Εποχή πολιτικού καιροσκοπισμού

Πολλοί πιστεύουν, μεταξύ αυτών και ο γράφων, ότι όταν οι άνθρωποι βρεθούν σε δύσκολες και πιεστικές καταστάσεις κάνουν τις απαραίτητες προσαρμογές για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες. Οι προσαρμογές άλλοτε είναι επιτυχείς, άλλοτε όχι. Τα τελευταία πέντε χρόνια, που η χώρα περνάει μια πρωτοφανή οικονομική ύφεση, ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδος. Στα χρόνια αυτά δεν ήξερε κανείς τι θα ξημερώσει αύριο, αν δηλαδή η χώρα θα πτωχεύσει, αν η οικονομική καταστροφή θα είναι πλήρης, αν θα δεσμευθούν οι καταθέσεις, αν θα καταρρεύσουν οι τράπεζες κτλ.

Φαίνεται ότι κατά την περίοδο αυτή έγιναν αλλαγές που τα προηγούμενα χρόνια δεν θα μπορούσαμε ούτε να φανταστούμε. Τα άτομα, οι οικογένειες, οι επιχειρήσεις και το κράτος σιγά-σιγά προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες. Αλλοι με μεγάλες απώλειες, άλλοι με μικρές. Χιλιάδες οι άνεργοι και οι οικονομικά καταστραμμένοι. Μέσα σε αυτόν τον οικονομικό ανεμοστρόβιλο που ζούμε, όλοι προσπαθούμε να προσαρμοστούμε και να αποβάλουμε παλιές κακές συνήθειες και πρακτικές. Ακόμα και σκληρές ομάδες συμφερόντων φαίνεται ότι αντιλαμβάνονται την ανάγκη προσαρμογής στα νέα δεδομένα.

Μόνο δύο ομάδες συμφερόντων αρνούνται να καταλάβουν ότι ο κόσμος άλλαξε και ότι επιβάλλονται αλλαγές, και μάλιστα επώδυνες.Συνδικαλιστές και πολιτικοί. Αυτοί που έφεραν την καταστροφή είναι εκείνοι που αρνούνται τη δική τους προσαρμογή. Εμείς μπορεί να χάσαμε τη δουλειά μας, την επιχείρησή μας ή τη σύνταξή μας. Εκείνοι επιμένουν να διατηρούν τα απαράδεκτα προνόμια και τα οφίτσια.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα της άρνησης των συνδικαλιστών να αντιληφθούν ότι η κατάσταση έχει αλλάξει είναι η πρόσφατη απεργία της συντεχνίας της ΟΛΜΕ. Αυτοί, οι αυτοαποκαλούμενοι «λειτουργοί», απήργησαν για να μη συμπληρωθούν οι ώρες διδασκαλίας που χάθηκαν λόγω καταλήψεων. Ευτυχώς, οι καθηγητές έκαναν το καθήκον τους, δείχνοντας έτσι ότι η φράση της ΟΛΜΕ «η υποκρισία και ο κατήφορος δεν έχουν τέλος», που διατυπώθηκε κατά του υπουργείου, ταιριάζει μάλλον στην ίδια. Ενώ οι επιδόσεις των ελλήνων μαθητών πλησιάζουν τον πάτο, η ΟΛΜΕ συνεχίζει να προσκυνά στον βωμό των συντεχνιακών συμφερόντων.

Οι πολιτικοί είναι η άλλη ομάδα που αρνείται να προσαρμοστεί. Αντί προσαρμογής προς τα νέα δεδομένα, παρατηρούμε ένα ατελείωτο σούρτα-φέρτα κομμάτων και ατόμων, χωρίς καμία ιδεολογική ή προγραμματική βάση. Ο χάρτης των κομματικών κινήσεων μοιάζει με έναν πίνακα εισροών-εκροών που περιγράφει την πολιτική γελοιότητα. Κόμματα διαλύονται για να χωθούν οι αρχηγοί τους σε άλλα κόμματα. Απίθανοι νέοι αρχηγοί φυτρώνουν συνεχώς. Παλιοί αρχηγοί κάνουν εντυπωσιακές και ταυτόχρονα θλιβερές εμφανίσεις. Βουλευτές αλλάζουν κόμματα ασυστόλως και ανενδοιάστως, σαν να πρόκειται να αλλάξουν πουκάμισο. Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον του οποίου η φρασεολογία είναι όχι απλώς λαϊκίστικη, αλλά ταυτόχρονα παραπλανητική και συκοφαντική (βλ. Τσίπρας), τυποποιημένη (βλ. Κουτσούμπας), αόριστη και μικροκομματική (βλ. Κουβέλης), ασαφής (βλ. Θεοδωράκης) κτλ.

Αυτό που ζούμε σήμερα είναι ένας πραγματικός εφιάλτης πολιτικού καιροσκοπισμού, ίσως και τυχοδιωκτισμού. Ευτυχώς, υπάρχουν πάντα οι εξαιρέσεις. Αυτοί που μέσα στη γενική χυδαιότητα, προφορική και πρακτική, αντιλαμβάνονται την ανάγκη των μεγάλων αλλαγών που χρειάζεται η χώρα και δρουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Ο κ. Θ. Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.