Τις τελευταίες ημέρες με αφορμή δύο εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους ειδήσεις έχει αναζωπυρωθεί η συζήτηση για τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που ανήκουν στον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ). Ο ΑΔΜΗΕ –για τους μη εξοικειωμένους με την ηλεκτρική αγορά αναγνώστες –είναι σήμερα εταιρεία 100% θυγατρική της ΔΕΗ και έχει ως αποστολή του την ανάπτυξη, λειτουργία και συντήρηση του συστήματος μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας εξασφαλίζοντας το αδιάλειπτο του εφοδιασμού με τον πλέον αποδοτικό τρόπο και επιτυγχάνοντας τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων (εγχώρια παραγωγή και εισαγωγές). Πρόσφατα η Βουλή ψήφισε τον νόμο για την πώληση του 66% της εταιρείας.
Η πρώτη είδηση σχετίζεται με την επιβεβαίωση του υψηλότατου κόστους που καλούνται να καταβάλουν οι καταναλωτές εξαιτίας της παρατεταμένης αδράνειας στην υλοποίηση της διασύνδεσης της νησιωτικής χώρας με το ηπειρωτικό σύστημα. Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί: για την κάλυψη της ακριβής τιμής της ενέργειας που παράγεται στα μη διασυνδεδεμένα νησιά από σταθμούς ντίζελ και μαζούτ της ΔΕΗ οι καταναλωτές εκλήθησαν να πληρώσουν μόνο για τη διετία 2012-2013 συνολικά 1,55 δισ. ευρώ. Επίσης, ενώ το μέσο κόστος παραγωγής για το ηπειρωτικό σύστημα το 2012 ήταν 83 ευρώ/MWh, στη νησιωτική Ελλάδα κυμάνθηκε από 205 ευρώ/MWh ως και 1.748 ευρώ/MWh! Τεράστια, δηλαδή, δαπάνη για τη συντήρηση ενός απαρχαιωμένου, ενεργοβόρου, αναποτελεσματικού και περιβαλλοντικά επιβλαβούς συστήματος. Η πρώτη είδηση οδηγεί στο προφανές συμπέρασμα της άμεσης συνάρτησης της ανάπτυξης του ηλεκτρικού συστήματος με τις τελικές τιμές καταναλωτή.
Η δεύτερη είδηση αφορά το ενδεχόμενο της μετοχικής συγγένειας της κινεζικής China State Grid με την ιταλική TERNA SpA (δηλαδή, τον «ομόλογο» του ΑΔΜΗΕ στην Ιταλία, που –προς αποφυγήν παρεξηγήσεων –δεν έχει καμία σχέση με την ελληνική ΤΕΡΝΑ). Μια τέτοια εξέλιξη σηματοδοτεί επί της ουσίας τη συμπόρευση των δύο βασικών διεκδικητών του ΑΔΜΗΕ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον διαγωνισμό που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Πώς συνδέονται οι δύο ειδήσεις; Συνδέονται με έναν τρόπο εξαιρετικά κρίσιμο για το μέλλον της χώρας και της ενεργειακής αγοράς.
Η συντήρηση, η καλή λειτουργία, η αναβάθμιση και η επέκταση των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας έχουν τεράστια επίδραση στη λειτουργία του συνόλου του ενεργειακού τομέα και κατ’ επέκταση σε όλη την οικονομία και εξαρτώνται άμεσα από τον ιδιοκτήτη και τον διαχειριστή τους.
Ετσι ως κοινωνία (κυβέρνηση, Βουλή, κόμματα, φορείς) πρέπει να λάβουμε σύντομα στρατηγικές αποφάσεις, οι οποίες ίσως θα πρέπει να ενσωματωθούν στον τρέχοντα διαγωνισμό. Κατά τη γνώμη μου, αυτές θα πρέπει να κινούνται στους εξής άξονες:
1. Εξασφάλιση της ανάπτυξης του δικτύου στα νησιά και στα δύο ανεξάρτητα ηλεκτρικά συστήματα Κρήτης και Ρόδου. Το συμφέρον της χώρας και των πολιτών απαιτεί τη δέσμευση για την άμεση έναρξη κατασκευής τους ανεξάρτητα από το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Μπορεί να γίνουν από τον ΑΔΜΗΕ με καθαρές δεσμεύσεις στον διαγωνισμό, από το Δημόσιο και από ιδιώτες με τη μέθοδο ΣΔΙΤ.
