Σικελία

Ξαναδιάβασα τον Γατόπαρδο του Τζιουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα (στα Bell, εξαιρετική έκδοση, σε πολύ καλή μετάφραση της Μαρίας Σπυριδοπούλου). Βρήκα το βιβλίο στη βιβλιοθήκη του καλοκαιρινού σπιτιού και κυριολεκτικά βυθίστηκα σε έναν παλιό κόσμο που αργοπεθαίνει τυλιγμένος μέσα σε φθαρμένα μεταξωτά και ξεθωριασμένες βελούδινες ταπετσαρίες, κάτω από μεγαλοπρεπή πορτρέτα προγόνων σε επίχρυσες αλλά σκοροφαγωμένες μπαρόκ κορνίζες, πίσω από τα κουφωτά παραθυρόφυλλα στα ημικαταρρέοντα παλάτσι της Σικελίας.

Ο Λαμπεντούζα παρουσιάζει τον δικό του κόσμο, αυτόν των παλιών γαιοκτημόνων που δίνουν σχεδόν βίαια τη θέση τους στον νέο κόσμο των αστών, έναν κόσμο ημιμαθή, χωρίς τρόπους, που λατρεύει το χρήμα, αλλά δεν παύει να είναι νέος, δυναμικός, αυτός ο κόσμος που δημιουργεί την ανατροπή και την εξέλιξη στις κοινωνίες. Από αυτή την άποψη Ο Γατόπαρδος είναι ένα σύγχρονο μυθιστόρημα γιατί στο κέντρο του βρίσκεται η σύγκρουση του καινούργιου με το παλιό. Αλλά η γοητεία του βιβλίου δεν είναι το διαχρονικό θέμα του.

Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Λαμπεντούζα παρουσιάζει τον παλιό κόσμο του πρίγκιπα Σαλίνα και τον νέο κόσμο του τοκογλύφου, βάρβαρου αστού Ντον Καλότζερο, τεράστιες, πολύχρωμες νωπογραφίες. Είναι ακόμη ο κόσμος της Μεσογείου, ο ανελέητος ήλιος, η σκόνη, τα στάχυα, τα κυπαρίσσια, τα αμπέλια, οι ελιές, τα φραγκόσυκα, η πανταχού παρούσα εκκλησία, κυρίως ένας καθυστερημένος καθολικισμός, τα πολύωρα ταξίδια με τις άμαξες, το Παλέρμο και τα χωριά, οι επαύλεις, η γεύση της μαρσάλα και τα ατελείωτα γεύματα και δείπνα με πιάτα και φαγητά που τα νιώθεις ολόζεστα, σαν να έχουν μόλις βγει από τους φούρνους, οι χοροί, οι τρόποι συμπεριφοράς που κρύβουν τόσα πάθη και τόσο βουβό πόνο, κυρίως τον πόνο των γυναικών, τα ερωτικά επιφωνήματα.

Θέλησα να μείνω στην ατμόσφαιρα της Σικελίας. Και στη βιβλιοθήκη του καλοκαιρινού σπιτιού, ανάμεσα στον Λαμπεντούζα και στον Πιραντέλο, βρήκα το μυθιστόρημα του Τζιοβάνι Βέργκα Μάστρο Ντον Τζεζουάλντο (στις εκδόσεις Gutenberg και σε θαυμάσια μετάφραση της Εφης Καλλιφατίδη) με θέμα και πάλι τη σύγκρουση του παλιού με το καινούργιο αλλά με έμφαση στις εσωτερικές συγκρούσεις και φόντο τη συγκλονιστική σκηνογραφία ενός σιτσιλιάνικου χωριού.