Πού συμφωνώ με τον κ. Τσίπρα

Μια σύγκρουση με προεκτάσεις, που αφορούν το μέλλον των ευρωπαϊκών λαών και επομένως και του δικού μας, εξελίσσεται αυτές τις ημέρες. Στον φαιδρό και γαλάζιο τόπο μας η κρίση αυτή περνάει ξώφαλτσα.

Εδώ και χρόνια αναπτυσσόταν στην Ευρώπη η συζήτηση για το «δημοκρατικό έλλειμμα». Οσο προχωρούσε η ευρωπαϊκή ενοποίηση κυρίως γεωγραφικά και σ’ ό,τι αφορά τον αριθμό και την ποικιλία των αρμοδιοτήτων, τόσο περισσότερο αισθητή γινόταν η κρίση αντιπροσωπευτικότητας.

Βεβαίως, κρίση αντιπροσωπευτικότητας υφίστανται και τα εθνικά συστήματα. Αλλά αν οι εκπρόσωποι είναι «άχρωμοι και απρόσωποι» από την Αθήνα ως τη Θεσσαλονίκη, φανταστείτε τι γίνεται όταν πρέπει να εκφράσουν προβλήματα των λαών που κατοικούν ανάμεσα στη Γαύδο και στην Ούψαλα ή τις Αζόρες και το Διδυμότειχο.

Το Κοινοβούλιο συναντούσε επίσης τα όριά του αντιμετωπίζοντας με έναν περιορισμένο αριθμό εκπροσώπων, κυρίως προερχομένων από τον χώρο των κοινωνικών επιστημών, τους εξειδικευμένους τεχνοκράτες της Επιτροπής, οι οποίοι βεβαίως δεν ομολογούσαν ποτέ επιρροές ή εξάρτηση από συγκεκριμένα συμφέροντα.

Παράλληλα υπήρχε το πρόβλημα της αναντιστοιχίας των ευρωπαϊκών θεσμών σε σχέση με την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Αν το δικαστικό σύστημα κάθε χώρας έβρισκε αυτονόητα την υπέρτατη έκφρασή του σε υπερεθνικό επίπεδο στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εκτελεστική και νομοθετική εξουσία χάνονταν κυριολεκτικά μέσα στον δαίδαλο αρμοδιοτήτων και εξουσιών που είχε δημιουργηθεί.

Ποιος ήταν η κυβέρνηση, δηλαδή η κορυφή της ευρωπαϊκής εκτελεστικής εξουσίας; Ο εκάστοτε πρόεδρος του Συμβουλίου με την εφήμερη εξουσία που θύμιζε περισσότερο τελετάρχη παρά πρωθυπουργό; ή κάποιος ανεκδιήγητος σαν τον Βαν Ρομπάι (αν προφέρω καλά) ή τη βαρόνη Αστον (ή Πάρτον ή κάτι τέτοιο εν πάση περιπτώσει); Οι προσπάθειες που είχαν γίνει να αναδειχθεί σε κορυφαίο εκτελεστικό όργανο η Επιτροπή είχαν σκοντάψει σε μια σειρά επιχειρήματα και ανάμεσα σ’ αυτά και στην έλλειψη νομιμοποίησης των μελών της Επιτροπής και του προέδρου της, αφού ορίζονταν με αποφάσεις των κυβερνήσεων και δεν εκλέγονταν από τους πολίτες.

Αυτό το αίτημα έγινε προσπάθεια να απαντηθεί με την ιδέα της εκλογής του προέδρου της Επιτροπής απευθείας από τους πολίτες. Βεβαίως οι εχθροί της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν μπορούσαν να δεχθούν ένα τέτοιο συμβολικά σημαντικό βήμα και γι’ αυτό άρχισαν διαπραγματεύσεις όπου τελικά ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής που κάθε φορά καθορίζεται από τις μεγάλες χώρες και κυρίως από το Ηνωμένο Βασίλειο επιβλήθηκε. Η λύση ήταν ένας συμβιβασμός: οι πολίτες θα υποδείκνυαν τον πρόεδρο της Επιτροπής ψηφίζοντας για την Ευρωβουλή. Αλλά η ετυμηγορία τους δεν θα ήταν δεσμευτική για τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων αλλά απλώς υπόδειξη προς το Κοινοβούλιο.

Για πρώτη φορά στις πρόσφατες ευρωεκλογές ανακηρύχθηκαν από τους διάφορους χώρους οι υποψήφιοι για την προεδρία της Επιτροπής και διεξήχθη προεκλογικός αγώνας μεταξύ τους με όλα τα προαπαιτούμενα (αφισοκολλήσεις, συνθήματα, τηλεοπτικά debates κτλ.).

Πλειοψήφησε ο καθ’ όλα πιθανός και άξιος πρώην πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου και πρόεδρος επί μακρό διάστημα της Νομισματικής Ευρωζώνης Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Χαίρει γενικής εκτιμήσεως και σ’ ό,τι μας αφορά πρέπει να πούμε ότι κάθε φορά που στο Κυπριακό ή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις η real politik συγκρουόταν με τις αξίες και το διεθνές δίκαιο πήρε θέση πολλές φορές μόνος εξ όλων των αρχηγών κρατών υπέρ του δικαίου, άρα υπέρ της Ελλάδας.

Ερχονται τώρα οι συνήθεις κακοποιοί και υπονομευτές της ευρωπαϊκής ενοποίησης άγγλοι Συντηρητικοί (όχι, δηλαδή, πως οι Εργατικοί είναι καλύτεροι) και κινούν ένα θέμα πλήρους παραγνώρισης των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών και της υφιστάμενης συμβιβαστικής λύσης που είχε συμφωνηθεί από τους ίδιους τους πρωθυπουργούς και αρχηγούς κρατών. Ο πρωθυπουργός της Σουηδίας καλεί σε βαρκάδα σε μία από τις σαχλές λίμνες της Στοκχόλμης τον κ. Κάμερον, την κυρία Μέρκελ και τον Ολλανδό δεν θυμάμαι πώς λέγεται και προσπαθούν να βρουν άλλον πρόεδρο της Επιτροπής που δεν θα είναι ο κ. Γιούνκερ ούτε καν ο κ. Σουλτς, που θα μπορούσε να προκύψει ίσως από μια άλλη μη προβλεπόμενη προς το παρόν πλειοψηφία του Κοινοβουλίου. Με άλλα λόγια, αυτοί οι τέσσερις (οι πιο πλούσιοι; οι πιο νοικοκύρηδες; οι πιο ξανθοί; ή μήπως οι πιο άριοι;) αποφασίζουν να γράψουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους ή όπου αλλού σας οδηγεί η φαντασία σας δικές τους αποφάσεις, τη συντριπτική πλειονότητα φαντάζομαι των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που πρόεκυψαν από αυτές τις εκλογές και, το κυριότερο, τη μεγάλη πλειονότητα του ευρωπαϊκού λαού, δηλαδή των ευρωπαίων πολιτών.

Λοιπόν, ο κ. Τσίπρας όρθωσε το ανάστημά του και είπε ότι αυτό είναι απαράδεκτο. Θα ήμουν ευτυχής αν είχαν πάρει ήδη θέση ο πρωθυπουργός κ. Σαμαράς και ο υπουργός Εξωτερικών κ. Βενιζέλος που προεδρεύουν αυτή τη στιγμή στην Ενωση. Αλλά, όπως είναι τα πράγματα, είμαι υποχρεωμένος να συμφωνήσω με τον κ. Τσίπρα. Πάντα υπάρχει μια πρώτη φορά για όλα.