Η τρέχουσα οικονομική συγκυρία στην ευρωζώνη χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα πληθωρισμού, με τον διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να τονίζει σε πρόσφατη ομιλία του ότι το φαινόμενο αυτό αποτελεί πηγή ανησυχίας για τη Νομισματική Αρχή, η οποία παραμένει σε ετοιμότητα να εξετάσει όλα τα διαθέσιμα εργαλεία που προβλέπονται από τις ευρωπαϊκές Συνθήκες για την αντιμετώπισή του. Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία (Μάρτιος 2014), ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή της ευρωζώνης υποχώρησε στο 0,5% καταγράφοντας νέο χαμηλό τετραετίας.
Οπως είναι γνωστό, ο πρωταρχικός στόχος της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ είναι η διατήρηση συνθηκών σταθερότητας τιμών μεσοπρόθεσμα (δηλαδή, πληθωρισμού όχι υψηλότερου του 2,0%).
Παρ’ όλα αυτά, τόσο η ΕΚΤ όσο και άλλες κεντρικές τράπεζες σε ανεπτυγμένες οικονομίες επιδιώκουν την αποφυγή διατήρησης του πληθωρισμού σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα για μεγάλα χρονικά διαστήματα καθώς το ενδεχόμενο αυτό ενέχει αυξημένο κίνδυνο αποπληθωρισμού (δηλαδή, αρνητικού ρυθμού μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή). Ποια όμως είναι τα κύρια προβλήματα που σχετίζονται με τον αποπληθωρισμό;
Συνοπτικά αναφέρονται τα ακόλουθα:

α)
Αποθάρρυνση και αναβολή της καταναλωτικής δαπάνης (κυρίως για διαρκή αγαθά) εν αναμονή περαιτέρω υποχώρησης του γενικού επιπέδου τιμών. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί σε μείωση της οικονομικής δραστηριότητας.

β)
Αύξηση της πραγματικής αξίας του χρήματος και του χρέους (ιδιωτικού και δημόσιου) καθιστώντας δυσχερέστερη την εξυπηρέτησή του.

γ)
Αύξηση των πραγματικών επιτοκίων (αφού τα αντίστοιχα ονομαστικά δεν μπορούν να υποχωρήσουν κάτω από 0,0%) οδηγώντας σε ανεπιθύμητη σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής.

δ)
Αύξηση της ανεργίας.
Παρά τα σημαντικά αυτά προβλήματα, υπάρχει και μια θετική πτυχή του αποπληθωρισμού, αυτή που σχετίζεται με περιόδους έντονης τεχνολογικής εξέλιξης και αυξημένης παραγωγικότητας. Στην Ελλάδα ο ετήσιος ρυθμός του δείκτη τιμών καταναλωτή έχει εισέρθει σε αρνητική περιοχή από τον Μάρτιο του 2013, ενώ ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ είναι αρνητικός από το δεύτερο τρίμηνο του 2012.
Η εξέλιξη αυτή είναι κυρίως απόρροια της μεγάλης συρρίκνωσης της ζήτησης, ενώ οι πρόσφατες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ενδεχομένως οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση τιμών σε σειρά προϊόντων και υπηρεσιών. Στον βαθμό που το φαινόμενο αποδειχθεί παροδικό (και δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις περί του αντιθέτου) ο τρέχων αποπληθωρισμός λειτουργεί υποστηρικτικά στα διαθέσιμα εισοδήματα και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Αυτό άλλωστε αποτυπώνει και ο πραγματικός δείκτης της σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας της Ελλάδας βάσει του σχετικού πληθωρισμού που (σε αντίθεση με αυτό που προσμετρείται βάσει του σχετικού μισθολογικού κόστους) διατηρεί μια μικρή υπερτίμηση έναντι των κύριων εμπορικών εταίρων της χώρας.
Ο δρ Πλάτων Μονοκρούσος είναι αναπληρωτής γενικός διευθυντής, επικεφαλής Ανάλυσης Διεθνών Αγορών της Εurobank.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