Ηδη στη συζήτηση που είχε διεξαχθεί στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής εν όψει της ιδιωτικοποίησης του ΑΔΜΗΕ είχαμε επισημάνει την ιδιαίτερη βαρύτητα που έχει το θέμα των δικτύων και είχαμε τονίσει ότι πολύ σημαντικότερο από το ποιος θα είναι ο ιδιοκτήτης τους είναι να γίνουν τα έργα με δέσμευση ρητή, απολύτως δεσμευτική και αμετάκλητη και όχι αόριστα σε βάθος 10ετίας, όπως προβλέπεται από τον διαγωνισμό, που στην πράξη θα γίνει τελικά 20ετία.
Η υλοποίηση των συνδέσεων είναι άκρως απαραίτητη ώστε να μην αυξηθούν περαιτέρω οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και να μειωθούν οι εισαγωγές ακριβών καυσίμων. Η ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική χώρα θα έχει σημαντικά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη, θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια και αυτονομία της χώρας και θα οδηγήσει το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής σε συνολικό εξορθολογισμό .
Μόνο από την υλοποίηση της διασύνδεσης της Κρήτης με την ηπειρωτική χώρα, για την οποία οι κρατικές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να αποσβεστεί σε λίγα έτη, θα εξοικονομούνται ετησίως περισσότερα από 400 εκατ. ευρώ για την προμήθεια πετρελαίου.
2. Η ποιότητα συντήρησης του δικτύου της ηπειρωτικής χώρας πρέπει να διατηρηθεί τουλάχιστον στα σημερινά καλά επίπεδα.
3. Θα πρέπει να επιταχυνθεί άμεσα ο εξορθολογισμός των υπερβολικών χρεώσεων που επιβάλλει ο ΑΔΜΗΕ για τις υπηρεσίες του.
4. Επίσης εκτιμούμε ότι θέματα προγραμματισμού της αγοράς (π.χ., προγραμματισμός λειτουργίας μονάδων παραγωγής) που σήμερα είναι στην αρμοδιότητα του ΑΔΜΗΕ πρέπει να εξαιρεθούν από την αρμοδιότητα του νέου ιδιώτη ιδιοκτήτη του ΑΔΜΗΕ.
Κατά συνέπεια, η υλοποίηση των διασυνδέσεων πρέπει να αποτελέσει απαράβατο όρο στη διαπραγμάτευση για την πώληση των δικτύων. Μάλιστα θα πρέπει να εξασφαλιστεί εκ των προτέρων, π.χ. με την παροχή συγκεκριμένων οικονομικών εγγυήσεων και όχι μόνο με συμβατικές δεσμεύσεις.
Ταυτόχρονα πρέπει η όλη διαδικασία να εξασφαλίσει το μέγιστο δυνατό τίμημα από την ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ, καθώς αυτό είναι απολύτως κρίσιμο για το μέλλον της ΔΕΗ. Εφόσον, όταν η ΔΕΗ παρήγαγε πριν από 10-15 χρόνια υπερκέρδη υπό συνθήκες απόλυτου μονοπωλίου, δεν προχώρησε στις απαραίτητες επενδύσεις για τη διασύνδεση των νησιών, τουλάχιστον ας εξασφαλίσει τώρα το μέγιστο δυνατό αντάλλαγμα από την πώληση των δικτύων.
Πάγια άποψή μας είναι ότι μια οικονομικά εύρωστη ΔΕΗ είναι απολύτως απαραίτητη. Η ΔΕΗ, παρά την κρίση και τα προβλήματα που έχει επιφέρει (π.χ., σημαντικά ποσά λείπουν από τα ταμεία της ΔΕΗ λόγω των πολλών απλήρωτων λογαριασμών και της υπερφορολόγησης), έχει καταφέρει με συνετούς χειρισμούς να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών. (Βέβαια, καλό είναι να μην ξεχνάμε και την ιδιαίτερη «στοργή» με την οποία περιβάλλουν διαχρονικά τη ΔΕΗ τα περισσότερα όργανα της Πολιτείας.) Για να συνεχίσει η ΔΕΗ να διαδραματίζει αυτόν τον ρόλο είναι σημαντικό να ενισχυθεί ουσιαστικά και όχι να αποδυναμωθεί.
Ο κ. Γιώργος Περιστέρης είναι διευθύνων σύμβουλος της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ΑΕ.
