Το ISIS και το SISI

Ο τελευταίος μήνας προσέφερε μία γεύση στον κόσμο από αυτό που η ισραηλινή αναλύτρια Ορίτ Πέρλοβ περιγράφει ως τα δύο κυρίαρχα αραβικά μοντέλα διακυβέρνησης: το ISIS και το SISI. Το ISIS φυσικά είναι το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και της Συρίας, η αιμοσταγής σουνιτική οργάνωση που σμιλεύει ένα νέο κράτος από τις σουνιτικές περιοχές της Συρίας και του Ιράκ. Το SISI, φυσικά, δεν είναι «πράγμα»: είναι ο Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι, ο νέος ισχυρός άνδρας/ πρόεδρος της Αιγύπτου, του οποίου το καθεστώς καταδίκασε σε φυλάκιση αυτή την εβδομάδα με κατασκευασμένες κατηγορίες τρεις δημοσιογράφους του Al Jazeera – ένα μεγάλο έθνος που συμπεριφέρεται τόσο μικρόψυχα. Το Isis και ο Σίσι, υποστηρίζει η Πέρλοβ, ερευνήτρια σε θέματα Μέσης Ανατολής στο Ινστιτούτο για της Εθνική Ασφάλεια του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ είναι απλά οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: η μία ανυψώνει τον «θεό» ως τον κριτή της πολιτικής ζωής και η άλλη το «εθνικό κράτος».

Και οι δύο έχουν αποτύχει και θα εξακολουθήσουν να αποτυγχάνουν – και απαιτούν τον εξαναγκασμό για να παραμείνουν στην εξουσία – επειδή δεν μπορούν να προσφέρουν στους νέους Άραβες και μουσουλμάνους αυτό που χρειάζονται περισσότερο: την εκπαίδευση, την ελευθερία και τις δουλειές που θα τους επιτρέψουν να ξετυλίξουν όλες τις δυνατότητές τους και την ικανότητά τους να συμμετέχουν ως ίσοι πολίτες στην πολιτική ζωή. Πρέπει να περιμένουμε για μία νέα γενεά που θα βάλει «την κοινωνία στο επίκεντρο» λέει η Πέρλοβ, μία νέα γενεά Αράβων και μουσουλμάνων που δεν ρωτάει «πώς μπορούμε να υπηρετήσουμε τον θεό ή το κράτος αλλά αυτοί πως μπορούν να υπηρετήσουν εμάς». Η Πέρλοβ υποστηρίζει ότι αυτά τα μοντέλα διακυβέρνησης πρέπει να εξαλειφθούν προκείμενου να γίνει χώρος για μία τρίτη επιλογή που θα βασίζεται στον πλουραλισμό στην κοινωνία, τη θρησκεία και τη σκέψη.

Ο αραβικός κόσμος πρέπει να διαλύσει τον διπλό μύθο του στρατιωτικού κράτους και του ισλαμικού κράτους προκειμένου να ζήσει με ευημερία, σταθερότητα και αξιοπρέπεια. Μόνο όταν η μάζα «επιτέλους παραδεχθεί ότι και τα δύο είναι αποτυχημένα μοντέλα» λέει η Πέρλοβ, μπορεί να δημιουργηθεί «μία ευκαιρία για να δούμε αυτή την περιοχή να προχωράει στον 21ο αιώνα». Η κατάσταση δεν είναι εντελώς ζοφερή. Υπάρχουν δύο αναδυόμενα μοντέλα, και τα δύο εύθραυστα και κανένα τέλειο, όπου τα μουσουλμανικά κράτη της Μέσης Ανατολής έχουν χτίσει μία αξιοπρεπή, δημοκρατικοποιημένη διακυβέρνηση, που βασίζεται στην κοινωνία, με ένα είδος πολιτικού, πολιτισμικού και θρησκευτικού πλουραλισμού: η Τυνησία και το Κουρδιστάν. Και τα δύο είναι έργα σε εξέλιξη, αλλά αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι έχουν προέλθει από τις ίδιες τις κοινωνίες.

Επίσης υπάρχουν οι σχετικά ήπιες μοναρχίες – όπως της Ιορδανίας και του Μαρόκο – που τουλάχιστον πειραματίζονται με ένα είδος συμμετοχικής διακυβέρνησης, επιτρέπουν έναν βαθμό αντιπολίτευσης και δεν κυβερνούν με την βαρβαρότητα των κοσμικών μοναρχιών. «Το ISIS και ο Σίσι δεν μπορούν να βγουν κερδισμένοι. Αυτή είναι η πρόκληση για τη νέα γενεά του αραβικού κόσμου, όπου το 70% του πληθυσμού είναι κάτω των 30 χρόνων. Η παλαιά γενεά, κοσμική ή θρησκευτική, δεν δείχνει να έχει μάθει κάτι από την αποτυχία για βιώσιμη ανάπτυξη της περιόδου που ακολούθησε την ανεξαρτητοποίηση και από τον κίνδυνο των πολιτικών αποκλεισμού» είπε ο Μαρουάν Μουασέρ, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ιορδανίας.

Μας αρέσει κάθε είδηση να την προσαρμόζουμε στον εαυτό μας. Αλλά αυτό δεν έχει να κάνει με εμάς. Έχουμε κάνει πολλά λάθη στο Ιράκ και στην Αίγυπτο. Αλλά επίσης βοηθήσαμε να ανοίξουν τις πόρτες τους σε ένα διαφορετικό μέλλον, πόρτες που οι ηγέτες τους τώρα έκλεισαν. Όταν βλέπουμε ανθρώπους αφιερωμένους στον πλουραλισμό πρέπει να τους βοηθάμε. Και όπου απειλείται η αξιοπρέπειά τους πρέπει να τους προστατεύουμε. Αλλά αυτό είναι για τους ίδιους, για την ανάγκη να μάθουν να ζουν μαζί χωρίς τη σιδερένια γροθιά πάνω από τα κεφάλια τους, κάτι που θα συμβεί μόνο όταν οι ίδιοι το θελήσουν.