Το γνωρίζατε πως το 0,7% του παγκοσμίου πληθυσμού κρατά στα χέρια του το 41% του παγκόσμιου πλούτου; Συνολικά 32 εκατομμύρια κροίσοι διεθνώς έχουν περιουσία που ανέρχεται σε 99 τρισ. δολάρια. Την ίδια στιγμή, το 68,7% του παγκόσμιου πληθυσμού, περίπου 3,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι, διαθέτουν αθροιστικά περιουσία ύψους μόλις 7 τρισ. δολάρια.
Στις 11 Απριλίου είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω στην Ουάσιγκτον, στο πλαίσιο της 24ης Συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, δίωρο σεμινάριο με θέμα «Τα μακροοικονομικά της εισοδηματικής ανισότητας». Στο σεμινάριο διακεκριμένοι οικονομολόγοι, όπως ο Τζέφρι Σακς του Πανεπιστημίου Κολούμπια, καθώς και ακτιβιστές, όπως η Γουίνι Μπιανίμα, επικεφαλής της φιλανθρωπικής οργάνωσης Oxfam, παρουσίασαν στοιχεία που καταδεικνύουν ότι η εισοδηματική ανισότητα είναι σήμερα περισσότερο ακραία από ποτέ. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, οι πιο πλούσιοι άνθρωποι του κόσμου διαθέτουν χρήματα που αντιστοιχούν σε συνολικά 3,5 δισεκατομμύρια κατοίκους του πλανήτη, ενώ ο πλούτος του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού παγκοσμίως είναι 65 φορές μεγαλύτερος από τον συνολικό πλούτο του χαμηλότερου 50% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του σεμιναρίου ήταν ότι η κρατούσα άποψη πως όλοι έχουν βγει κερδισμένοι από τους υψηλούς ρυθμούς της παγκόσμιας ανάπτυξης τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί αποπροσανατολισμό. Η πλασματικότητα του επιχειρήματος αυτού μπορεί να αποτυπωθεί και με ένα εξελληνισμένο παράδειγμα: ας υποθέσουμε ότι έχουμε χιλιάδες πλοία που αντιπροσωπεύουν το σύνολο των νοικοκυριών στην Ελλάδα και ότι κάθε σκάφος έχει μήκος ανάλογο με το εισόδημα κάθε οικογένειας. Στα τέλη του 1970 ο μέσος όρος ήταν ένα κανό 3,5 μέτρων, ενώ το μεγαλύτερο γιοτ είχε μήκος 35 μέτρα. Σήμερα, ο μέσος όρος αντιστοιχεί σε ένα μικρό σκάφος μήκους 6 μέτρων, ενώ το μεγαλύτερο γιοτ έχει μήκος 210 μέτρα. Πιο απλά, μέσα σε τρεις δεκαετίες το μέσο εισόδημα στην Ελλάδα σχεδόν διπλασιάστηκε, ενώ το εισόδημα των πιο πλούσιων εξαπλασιάστηκε.
Αν και οι συμμετέχοντες στο σεμινάριο του ΔΝΤ συμφώνησαν στο γεγονός ότι η ανάπτυξη και η εισοδηματική ανισότητα είναι δύο πράγματα ασύμβατα μεταξύ τους, δεν «ομονόησαν» στο πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η αύξηση της ανισότητας. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις του καθηγητή Τζέφρι Σακς ήταν ότι η έκρηξη της εισοδηματικής ανισότητας στις ΗΠΑ οφείλεται και στο γεγονός ότι τα πλουσιότερα στρώματα του πληθυσμού έχουν «επισκιάσει την πολιτική διαδικασία» για δικό τους κέρδος. Ο Σακς υποστήριξε ότι η ανισότητα συχνά μετακυλίεται και επιδεινώνεται από γενιά σε γενιά και ότι ειδικά στις αναπτυγμένες οικονομίες το φαινόμενο θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί μέσω επενδύσεων σε τομείς όπως η εκπαίδευση και η Υγεία, αλλά και μέσω της φορολόγησης των πλουσιότερων κοινωνικών ομάδων υπέρ των ασθενέστερων.
Η φορολόγηση του μεγάλου πλούτου χρειάζεται προσοχή και από ακόμη μία οπτική. Η συσσώρευση του εισοδήματος στα χέρια μιας μικρής ομάδας ανθρώπων έχει επίπτωση στην κατανάλωση. Είναι διαφορετικό 10 καταναλωτές να ξοδεύουν συνολικά 1 εκατ. ευρώ σε 50 επιχειρήσεις και διαφορετικό 1.000 καταναλωτές να δαπανούν το ίδιο ποσό σε 5.000 επιχειρήσεις. Στη δεύτερη περίπτωση τα επίπεδα τιμών εξομαλύνονται και ο τζίρος στην αγορά αυξάνεται καθώς μοχλεύεται σε μεγαλύτερο βαθμό το χρήμα.
Το σεμινάριο επιφύλασσε και έναν αιφνιδιασμό. Ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του ΔΝΤ, Ζου Μιν, λαμβάνοντας τον λόγο υποστήριξε πως όταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο συμβουλεύει στο πλαίσιο προγράμματος τις αρχές μιας χώρας, εντάσσει στον σχεδιασμό πολιτικής τις δουλειές, την ανάπτυξη και την απασχόληση και δίνει ιδιαίτερο βάρος στην εισοδηματική ανισότητα. Οι αναφορές του ανώτατου στελέχους του Ταμείου είναι αναντίστοιχες με έκθεση που κατήρτισε το ΔΝΤ και παρουσιάστηκε προ μηνός και η οποία καταδεικνύει πως το φτωχότερο 10% των πολιτών στην Ελλάδα έχασε την περίοδο 2008-2012 το 15% του διαθέσιμου εισοδήματός του, ακριβώς όσα έχασαν και οι πλουσιότερες οικονομικά τάξεις της χώρας. Αν συνδυάσουμε τα στοιχεία αυτά με το παράδειγμα «νηολογίου» που αναφέρθηκε παραπάνω, στο διάστημα 2008-2012 η φτωχή ελληνική οικογένεια έχασε σχεδόν 1 μέτρο από τη βάρκα της, ενώ οι πλουσιότεροι έχασαν 30 μέτρα (από το γιοτ τους).
Για τα πρακτικά και μόνο, να αναφέρουμε πως ο Πόουλ Τόμσεν δεν παρακολούθησε το σεμινάριο…
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino το Σάββατο 19 Απριλίου 2014
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
