Χαμογέλα, ρε… Τι σου ζητάνε;

Η Λίνα έφτασε στην Ελλάδα έπειτα από πολυήμερο, επίπονο ποδαρόδρομο «στο βουνά, βράδυ, για μη μας δούνι». «Μετά πιράσαμε λίμνη (σ.σ.: εννοεί, υποθέτω, τον Εβρο) με βάρκα, και με άλλα γυναίκα, και κόντεψε πνιγεί». Ομως, ακόμη και αυτή την τρομακτική εμπειρία την περιγράφει χαμογελώντας. «Κόντεψε πνιγεί» και το χαμόγελό της αποκαλύπτει τα χρυσά δόντια της. Είχε ξεκινήσει από τον Βορρά η Λίνα, από ένα χωριό που δεν το έχει ο χάρτης, για να βρει δουλειά στον Νότο και να βοηθήσει την οικογένειά της, τον σύζυγό της, τα τέσσερα παιδιά της και τα πέντε εγγόνια της που είχαν μείνει πίσω. Ολοι εργάζονταν, όλοι ήταν σπουδαγμένοι, όμως «κόρη δασκάλα πάρει 70 ευρώ, δεν φτάνει πλερώσει ούλα». Τα δικά της 700 ευρώ τον μήνα, χρήματα που κερδίζει φροντίζοντας επί 24ώρου βάσεως μια κατάκοιτη γιαγιά (παλιά κέρδιζε περισσότερα, αλλά της μείωσαν τον μισθό γιατί μειώθηκε και η σύνταξη της γιαγιάς), αποστέλλονται στους δικούς της. Για τον εαυτό της δεν κρατάει σχεδόν τίποτε, αφού «εγκώ ντεν χρειάζεται κάτι». Και αυτό χαμογελώντας το λέει.

Χαμογελώντας περιγράφει όλες τις δυσκολίες της ζωής της, χαμογελώντας λέει πόσο της λείπουν οι δικοί της, που δεν μπορεί να πάει να τους δει γιατί «χωρίς χαρτιά, άμα φύγκει ντε μπορεί γυρίσω», χαμογελώντας περιποιείται την ελληνίδα γιαγιά, καθαρίζει το σπίτι, μαγειρεύει, βάζει μπουγάδα, σιδερώνει, ψωνίζει. Δεν τρώει πολύ, δεν κοιμάται πολύ, δεν μιλάει πολύ, κινείται στον χώρο σαν καλοκάγαθο πνεύμα, ανάλαφρη και διακριτική, τόσο ανάλαφρη και τόσο διακριτική, που συχνά ξεχνάς ότι βρίσκεται μέσα στο δωμάτιο. «Δεν ξέρω τι θα έκανα χωρίς αυτήν» μου λέει η κόρη της κατάκοιτης και μου εξηγεί πόσο έχει εκτιμήσει το διαρκές χαμόγελό της, το οποίο παραμένει κολλημένο στο πρόσωπό της ακόμη και αν η κατάσταση δεν είναι για γέλια, αλλά για κλάματα, πράγμα που συμβαίνει πολύ συχνά.

«Είναι, ξέρεις… Σαν φάρμακο αισιοδοξίας! Με κάνει και εμένα να νιώθω καλύτερα. Σκέφτομαι ότι αν μπορεί να χαμογελάει μια γυναίκα που έχει να δει τα παιδιά της πέντε χρόνια (τόσο βρίσκεται στην Ελλάδα), που δεν προβλέπεται να τα δει ούτε στα πέντε επόμενα χρόνια, και που είναι εδώ για να φροντίζει επί 24ώρου βάσεως τη μάνα μου, μπορώ και εγώ!».

Εχει, νομίζω, στοιχεία αγιοσύνης η Λίνα στον χαρακτήρα της (και αυτή και πολλές άλλες Λίνες που έχουν έρθει από Ουκρανίες, Γεωργίες και Λευκορωσίες για να γηροκομήσουν τους γονείς μας, για να επωμιστούν όλες τις δύσκολες και άχαρες δουλειές των σπιτιών μας). Εκείνο, όμως, το στοιχείο που και στα δικά μου μάτια την ξεχωρίζει είναι το επίμονο, στωικό και τόσο γενναιόδωρο χαμόγελό της. Είναι δυνατόν να χαμογελάς όταν ζεις μια ζωή τόσο σκληρή όσο η δική της; Δεν κρατήθηκα, τη ρώτησα: «Πώς είστε πάντα έτσι χαμογελαστή;». «Τι είναι χαμολαστή;» μου χαμογέλασε. Ηταν σαν να με χαστούκιζε. Σκέφτηκα ότι ενώ δεν έχω ζήσει ούτε τις μισές δυσκολίες από όσες έχει αντιμετωπίσει εκείνη, παρασυρόμενος από την όλο και πιο δυσχερή καθημερινότητα τείνω να χάσω το δικό μου χαμόγελο. Οχι μόνο εγώ. Νομίζω ότι ως λαός χαμογελάμε όλο και λιγότερο, τουλάχιστον οι άνθρωποι της γενιάς μου. Τις αιτίες τις γνωρίζουμε όλοι. Είχαμε, όμως, ωραίο χαμόγελο οι Μεσογειακοί, ανοιχτόκαρδο, κρίμα που το χάνουμε. Ειδικά τώρα που όλες σχεδόν οι οδοντόκρεμες υπόσχονται (και) λεύκανση.

Εβαλα τη λέξη στα ψαχτήρια της Google και βρήκα το «Χαμογέλα, ρε… Τι σου ζητάνε;», το «Χαμόγελο του παιδιού», το «Χαμογελάτε είναι μεταδοτικό», βρήκα και κάτι που είχε πει ο Τζον Λένον: «Να μετράς τη ζωή σου με τα χαμόγελα και όχι με τα δάκρυα». Αυτό μου άρεσε πολύ. Υπάρχουν άνθρωποι όπως η Λίνα που το έχουν καταφέρει με έναν μαγικό τρόπο. Θέλω και εγώ να το κάνω. Να μην αφήνω τη μαυρίλα να με παίρνει από κάτω, να πηγαίνω συνέχεια από χαμόγελο σε χαμόγελο. Θέλω να είμαι διαρκώς «χαμολαστός» όπως εκείνη. Και εγώ θέλω να είμαι «χαμολαστή» όπως εκείνη, μου είπε η φίλη μου, «αλλά με τη μάνα που έχω… Τις προάλλες μου είπε: «Τι σκύβει συνέχεια από πάνω μου αυτή η σαχλή η Λίνα και γελάει; Κωμωδία βλέπει;»». Αντε να της εξηγήσεις τώρα ότι όλο το κόλπο είναι να καταφέρεις να γελάς και να χαμογελάς και με τα δράματα. Κυρίως με αυτά.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 13 Απριλίου 2014