Η άποψη των άλλων για το πρόσωπό μας είναι πάντα χρήσιμη. Πολλές φορές σκληρή, κάποιες φορές άδικη, άλλοτε κολακευτική, αλλά πάντα χρήσιμη. Η ματιά των τρίτων μάς επιτρέπει να συνειδητοποιούμε εσφαλμένες συμπεριφορές που πρέπει να διορθωθούν ή μας επιβεβαιώνει πως βρισκόμαστε στον «σωστό» δρόμο. Ολα αυτά, βέβαια, υπό την προϋπόθεση ότι μας ενδιαφέρει το πώς μας βλέπουν οι άλλοι.
Οι διεθνείς οργανισμοί όπως το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, η ΕΕ, ο ΟΗΕ και άλλοι διενεργούν συχνά-πυκνά έρευνες γνώμης (opinion surveys) με τις οποίες ενημερώνονται για το πώς τους βλέπουν οι τρίτοι και πώς αξιολογούν τα πεπραγμένα τους. Οι έρευνες αυτές σχεδόν ποτέ δεν τυγχάνουν μεγάλης δημοσιότητας και απασχολούν ελάχιστα τα μέσα ενημέρωσης. Δυστυχώς, απασχολούν ελάχιστα και τους ίδιους τους Οργανισμούς, καθώς η αυτοσυμμόρφωσή τους με τις υποδείξεις των τρίτων δεν είναι αξιόλογη.
Αν, ωστόσο, έξω από τα κεντρικά γραφεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες ή το αρχηγείο του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον στηνόταν ένας τεράστιος «Πίνακας Αρχών» με έναν δεκάλογο όσων πρέπει να κάνουν ή να αποφεύγουν οι θεσμοί αυτοί, τα λεγόμενα «Do’s and Don’ts», τότε η αυτοσυμμόρφωσή τους ενδεχομένως να βελτιωνόταν. Αν και η πρόταση αυτή ακούγεται σουρεαλιστική, εν τούτοις υλοποιήθηκε με έναν ιδιαίτερα ευφάνταστο και καλλιτεχνικό τρόπο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δημιούργησε «άθελά» της έναν εναλλακτικό «Πίνακα Αρχών» έξω από το κεντρικό της κτίριο στη Φρανκφούρτη. Το 2012 η ΕΚΤ έδωσε άδεια σε μια καλλιτεχνική ομάδα για να ζωγραφίσει τον φράχτη γύρω από το εργοτάξιο της νέας έδρας της, ώστε το βιομηχανικό τοπίο να γίνει πιο καλαίσθητο για τους επισκέπτες και τους διερχόμενους. Για τον σκοπό αυτόν χορήγησε 10.000 ευρώ στους καλλιτέχνες και τους ζήτησε να χρησιμοποιήσουν χρώματα και αποσπώμενα ξύλινα πλαίσια.
Ωστόσο, το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα των street artists και των τοιχογραφιών τους (γκραφίτι) δεν ήταν αυτό που ανέμεναν οι εμπνευστές του. Η περίφραξη της ΕΚΤ γέμισε καρικατούρες του προέδρου της τράπεζας Μάριο Ντράγκι, της καγκελαρίου Μέρκελ, αλλά και με επικριτικά και προκλητικά σχέδια για τη ζώνη του ευρώ, το ίδιο το ευρώ, την ηθική των πολιτικών, τις εκφάνσεις του καπιταλισμού, αλλά και μηνύματα για τη λιτότητα και την ανεργία. Στις 19 Ιουνίου 2014 οι καλλιτέχνες ολοκλήρωσαν τις τοιχογραφίες στον φράχτη της ΕΚΤ, ολοκληρώνοντας παράλληλα την αποστολή του μηνύματός τους προς τους χαράσσοντες την οικονομική πολιτική στην ευρωζώνη. Και ομολογουμένως το μήνυμα αυτό δεν ήταν εύηχο και δεν ήταν ευχάριστο.
Πρέπει να σημειωθεί πως η ΕΚΤ δεν παρενέβη σε κανένα από τα έργα, ανεξάρτητα από το εάν είχαν υποτιμητικό περιεχόμενο. Μάλιστα, η τράπεζα αγόρασε έναν από τους καμβάδες που είχαν φιλοτεχνηθεί στον φράκτη της. Αυτός δείχνει ένα ζευγάρι λιπόσαρκα κοκόρια να ραμφίζουν το ένα το άλλο. Η «κοκορομαχία» (hahnenkämpfe) κρίθηκε από τη διεύθυνση επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ως η πλέον κατάλληλη παράσταση για να διακοσμήσει το νέο της κτίριο. Αν και η επιλογή έργου από την ΕΚΤ δεν μπορεί να χαρακτηριστεί νοηματικά λανθασμένη, ωστόσο συνολικά απογοητεύει.
Σε απόσταση λίγων μέτρων από την «κοκορομαχία» υπάρχει μια επιβλητική τοιχογραφία μιας μονόφθαλμης, ημίγυμνης γυναίκας που κρατά μια ζυγαριά και ένα ξίφος. Από την πλευρά της ζυγαριάς με το μεγαλύτερο βάρος υπάρχουν χρυσά νομίσματα και από την πλευρά με το μικρότερο βάρος απεικονίζονται μορφές ανθρώπων. Το εάν ήταν ο αστικός καθωσπρεπισμός ή θέμα ιδεολογίας ο λόγος που απέτρεψε τους ιθύνοντες της ΕΚΤ από το να υιοθετήσουν τη γυμνή «Θέμιδα» και να στραφούν στις «κοκορομαχίες» αυτό δεν το γνωρίζουμε. Αλλά ακόμη και συνειρμικά η επιλογή τους λέει πολλά.
Σε κάθε περίπτωση τα πολιτικά φορτισμένα μηνύματα που περιλαμβάνονται στα γκραφίτι του φράκτη της ΕΚΤ αποτελούν την άποψη των τρίτων για τα πεπραγμένα της. Και για όσο διάστημα θα μείνουν εκεί, αναγκαστικά και μη, τα στελέχη της τράπεζας θα έρχονται αντιμέτωπα με αυτά. Και τουλάχιστον, αν όχι ευσυνείδητα, ίσως υποσυνείδητα, πετύχουν να περάσουν το μήνυμά τους. Δηλαδή ότι η ΕΕ πρέπει να γίνει πιο δίκαιη και πιο ανθρώπινη.
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 22 Ιουνίου 2014
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
