν ότι οι πολλές επιπλέον εξεταστικές οδηγούν στη νοοτροπία «θα δώσω το μάθημα 10-15-20 φορές και κάποια στιγμή θα το περάσω χωρίς να χρειάζεται να το διαβάσω καλά». Μάλιστα τα τελευταία χρόνια οι επιπλέον εξεταστικές για όλα τα χρωστούμενα μαθήματα (με ουσιαστικά κανένα περιορισμό) έχουν μετατρέψει τα Πανεπιστήμια και ΤΕΙ σε εξεταστικά κέντρα. Τα Τμήματα των ΑΕΙ δέχονται πολύ μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών που ξαφνικά θυμήθηκαν ότι ο χρόνος τελειώνει και (ίσως) θα διαγραφούν ενώ πολλοί από αυτούς έρχονται απροετοίμαστοι αποτυγχάνοντας και πάλι να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.

Αλήθεια ποιος θα ήθελε να λάβει υπηρεσίες από έναν γιατρό που τελείωσε σε 15 χρόνια την Ιατρική ή νομικές υπηρεσίες από ένα δικηγόρο με βαθμό 5/10 που πήρε το πτυχίο του σε 10 χρόνια? Θα είναι καλός επιστήμονας ή θα έχει ξεχάσει και τους τίτλους των μαθημάτων που έχει «παρακολουθήσει»?

Άλλο θλιβερό φαινόμενο είναι όταν έρχεται η στιγμή που πολλοί πτυχιούχοι Ελληνικών ΑΕΙ προσπαθούν να αρχίσουν μεταπτυχιακές σπουδές σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού και έκπληκτοι ερωτώνται γιατί ολοκλήρωσαν τις προπτυχιακές σπουδές τους σε διπλάσιο ή τριπλάσιο χρόνο. Βλέπετε για κάποιον εκτός Ελλάδας είναι αδιανόητη τέτοια καθυστέρηση που δεν οφείλεται αποδεδειγμένα σε κάποιο σοβαρό λόγο (για παράδειγμα ένα πρόβλημα υγείας). Φυσικά υπάρχει η λύση και για την περίπτωση που αντιμετωπίσουν θέματα αποδοχής μας σε Πανεπιστήμιο της αλλοδαπής. Μπορούμε να παρακολουθήσουν ένα από τα πολλά Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών τα οποία ανθούν στην Ελληνική Επικράτεια (αρκετά χωρίς παροχή ουσιαστικής ειδίκευσης ή χαμηλής ποιότητας σπουδών). Με αυτό τον τρόπο θα λάβουν το πολυπόθητο μεταπτυχιακό δίπλωμα που είναι τόσο

απαραίτητο (κυρίως από το κοινωνικό μας περίγυρο παρά από την αγορά εργασίας). Συνεπώς με την σειρά μας θα βοηθήσουμε στην στρέβλωση που υπάρχει στην Ελληνική κοινωνία τα τελευταία 20-25 χρόνια όπου όλοι λαμβάνουν απολυτήριο Λυκείου (και ας μην ξέρουν να συμπληρώσουν μια αίτηση), ένα μεγάλο ποσοστό κατέχει Πτυχίο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (χωρίς πολλοί από αυτούς να διαθέτουν επαρκείς γνώσεις της Επιστήμης που σπούδασαν) και ίσως και κάποιο Μεταπτυχιακό ή Διδακτορικό τίτλο (και ας μην τον χρησιμοποιήσουν ποτέ).

Το βασικότερο πρόβλημα της Ελλάδας είναι η έλλειψη σταθερότητας (κακώς αναφέρεται μόνο σε σχέση με το επενδυτικό περιβάλλον και την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων). Μαζί με την απουσία της σοβαρής αντιμετώπισης των προβλημάτων που βιώνουμε ως Χώρα (αποφάσεις κυριολεκτικά «στο πόδι») δημιουργείται ένας εκρηκτικός συνδυασμός που οδηγεί σε ένα ζοφερό μέλλον για εμάς αλλά κυρίως για τα παιδιά μας.

