Ως πότε θα έχουμε Μπαλτάκους;

Αν θέλεις να μάθεις τι πιστεύει κάποιος (ιδιαίτερα ένα δημόσιο πρόσωπο), δεν αρκείσαι στη δημόσια ομιλία του. Το τι λέει δεν αντανακλά πάντοτε αυτό που σκέπτεται. Η «προσκηνιακή» συμπεριφορά, υποκείμενη στις δεσμεύσεις και στις απαιτήσεις του ρόλου, είναι αναπόφευκτα σκηνοθετημένη, ενώ η «παρασκηνιακή», καθ’ ότι πιο χαλαρή, χωρίς την παρουσία «επίσημου» ακροατηρίου, είναι πιο αποκαλυπτική. Αλλιώς, π.χ., μιλάς (δημοσίως) στους πελάτες σου και αλλιώς μιλάς (ιδιωτικά) για τους πελάτες σου.

Η συνομιλία Μπαλτάκου – Κασιδιάρη είναι ένα κλασικό παράδειγμα «παρασκηνιακής» συμπεριφοράς η οποία απο-καλύπτει πώς ο θεσμικός ομιλητής αντιλαμβάνεται τον ρόλο του. Κατά πρώτο λόγο, δεν θα χρησιμοποιούσε ποτέ δημοσίως ο Γραμματέας του Υπουργικού φαλλική φρασεολογία λαχαναγοράς («τους γά…σε τα πρέκια», «της πουτ…ς» κτλ.). Ο ρόλος του θα τον απέτρεπε, η «παράσταση» θα ήταν σκηνοθετημένη. Στην «παρασκηνιακή» συνομιλία του όμως ήταν πιο χαλαρός και κατά τούτο πιο αυθεντικός. Τι απο-καλύπτεται, λοιπόν, για το ποιόν του ανδρός, πέρα από τις βωμολοχίες;

Εκτός από το ότι επιβεβαιώνει την οικειότητα (ίσως και συμπάθεια;) του κ. Μπαλτάκου με τον υπόκοσμο της κοινοβουλευτικής Χρυσής Αυγής, η «παρασκηνιακή» συνομιλία αποκαλύπτει τον χαρακτήρα του ανθρώπου. Ο κ. Μπαλτάκος μιλάει ανοίκεια για τον (στενό φίλο του) Πρωθυπουργό, αποστασιοποιείται από την κυβερνητική πολιτική για τους νεοναζί (την οποία εκ του ρόλου του είναι υποχρεωμένος να υπηρετεί) και συκοφαντεί (ή «καρφώνει» –διαλέγετε και παίρνετε) τους υπουργούς Αθανασίου και Δένδια και την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κουτζαμάνη. Απέναντι σε έναν υπόδικο, τραμπούκο βουλευτή ο Γραμματέας τού ΥΣ ενεργεί σαν ιδιοτελής πληροφοριοδότης!

Γιατί το κάνει αυτό; Σε μετέπειτα δημόσιες δηλώσεις του ο κ. Μπαλτάκος αιτιολογεί την «παρασκηνιακή» στάση του λέγοντας πως είπε ό,τι είπε για να «απαλλαγεί από τις πιέσεις βουλευτών της ΧΑ»! Προσέξτε τον ασπόνδυλο -αμοραλιστικό χαρακτήρα του Γραμματέα: όχι μόνο νοιάζεται για τους χαρακτηρισμούς που του αποδίδουν διάφοροι αλητήριοι Κασιδιώταροι, αλλά, για να προστατεύσει υποτίθεται τον εαυτό του, δεν διστάζει να συκοφαντήσει (ή να «καρφώσει» –διαλέγετε και παίρνετε) προβεβλημένους υπουργούς, τους οποίους εκ του ρόλου του υποχρεούται να υπηρετεί! Ο άνθρωπος δεν αποδεικνύει μόνο πόσο ηθικά ασπόνδυλος είναι αλλά δείχνει και πρωτοφανή έλλειψη κρίσης. Κι όμως ένα τέτοιο άτομο επελέγη από τον κ. Σαμαρά για τη σημαντική θέση του Γραμματέα τού ΥΣ!

Γιατί επελέγη; Μα ήταν ο «κολλητός» του Πρωθυπουργού για πάνω από 30 χρόνια! Είναι επαρκές προσόν αυτό; Εδώ είμαστε πάλι! Στο μεταοθωμανικό πολιτικό σύστημά μας το «κολλητιλίκι» (προσωπικό, κομματικό, φατριαστικό) είναι το βασικότερο προσόν για να καταλάβεις υπεύθυνη δημόσια θέση. Η υπόθεση Μπαλτάκου είναι ένα ακόμη σύμπτωμα της ανίατης παθογένειας της χώρας: της κομματοκρατικής-αναξιοκρατικής πολιτικής κουλτούρας που τη διαπερνά.

Ολοι οι πρωθυπουργοί τα τελευταία 40 χρόνια διορίζουν γραμματείς τού ΥΣ τους «κολλητούς» τους-εμπίστους να τους κάνουν τις «δουλειές». Το σύστημά μας δεν διαθέτει θεσμικά αντίβαρα. Δεν υπάρχουν στην Ελλάδα αντίστοιχοι Sir Humphrey –κομματικά ανεξάρτητοι, υψηλόβαθμοι δημόσιοι λειτουργοί με θεσμική επιρροή, όπως λ.χ. στη Βρετανία και στη Βόρεια Ευρώπη γενικότερα.

Δείτε το βρετανικό σύστημα και συγκρίνετέ το με το δικό μας. Στα βρετανικά υπουργεία υπάρχουν μόνιμοι υφυπουργοί (η θεσμική μνήμη του κράτους). Ο Γραμματέας τού ΥΣ είναι μόνιμος δημόσιος λειτουργός, επικεφαλής της δημόσιας διοίκησης, υπεύθυνος για τη λειτουργία της κυβέρνησης συνολικά, συμπεριλαμβανομένης της τήρησης του δρακόντειου Κώδικα Δεοντολογίας (Ministerial Code) που διέπει τη συμπεριφορά των υπουργών. Ενας τέτοιος άνθρωπος, αντιλαμβάνεστε, δεν είναι στο τσεπάκι του εκάστοτε πρωθυπουργού, λειτουργεί ως θεσμικό αντίβαρο στην πολιτική εξουσία και δεν μεριμνά για τον «επαναπατρισμό» ψήφων στο κόμμα του, όπως υπερηφανευόταν ότι έκανε ο θλιβερός κ. Μπαλτάκος, αλλά είναι αυστηρά προσηλωμένος στις τεράστιες απαιτήσεις του θεσμικού ρόλου του.

Οι σοβαρές χώρες διοικούνται από αξιοκρατικά επιλεγμένους δημόσιους λειτουργούς. Οι βλαχοδημοκρατίες διοικούνται από Μπαλτάκους! Ως πότε, Θεέ μου;

Ο κ. Χαρίδημος Κ. Τσούκας (htsoukas@gmail.com) είναι καθηγητής στα Πανεπιστήμια Κύπρου και Warwick.