Νανά

Η Μάρω Δούκα θυμάται την ιστορική εκδότρια του Κέδρου Νανά Καλλιανέση και μαζί ένα ολόκληρο κεφάλαιο της μεταπολεμικής εκδοτικής ιστορίας στο κομψό τομίδιο Νανά Καλλιανέση που εξέδωσε εκτός εμπορίου ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Εργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ). Η Μάρω Δούκα, που το πρώτο βιβλίο της Η πηγάδα εκδόθηκε από τον Κέδρο τον Δεκέμβριο του 1974, εργαζόταν στον ιστορικό οίκο ως διορθώτρια τυπογραφικών δοκιμίων, δίπλα σε μια αφανή αλλά μεγάλη μορφή του εκδοτικού χώρου, τον Λάμπη Ράππα. Η προσωπική εμπλοκή της δεν μειώνει όμως καθόλου την αυθεντικότητα του κειμένου της, που διαβάζεται όχι απλώς ως μαρτυρία αλλά ως πολύτιμη ζωντανή ιστορία. Ο Κέδρος εθεωρείτο «αριστερός» εκδοτικός οίκος επειδή στέγαζε τους μεγάλες ποιητές Βάρναλη και Ρίτσο, τον Στρατή Τσίρκα, τη Διδώ Σωτηρίου, την Μέλπω Αξιώτη και την Αλκη Ζέη. Στέγαζε όμως και φιλελεύθερους αστούς, όπως ο Μένης Κουμανταρέας, και στη διάρκεια της δικτατορίας συνδέθηκε με την έκδοση των Δεκαοχτώ Κειμένων, μιας ιστορικής πλέον συλλογής, πέρα από κόμματα και ιδεολογίες.

Ο Κέδρος ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 1954 από τον πλωτάρχη Νίκο Καλλιανέση και τη γυναίκα του Αθηνά, που τη φώναζαν Νανά. Ο Καλλιανέσης είχε πάρει μέρος στο Κίνημα των Βενιζελικών του 1935, εκδιώχθηκε από το Ναυτικό μετά τον πόλεμο, κλείστηκε στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα, καταδικάστηκε σε ισόβια, αμνηστεύτηκε το 1945, εκτοπίστηκε, το 1948, στην Ικαρία, στη Μακρόνησο, στον Αϊ-Στράτη. Ιδια διαδρομή και η Νανά: Μακρόνησος, Χίος, Τρίκερι. Αμνηστεύτηκαν και οι δύο το 1952 και μετά άρχισε η περιπέτεια του Κέδρου. Ενα δωμάτιο σε μια πολυκατοικία της Ευριπίδου, ο λογότυπος με τον κέδρο του Λιβάνου, φιλοτεχνημένος από τον αιγυπτιώτη χαράκτη Τάκη Καλμούχο, το πρώτο βιβλίο, μια βιογραφία από τον Στέφαν Τσβάιχ. Η Μάρω Δούκα διατρέχει τη διαδρομή του εκδοτικού οίκου, μας παρουσιάζει τη δεκαετία της μεγάλης ανάπτυξης 1975-1985 αλλά και τις ανθρώπινες ιστορίες, κυρίως την αναπόφευκτη βιολογική φθορά των ιδρυτών, το τέλος της Νανάς. Το 1985 ο Κέδρος «πέρασε» στον Βαγγέλη Παπαθανασόπουλο και στην Κάτια Λεμπέση. Ο οίκος της Νανάς εξακολουθεί να λειτουργεί. Μπορεί να μην έχει τόση λάμψη αλλά σίγουρα δίνει βάθος στην εκδοτική μας ιστορία.