Πολύ συχνά ακούγεται το επιχείρημα «πουθενά στο εξωτερικό δεν υπάρχουν αιώνιοι φοιτητές». Πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε συνεχώς να επικαλούμαστε το τι κάνουν οι άλλοι (μάλιστα όποτε μας συμφέρει). Αν θέλουμε να παραδειγματιστούμε από το τι συμβαίνει αλλού θα βάλουμε και άλλα θέματα στην συζήτηση όπως το διαρκώς μεταβαλλόμενο θεσμικό πλαίσιο, τη μηδενική χρηματοδότηση έρευνας και υποδομών, τις αμοιβές εκπαιδευτικού/ερευνητικού προσωπικού (απαράδεκτα χαμηλές και πριν την οικονομική κρίση). Σε διαφορετική περίπτωση, ας κάνουμε κάτι απλό και λογικό που θα ακουστεί όμως κοινότυπο και βαρετό. Ο καθένας να αναλάβει τις ευθύνες του (γιατί όλοι μας συμμετείχαμε σε αυτό το θέατρο του παραλόγου που παίζεται στη Χώρα μας στην Παιδεία).

Μάλιστα επαναλαμβάνεται συνεχώς ότι η 31η Αυγούστου 2014 αποτελεί την ημερομηνία διαγραφής των «αιώνιων» φοιτητών ξεχνώντας όμως ότι υπάρχει η επαναληπτική εξεταστική του Σεπτεμβρίου όπου παραδοσιακά οι φοιτητές εξετάζονται επιτυχώς σε αρκετά μαθήματα (πρέπει να υπάρξει διόρθωση από το Υπουργείο Παιδείας).

Στην Ελλάδα πάντα εφαρμόζουμε λύσεις «των άκρων». Είτε θα διαγράψουμε χωρίς εξαιρέσεις όλους τους φοιτητές (δημιουργώντας αδικίες) είτε κανέναν διαιωνίζοντας την αρρωστημένη κατάσταση. Μια μέση λύση θα ήταν η εξής:

– Παράταση για ένα χρόνο (άρα διαγραφή μετά την εξεταστική του Σεπτεμβρίου 2015) σε όσους φοιτητές απομένουν λιγότερα από 10 μαθήματα και η εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας/πρακτικής τους (ουσιαστικά ένα έτος σπουδών)

– Διαγραφή όλων των υπόλοιπων φοιτητών μετά την επαναληπτική εξεταστική του Σεπτεμβρίου 2014 σύμφωνα με όσα προβλέπονται από τον Ν.4009/2011

Τι πετυχαίνουν τα παραπάνω; Να δοθεί μια τελευταία ευκαιρία σε όσους θα μπορέσουν να πάρουν το πτυχίο τους (έστω την τελευταία στιγμή) και να διαγραφούν αυτοί που πραγματικά δεν ενδιαφέρθηκαν να τελειώσουν τις σπουδές τους. Να υπάρξει επιτέλους η εκκαθάριση των μητρώων των ΑΕΙ και να σπουδάζει για να γίνει επιστήμονας αυτός που θέλει και όχι αυτός που απλώς πέρασε σε ένα Τμήμα Πανεπιστημίου ή ΤΕΙ.

Τέλος, πρέπει να σταματήσει το απαράδεκτο μέτρο των μετεγγραφών! Όποιος δεν μπορεί να σπουδάσει εκεί που θέλει λόγω οικονομικών προβλημάτων, να λαμβάνει βοήθεια (π.χ. δωμάτιο σε φοιτητική εστία) και ΟΧΙ να παίρνει μετεγγραφή από την Σάμο ή την Κοζάνη σε Αθήνα/Θεσσαλονίκη. Αν θέλει να σπουδάσει εκεί, να λάβει τα μόρια που απαιτούνται και όχι να προσπεράσει όλους τους άλλους που προσπαθούν να περάσουν με την αξία τους (η εξυπνάδα του Έλληνα, πουθενά στον κόσμο δεν υφίσταται τέτοια απαράδεκτη κατάσταση).

Πάντα οι Έλληνες τονίζουμε την διαφορετικότητα μας και τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στη Χώρα μας. Ίσως στο τέλος πιστέψουμε ότι δεν ανήκουμε στον πλανήτη Γη αφού είμαστε τόσο διαφορετικοί από όλους τους άλλους λαούς.

Η ελπίδα (για εφαρμογή της κοινής λογικής και όχι μόνο των Νόμων) πάντα πεθαίνει τελευταία.

*Ο Δρ. Περικλής Χατζημίσιος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής του Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης.