Οι προοπτικές της οικονομίας σε συνθήκες κρίσης και ανάκαμψης

Σε αυτό το σύντομο κείμενο πρόκειται να αναφερθώ στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας όπως αυτές διαμορφώνονται στο πλαίσιο που έχει δημιουργηθεί σε συνθήκες κρίσης, αλλά και ανάκαμψης.

Αρχικά, θα πρέπει να υπενθυμίσω που βρισκόμαστε σήμερα σε σχέση με το σημείο εκκίνησης , δύο χρόνια πριν. Υπενθυμίζω ότι το 2012 η χώρα βρέθηκε σε ένα σημείο που η συμμετοχή η μη στην Ευρωζώνη ήταν το βασικό ερώτημα. Αποτέλεσμα ήταν η σε μεγάλο βαθμό έλλειψη αξιοπιστίας της Ελλάδας, η απαξίωση της ελληνικής οικονομίας και η αδυναμία ουσιαστικής διαπραγμάτευσης. Σήμερα, τα βασικά ερωτήματα έχουν απαλειφθεί, η χώρα είναι μέλος της Ευρωζώνης και είναι σε θέση να ατενίζει το μέλλον με μεγαλύτερη αισιοδοξία και ρεαλιστική οπτική. Με άλλα λόγια, σήμερα, είμαστε σε θέση να σχεδιάζουμε το μέλλον έχοντας ως υπόβαθρο το ευρωπαϊκό πλαίσιο αρχών και αξιών, τις ευρωπαϊκές αρχές και ένα συγκεκριμένο πολιτικό πλαίσιο οικονομικής ανάπτυξης. Σταθερές που πριν από 2 χρόνια δεν ήταν καθόλου δεδομένες.

Στο προαναφερόμενο πλαίσιο το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης είναι παραπάνω από απαραίτητο για τα χρόνια που έρχονται. Και σε αυτό το πλαίσιο, κατά την προσωπική μου άποψη, δεν μπορούμε να στηριχθούμε σε δράσεις η πυλώνες της οικονομίας έντασης κεφαλαίου , αφού αυτό δεν υπάρχει ή έντασης εργασίας στο βαθμό που ο βαθμός ανταγωνιστικότητάς μας είναι χαμηλός, ιδιαίτερα σε σχέση με τις γειτονικές μας χώρες, όπως η Βουλγαρία. Και σίγουρα δεν μπορεί κάτι τέτοιο να είναι το πρότυπό μας.

Ως εκ τούτου οι βασικοί πυλώνες στους οποίους θα μπορούσε να στηριχθεί το νέο Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης είναι οι παρακάτω:

Η χώρα διαθέτει άπλετο επιστημονικό δυναμικό, άρτια καταρτισμένο σε πανεπιστήμια του εξωτερικού καθώς και αντίστοιχες υποδομές. Η αξιοποίηση, λοιπόν, της υφιστάμενης υποδομής και τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη ερευνητικής δραστηριότητας υψηλού επιπέδου, τη διοργάνωση προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών καθώς και άλλων αντίστοιχων πρωτοβουλιών είναι σε θέση να καταστήσουν τη χώρα πόλο έλξης φοιτητών και επιστημονικού δυναμικού. Με αυτό το τρόπο ενισχύεται η θέση της χώρας διεθνώς, καθίσταται πόλος παραγωγής και εξαγωγής της γνώσης και δημιουργεί προοπτικές απασχόλησης και αύξησης της ανταγωνιστικότητας.

Η στρεβλή ανάπτυξη της χώρας τις τελευταίες δεκαετίας δημιούργησε αναπτυξιακές ουτοπίες που οδήγησαν σε μαρασμό παραδοσιακές μορφές παραγωγικής δραστηριότητας και τομείς της οικονομίας, με εξαίρεση τη ναυτιλία. Απόψή μου είναι ότι σημαντική έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ενίσχυση των υποδομών στη γεωργία, τις ιχθυοκαλλιέργειες, τον τουρισμό και, βέβαια, τη ναυτιλία, τομείς δηλαδή που παραδοσιακά η χώρα μπορεί να εμφανίσει συγκριτικά πλεονεκτήματα. Σκοπός είναι η ενίσχυση του βαθμού επισιτιστικής αυτάρκειας της χώρας, η αύξηση των εξαγωγών και η ενδυνάμωση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας.

Οι καθυστερήσεις και οι παλινωδίες της διετίας 2010-2012 δημιούργησαν ένα θολό τοπίο σε σχέση με τη κατεύθυνση που θέλουμε να πάμε. Αποτέλεσμα ήταν να οδηγηθούμε σε αιτήματα εκ μέρους της Τρόικας για απολύσεις η άλλου τύπου αιτήματα που δημιουργούν προβλήματα στον κοινωνικό ιστό και θέτουν υπό αμφισβήτηση τη κοινωνική συνοχή. Απαιτείται η ανάληψη εκείνων των θεσμικών πρωτοβουλιών που θα οδηγήσουν στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, τη προσέλκυση επενδύσεων, την περαιτέρω αναβάθμιση της αξιοπιστίας της χώρας, την εκλογίκευση των δαπανών χωρίς μείωση προσωπικού και, τελικά στη δημοσιονομική προσαρμογή με τις λιγότερο δυνατές θυσίες.

Οι απαντήσεις στα διλήμματα που έχουμε μπροστά μας πρέπει να είναι συνυφασμένες και να συνδέονται με την ανάδειξη συγκεκριμένων επιλογών, με χρονοδιάγραμμα και επιχειρησιακή ικανότητα υλοποίησης. Βρισκόμαστε, λοιπόν, σε ένα κρίσιμο σημείο, σε μια κρίσιμη καμπή, που οι ιδεολογικές και πολιτικές αντιπαραθέσεις πρέπει να συνδέονται με απτές, επιχειρησιακά εφικτές και κατανοητές στον απλό πολίτη λύσεις.

* Ο κ. Παντελής Σκλιάς είναι καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.