Η δημοσιοποίηση των στοιχείων που αφορούν στον κύκλο εργασιών των υλικών και των υπηρεσιών που διαμορφώνουν την συνολική δαπάνη και το επακόλουθο κόστος των δομών α΄βάθμιας και νοσοκομειακής περίθαλψης, παρέχει την δυνατότητα όσο το δυνατόν αντικειμενικότερης επιχειρηματολογίας υπέρ ή κατά της εφαρμοζόμενης πολιτικής.

Σε ό,τι έχει να κάνει με τα φάρμακα, τα παρατιθέμενα στοιχεία χαρακτηρίζονται από εξαιρετικό ενδιαφέρον. Πόσοι, π.χ. γνωρίζουν το απολύτως ανεξέλεγκτο καθεστώς που καθορίζει και την τελική δαπάνη; Δεν φαντάζομαι να αρνείται κανείς την συνήθη πρακτική της μορφής «πάρε αυτό και πήγαινε στο Ταμείο σου να σου το «γράψει».Ακόμη, πόσοι δεν έχουν επαναλάβει αναιτίως επισκέψεις σε πλέον του ενός ιατρούς της ίδιας –ή και παραπλήσιας ή παντελώς άσχετης- ειδικότητας, στο ίδιο ακριβώς χρονικό διάστημα, με μοναδικό σκοπό την αλλαγή συνταγογραφούμενου φαρμάκου, με την «σύσταση» κάποιου γνωστού,φίλου ή συγγενούς; To ενδεχόμενο ο «σύμβουλος» να είναι δικηγόρος, υδραυλικός ή ό,τι δήποτε εκτός από ιατρό, προφανώς δεν είχε καμμία σημασία. Εξάλλου, η απουσία πληροφορικού συστήματος ελέγχου έκδοσης (και εκτέλεσης) συνταγής και επανάληψής της σε διάστημα που δεν δικαιολογείται από την πιθανή ανάλωση της αρχικής, με ή χωρίς παρενέργειες ή εκτίμηση του θεραπευτικού αποτελέσματος, υπήρξε μια από τις βασικές παραμέτρους του «πανηγυριού» που διεξάγοταν επί 10ετίες.

Η Φαρμακευτική αγορά, εισαγομένων, ανασυσκευαζομένων ή εγχωρίως παραγομένων πρωτοτύπων ή αντιγράφων φαρμάκων, αποτελεί ,σε γενικές γραμμές, ένα πρωτότυπο «case study». Δεκάδες επιχειρήσεις εισαγωγής, διανομής και παραγωγής φαρμάκων δραστηριοποιούνται με σημαντικές επιτυχίες στον διεθνή χώρο, πραγματοποιώντας εξαγωγές ακόμη και σε χώρες «ηγέτες» στο αντικείμενο. Δεκάδες χιλιάδες επιστήμονες και διοικητικά στελέχη πωλήσεων, εκατοντάδες επιχειρήσεις χονδρικής διάθεσης και διακίνησης και μεταφοράς, επαγγελματίες τελικής διάθεσης κ.λ.π. ασχολούνται αποκλειστικά με το φάρμακο.

Ποια όμως είναι η «άλλη όψη» της επιτυχίας;

Χωρίς αμφιβολία, ενισχυόμενη και από την δύναμη των αριθμών, η τελευταία βασίστηκε σε έναν ανεξήγητο όγκο (και αξία) πωλήσεων στην εσωτερική αγορά, που δεν αντικατοπτρίζεται από την γενική νοσηρότητα του πληθυσμού. Οπωσδήποτε, η γήρανση του τελευταίου και η διόγκωση νοσημάτων που συνδέονται με τον υλικό «πολιτισμό» (καρδιολογικά/κυκλοφοριακά, παχυσαρκία, νεοπλασίες, οργανικά προβλήματα κ.ά) επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την ανάγκη λήψης περισσότερων και σε αρκετές περιπτώσεις ακριβότερων σκευασμάτων, τόσο σε αριθμό ασθενών όσο και σε συχνότητα φαρμακευτικής αντιμετώπισης (π.χ. σε χρόνιες παθήσεις).

Αυτό που απομένει ως «εύρημα», αφορά καταρχήν στον υπερβολικό όγκο των συνταγογραφούμενων και πωληθέντων φαρμάκων, στην νοσοκομειακή ή την α΄βάθμια περίθαλψη.

Έχοντας υπόψη τα –επίσημα- στοιχεία που αναρτά ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκου στην ιστοσελίδα του, διαπιστώνονται τα ακόλουθα:

-Μεταξύ 2000-2013, οι πωλήσεις φαρμάκων μεταβλήθηκαν ως εξής:

-Στην νοσοκομειακή αγορά (δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτήρια), κατά 202,81% (σε νοσοκομειακές τιμές)

-Στα φαρμακεία, κατά 83,59% (σε τιμές λιανικής)

-Για το διάστημα 2008-13, όπου υπάρχουν στοιχεία και για τον όγκο των πωλήσεων (συσκευασίες), η μεταβολή ήταν:

– -8,67 σε όγκο και -17,99% σε αξία στην νοσοκομειακή αγορά (μεταβολή μέσης αξίας +11,38 %)

– -39,65% σε όγκο και -13,68% αξία στην αγορά του φαρμακείου (μεταβολή μέσης αξίας -30,11%)

Χρονικά προσδιοριζόμενη, η εικόνα των πωλήσεων υπήρξε η ακόλουθη:

-Μεταξύ 2000-2004: +89,77/92,21% (Νοσοκομεία-Φαρμακαποθήκες/Φαρμακεία)

-Μεταξύ 2004-2008: +74,72/57,86%

-Μεταξύ 2008-2013: -8,71/-43,46%

Στα στοιχεία συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των σκευασμάτων, ακόμη και τα αναλώσιμα απεικονίσεων (σκιαγραφικές ουσίες), σε τρέχουσες τιμές.

