Η Ρωσία στρέφει το βλέμμα στην Ανατολή

Η «στροφή» των ΗΠΑ προς την Ασία, μια διαδικασία τόσο λεπτομερώς καθορισμένη που ακόμη και το όνομά της έπρεπε να αλλάξει σε «επανεξισορρόπηση» για να αποφευχθούν οι παρεξηγήσεις με τους Ευρωπαίους, έχει πλέον παρέα. Με την μορφή του ανανεωμένου ενδιαφέροντος των Ρώσων για την περιοχή. Η «στροφή» της Ρωσίας στην Ασία δεν είναι καινούργια, απλώς παίρνει νέα ώθηση λόγω του πάγου που εγκαθίσταται στις σχέσεις με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ενδιαφέρεται εδώ και καιρό για το πάντρεμα των τεράστιων αποθεμάτων πρώτων υλών και ενέργειας της Σιβηρίας με τις δυναμικές αλλά διψασμένες για ενέργεια οικονομίες της ανατολικής Ασίας. Για την Ρωσία, οι ασιατικές χώρες _ και ιδίως η Κίνα _ φέρνουν μια ωμή πρακτικότητα στη σχέση. Κανείς στην ανατολική Ασία δεν σχεδιάζει να κοιτάξει μέσα στην ψυχή του Πούτιν, με τον τρόπο που το έκανε ο πρώην πρόεδρος Τζορτζ Γ. Μπους, ή να δείξει ανησυχία για το τι είδους άνθρωπος είναι. «Οι μπίζνες είναι μπίζνες» μας έμαθε ο Ντενγκ Χσιαοπίνγκ.

Στη Δύση, το ρωσικό αέριο συζητείται με όρους ευρύτερων πολιτικών σχέσεων _ πώς η ενεργειακή εξάρτηση από την Ρωσία θα μπορούσε να δώσει στο Κρεμλίνο ευκαιρίες για εκφοβισμό της Ευρώπης. Η σχέση Ρωσίας –Ευρώπης για το αέριο συζητείται στους δυτικούς κύκλους εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας επί 30 χρόνια. Για την Κίνα, αντίθετα, τα μόνα σημαντικά ζητήματα είναι η ποσότητα, η τιμή και η εγγύτητα των αγωγών στις βιομηχανικές και καταναλωτικές περιοχές της ενδοχώρας.

Η ρωσική στροφή στην ανατολική Ασία είναι τόσο «αναγκαστική» που δύσκολα καταλαβαίνει κάποιος γιατί δεν συνέβη νωρίτερα. Η Κίνα δεν κάνει ερωτήσεις για την πολιτική και τα ανθρώπινα δικαιώματα στους εμπορικούς της εταίρους. Στη Ρωσία δεν αρέσει να απαντά σε τέτοιες ερωτήσεις. Τέλεια.

Όμως το τοπίο στην ανατολική Ασία μεταβάλλεται. Και ο Πούτιν μπορεί να δει ότι η εποχή του «οι μπίζνες είναι μπίζνες» έχει τελειώσει στην περιοχή. Η Κίνα ταλανίζεται από εσωτερικές πολιτικές διαμάχες που καμιά φορά κάνουν την Ουκρανία να φαντάζει συγκριτικά ήρεμη. Ανήσυχες δυτικές επαρχίες, εντάσεις μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών, περιβαλλοντικά ζητήματα και προβλήματα με αυξανόμενο αριθμό γειτόνων συνδυάζονται για να κάνουν την Κίνα έναν πολύ πιο δύσκολο οικονομικό εταίρο απ’ όσο πιστεύει ο Πούτιν.

Συνεπώς ο Πούτιν θα βρει μια Κίνα για την οποία οι μπίζνες δεν είναι πια μόνο μπίζνες. Είναι ένας συνδυασμός πολλών στοιχείων, περιλαμβανομένου του περιβάλλοντος. Η Ρωσία δεν χρειάζεται να χειριστεί την δημόσια συζήτηση για τον Αγωγό Κιστόουν αλλά τέτοια ζητήματα βρίσκονται στο μυαλό του κινεζικού κοινού αυτές τις ημέρες.

Ο Πούτιν είναι ικανοποιημένος από τον ρόλο του στην ουκρανική κρίση καθώς όλα δείχνουν πως πιστεύει ότι διορθώνει ένα ιστορικό λάθος. Όμως ως ο ηγέτης ενός από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν εκπληρώνει τις διεθνείς του υποχρεώσεις και οι ιστορικοί θα τον κρίνουν ανάλογα.

Ως αποτέλεσμα, στα 25 χρόνια αφότου τελείωσε ο ψυχρός πόλεμος και κατέρρευσε η Σοβιετική Ενωση, οι σχέσεις ανάμεσα στις «μεγάλες δυνάμεις» δεν ήταν ποτέ χειρότερες. Η ικανότητά τους να συνεργάζονται σε περιφερειακά ή παγκόσμια θέματα _ την Συρία, για παράδειγμα, ή την κλιματική αλλαγή _ επιδεινώθηκε σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Τώρα ο Πούτιν μοιάζει να θέλει να ενισχύσει αυτές τις τάσεις και να δημιουργήσει έναν νέο σινο-σοβιετικό άξονα.

Η Κίνα, λόγω όλων των σημερινών προβλημάτων της, δεν θα ενδιαφέρεται. Η πυξίδα για την διαδρομή της Κίνας συνεχίζει να δείχνει σαφώς προς την διεθνή ολοκλήρωση. Αλλά οι ηγέτες της, όποιες εσωτερικές προκλήσεις και αν αντιμετωπίζουν σήμερα, πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Αυτό σημαίνει να πουν στον Πούτιν να κρατήσει τυχόν μεγαλεπήβολα σχέδια για τον εαυτό του.