Οικονομικός πόλεμος με νέα «όπλα»

Ο πόλεμος κυρώσεων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας φέρνει στο προσκήνιο νέα, εναλλακτικά όπλα και απειλεί με παράπλευρες απώλειες τις ΗΠΑ. Οπως επισημαίνουν πολλοί αναλυτές, η νέα κρίση ενισχύει την αμφισβήτηση της παγκόσμιας κυριαρχίας του δολαρίου, η οποία έχει αρχίσει να υποχωρεί μετά την χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Αν και κανείς δεν θεωρεί ότι το αμερικανικό νόμισμα κινδυνεύει να χάσει άμεσα την παντοδυναμία του, ωστόσο πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η λάμψη του ξεθωριάζει όλο και περισσότερο.

Το μερίδιο του δολαρίου στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα από 72% που ήταν το 2001, έχει περιοριστεί στο 61%. Και ο ρυθμός υποχώρησης ενισχύθηκε μετά την κρίση του 2008 με τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια στις ΗΠΑ. «Η πρόσφατη κρίση έγινε αφορμή να επανεξεταστεί η παγκόσμια κυριαρχία του δολαρίου» δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο στρατηγικός αναλυτής της Bank of America Τζόζεφ Κουίνλαν, ο οποίος διαχειρίζεται περίπου 380 δισ. δολάρια. Σύμφωνα με τον ίδιο, «η αρνητική τροπή στις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης εξαιτίας των κυρώσεων θα μπορούσε να επιταχύνει τη μετάβαση προς έναν πολυνομισματικό κόσμο». Βεβαίως, όπως επισημαίνει, «ένας τέτοιος μετασχηματισμός μπορεί να διαρκέσει ως και 25 χρόνια, με το δολάριο να διατηρεί την πρωτοκαθεδρία του, όμως με τα υπόλοιπα ισχυρά νομίσματα να παίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο».

Η στροφή αυτή έγινε τον τελευταίο καιρό εμφανής στο Χονγκ Κονγκ, όπου οι πωλήσεις του αμερικανικού νομίσματος ανάγκασαν την κεντρική τράπεζα του σπουδαιότερου κινεζικού λιμανιού και ισχυρού χρηματοοικονομικού κέντρου της περιοχής να αγοράσει περισσότερα από 9,5 δισ. δολάρια από την 1η Ιουλίου για να συγκρατήσει την άνοδο του νομίσματός του. Και τούτο διότι οι κυρώσεις τροφοδότησαν την κερδοσκοπία από την εισροή ρωσικού χρήματος σε μετρητά. Ενδεικτικά αναφέρεται η κίνηση της MegaFon, της δεύτερης μεγαλύτερης εταιρείας ασύρματης τηλεφωνίας της Ρωσίας, η οποία μετέτρεψε μέρος των ρευστών διαθεσίμων της από αμερικανικά δολάρια σε δολάρια Χονγκ Κονγκ.

Την ίδια στιγμή, η ισοτιμία του κινεζικού νομίσματος γουάν σε σχέση με το ρωσικό ρούβλι βρέθηκε στο υψηλότερο σημείο από το τέλος του 2010, ενώ ρώσοι πολυεκατομμυριούχοι μεταφέρουν κεφάλαια σε τράπεζες του Χονγκ Κονγκ, της Σιγκαπούρης και του Ντουμπάι, σύμφωνα με δηλώσεις στο Βloomberg του Ντανίλο Λακμάνοβιτς, διευθύνοντος συμβούλου του επενδυτικού κεφαλαίου Third Rome, με έδρα τη Μόσχα, το οποίο διαχειρίζεται 400 εκατ. δολάρια για λογαριασμό πλούσιων Ρώσων.

Βεβαίως το αμερικανικό νόμισμα έχει ξεπεράσει πολλές κρίσεις από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν αντικατέστησε το χρυσό και εδραίωσε την ηγεμονία στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ομως σήμερα, που η άσκηση εξωτερικής πολιτικής φαίνεται να βασίζεται όλο και περισσότερο σε οικονομικά μέτρα, ο περιορισμός της χρήσης ενός νομίσματος υπέρ κάποιου άλλου αναδεικνύεται σε ένα σημαντικό εναλλακτικό «όπλο». Το πόσο αποτελεσματικό είναι μένει να αποδειχθεί στην πράξη.