Η δημοσιονομική κατάρρευση και οι υποχρεώσεις έναντι των δανειστών στα «πέτρινα χρόνια» λόγω του «μνημονίου», είχε σαν αποτέλεσμα μια σειρά από διοικητικά μέτρα που είχαν σαν συνέπεια την βίαιη και για αρκετούς ακόμη και άδικη «επιστροφή» τμήματος του προϊόντος του «party» που διεξήχθη ανεμπόδιστα στο παρελθόν.

Το περίεργο βρίσκεται στο γεγονός πως, τα στοιχεία που παρέχουν οι επιχειρήσεις, εμφανίζουν μια σταθερότητα στον συνολικό όγκο των φαρμάκων που οι τελευταίες δίνουν ως πωλήσεις.

Χαρακτηριστικά, ο συνολικός αριθμός (συσκευασίες) διατηρείται σχεδόν αναλλοίωτος (μεταξύ εκ.) στο εξεταζόμενο διάστημα 2008-13.

Για την αντικειμενικότερη κρίση, η πληροφόρηση από τα Ταμεία Ασφάλισης Περίθαλψης (Τ.Α.Π), σε ό,τι αφορά την εκτέλεση συνταγών (σε όγκο, αξία και κ/κ δαπάνη ανά ασθενή/ηλικία) θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη. Υποθέτουμε ότι το πληροφοριακό σύστημα της Η.ΔΙ.Κ.Α. είναι σε θέση να παράσχει τεκμηριωμένα δεδομένα, έχοντας «κλειδώσει» τους μοναδικούς κωδικούς αριθμούς (Α.Μ.Κ.Α) ασφαλισμένων/ασθενών και συνταγογράφων ιατρών. Πάντως, συχνή είναι η επανάληψη του φαινομένου της υπερ-συνταγογράφησης, τουλάχιστον όπως τεκμηριώνεται από τις εκτελεσθείσες συνταγές για φάρμακα και παρακλινικές/διαγνωστικές εξετάσεις.

Ο σκοπός του σημειώματος δεν είναι η καταγγελτική και στείρα αναφορά του φαινομένου. Πολλώ δε μάλλον η συλλήβδην κατηγορία κατά πάντων, του τύπου «όλοι τα δίνουν και όλοι τα παίρνουν». Πεποίθησή μας είναι πως υπάρχουν χιλιάδες έντιμοι και καταξιωμένοι επιχειρηματίες, ιατροί και φαρμακοποιοί. Εξάλλου, σε όλους είναι γνώριμες οι περιπτώσεις των λειτουργών της υγείας που προκρίνουν την λογική κατανάλωση –και- γενοσήμων αποτελεσματικών φαρμάκων και αποτρέπουν από την επανάληψη ασκόπων διαγνωστικών εξετάσεων, έχοντας νωπά αποτελέσματα και διαγνώσεις από πρόσφατες συνεδρίες.

Η εφαρμοζόμενη πολιτική εκλογίκευσης της συνταγογραφικής πρακτικής ,είχε σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό των πωλήσεων κατά 81,7 εκ. συσκευασίες φαρμάκων μεταξύ 2008-13. Το μερίδιο του «λέοντος» στην μείωση το επωμίστηκε η εκτός νοσοκομείων αγορά (-64,15 εκ. συσκευασίες ή 2,6 εκ.Ευρώ λιγότερα, σε τιμές λιανικής πώλησης). Η αύξηση της προσέλευσης και παροχής φαρμάκων στα και από τα φαρμακεία των νοσοκομείων, περιόρισε την μείωση στο ίδιο χρονικό διάστημα κατά -17,5 εκ. συσκευασίες και -0,127 εκ.Ευρώ αντίστοιχα(1). Η αναλογία αξίας/όγκου πάντως, (βάσει του Ε.Ο.Φ), εμφανίζει αύξηση της μέσης αξίας/συσκευασία κατά +10,86% για τα νοσοκομειακά φάρμακα (σε νοσοκομειακές τιμές), στο διάστημα 2010-13 (Φαρμακαποθήκες-Φαρμακεία: -29,61% σε λιανικές τιμές)

Χωρίς λοιπόν φόβο και πάθος, συντάχθηκε το κείμενο στα χέρια σας.

(1) Το ESYnet, για το διάστημα 2010-13, εμφανίζει συνολικές δαπάνες αγοράς φαρμάκων μειωμένες κατά -446 εκ. Ευρώ, σε σύγκριση με τις συνολικές πωλήσεις +26,6 εκ. του Ε.Ο.Φ).