Ο νέος δήμος (πρόγραμμα Καλλικράτης), στηρίζεται και υλοποιεί, επιτέλους, τις αρχές και τη φιλοσοφία του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας, που υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης την 15/10/1985 και κυρώθηκε από όλες τις χώρες μέλη (Ελλάδα,Ν1850/1989).
Αποτελεί μια σύγχρονη μορφή δημόσιας, κοινωνικής, παραγωγικής και οικονομικής μονάδας, προσαρμοσμένης, στις απαιτήσεις και προκλήσεις των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων και του ανταγωνισμού, αλλά και στην επιτακτική ανάγκη διατήρησης και ανάπτυξης των κοινωνικών και πολιτιστικών δομών των τοπικών κοινωνιών, που συνθέτουν τη δημοκρατική οντότητα της χώρας μας. Τα ειδικότερα, βασικά χαρακτηριστικά του είναι:
· Οριοθετούνται μεγαλύτεροι σε έκταση, πληθυσμό και κατ΄επέκταση με μεγαλύτερες λειτουργικές και διοικητικές προκλήσεις , δήμοι. Η ομαλή λειτουργία τους προϋποθέτει, σύγχρονες μορφές διοίκησης και εποπτείας, όπως, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, έγκυρο σύστημα λογιστικής ανάλυσης και ελέγχου, αξιολόγηση και μέτρηση της δράσης και της αποτελεσματικότητας τους, καθώς και διοίκηση με όραμα, αναπτυξιακές και κοινωνικές πρωτοβουλίες για την ευημερία των πολιτών και την παράλληλη υποστήριξη της τοπικής επιχειρηματικής δραστηριότητας,
· Θεσπίζονται οι αρμοδιότητες, οι οργανωτικές δομές και οι πόροι για την εκπλήρωση της αποστολής τους. Με τον τρόπο αυτό, οι δημόσιες υποθέσεις , στο μεγαλύτερο μέρος τους, επιλύονται, πλέον, κοντά στον πολίτη, με αποκλειστική ευθύνη των τοπικών αρχόντων και προς το συμφέρον του τοπικού πληθυσμού
· Οριοθετείται το πλαίσιο της διοικητικής εποπτείας, το οποίο όμως περιορίζεται αυστηρά στον έλεγχο της νομιμότητας της δράσης των τοπικών αρχόντων .
Ο δήμαρχος , σ΄αυτό το πλήρως αποκεντρωμένο αυτοδιοικητικό περιβάλλον είναι, πλέον, παντοδύναμος. Έχει τεράστιο πεδίο δράσης , αλλά και τεράστια ευθύνη για συνεχή αυτοκριτική των αποφάσεων και πράξεων του. Οφείλει να διοικεί με το παράδειγμα, άρα σα νάναι διοικούμενος. Διοικεί δημοκρατικά , δηλαδή, είναι δίκαιος και τίμιος, έχει την ικανότητα να μαθαίνει και να αφουγκράζεται τι συμβαίνει γύρω του, σε τοπικό εθνικό και διεθνές επίπεδο και να προσαρμόζεται ανάλογα. Ενημερώνεται υπεύθυνα, για κάθε θέμα προς λήψη απόφασης, αντέχει το διάλογο και διαφοροποιεί τις τεκμηριωμένες θέσεις της δημοτικής αρχής, όπου απαιτείται. Δεν επιτρέπεται στον δήμαρχο, επιλεκτικά, να χαρίζεται ή να αδικεί. Οι δημόσιες υποθέσεις τις οποίες διαχειρίζεται αφορούν στην τοπική κοινωνία και οι εμπλεκόμενοι πολίτες είναι όλοι γνωστοί μεταξύ τους, άρα η πλήρης διαφάνεια και συνέπεια στη διαχείριση των κοινών, αποτελεί ένα από τα ιδιαίτερα προσόντα του ! Κοντολογίς να είναι άνθρωπος!!!
Ο δήμαρχος, είναι ανάγκη, να διαθέτει αυξημένες διοικητικές και τεχνοκρατικές ικανότητες για να διοικεί ένα μεγάλο οργανισμό με τις διαφορετικές τοπικές κοινωνίες του καθώς και τους πολύπλευρους και απαιτητικούς τομείς δραστηριότητάς του . Δεν μπορεί να τα κάνει όλα μόνος του, άρα η επιλογή δυναμικών, δημιουργικών και επικοινωνιακών συνεργατών, με τα αναγκαία γνωστικά και διοικητικά προσόντα, ακόμη κι αν αυτά είναι περισσότερα, από τα δικά του, διακρίνει τον χαρισματικό και αποτελεσματικό δήμαρχο.
Οι τοπικές κοινωνίες αποτελούν το βασικό κύτταρο της Δημοκρατίας μας. Ο δήμαρχος και οι συνεργάτες του, εκτός των άλλων καθηκόντων τους, έχουν την ηθική υποχρέωση να διαφυλάττουν τις εθνικές μας παραδόσεις και τα δημοκρατικά, ανθρωπιστικά και πολιτισμικά μας ιδεώδη.
Περιττό να αναφερθεί η προσήλωση του Δημάρχου και των συνεργατών του στον άνθρωπο αφού πρωταρχικό τους καθήκον είναι να υπηρετούν τον συνδημότη τους. Η δε συνεχής εκπαίδευση και επαγγελματική ανάπτυξη των εργαζομένων στο δήμο επιτρέπει τη συνεχή ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιακών τους σχέσεων με τον πολίτη.
Τέλος, δεν χαρακτηρίζεται φιλόδοξο το όραμα του δημάρχου, που περιορίζεται απλά στην καλή διαχείριση των πόρων, οι οποίοι θεσμικά εξασφαλίζονται από την περιφέρεια.
Οι πόροι αυτοί είναι πάντα περιορισμένοι και ειδικότερα αυτή την περίοδο, που η χώρα βιώνει αυτήν την έντονη οικονομική και κοινωνική κρίση. Αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για τον δήμαρχο και το επιτελείο του, να οραματίζονται και προγραμματίζουν την αξιοποίηση και εκμετάλλευση των τοπικών πλουτοπαραγωγικών πηγών, καθώς και την ανεκτίμητη αξία του ανθρώπινου και επιχειρηματικού δυναμικού της, που διαθέτει η τοπική κοινωνία μας. Τα σχετικά κεφάλαια εξασφαλίζονται από τα αναπτυξιακά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
