Η κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα, ιδιαίτερα μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση, όταν τα αρχικά μέτρα δημοσιονομικής χαλάρωσης για την αποφυγή του κραχ οδήγησαν στη συνέχεια σε πολιτικές λιτότητας με στόχο τη δημοσιονομική εξυγίανση. Χωρίς αμφιβολία, η εξέλιξη αυτή ανέδειξε το μεγαλύτερο πρόβλημα της εποχής που δεν είναι άλλο από την έκρηξη των ανισοτήτων, τη διάβρωση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών και τη συμπίεση της μεσαίας τάξης.
Σύμφωνα με τον γάλλο οικονομολόγο Τομά Πικετί, συγγραφέα του βιβλίου «Το κεφάλαιο στον 21ο αιώνα», το άνοιγμα της ψαλίδας οφείλεται στο γεγονός ότι τις τελευταίες δεκαετίες ο ρυθμός συσσώρευσης πλούτου είναι ταχύτερος από τον ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη να απολαμβάνουν μεγαλύτερο μερίδιο από την πίτα σε βάρος των μεσαίων και κατώτερων τάξεων. Ως παράδειγμα αναφέρει την παγκόσμια κατάταξη δισεκατομμυριούχων του «Forbes», ο πλούτος των οποίων την περίοδο 1987-2013 έχει αυξηθεί πάνω από τρεις φορές πιο γρήγορα από ό,τι η παγκόσμια οικονομία.
Οπως επισημαίνει σε άρθρο στους «Financial Times», η ιδανική λύση θα ήταν ένας παγκόσμιος προοδευτικός φόρος επί της καθαρής αξίας του πλούτου. «Εκείνοι που ξεκινούν να δημιουργούν εισοδήματα και περιουσία» αναφέρει «να πληρώνουν ελάχιστα, ενώ όσοι έχουν δισεκατομμύρια να πληρώνουν πολλά. Αυτό» επισημαίνει «θα κρατήσει την ανισότητα υπό έλεγχο, θα καταστήσει ευκολότερη την άνοδο στην κοινωνική κλίμακα και θα θέσει υπό έλεγχο τη συνολική δυναμική του πλούτου».
Ο ίδιος εντοπίζει την έλλειψη αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων πλούτου και οικονομικής διαφάνειας ως το μεγαλύτερο εμπόδιο αλλά και από τις κύριες προκλήσεις για τις σύγχρονες δημοκρατίες. «Οι ΗΠΑ και η ΕΕ καθεμία αντιπροσωπεύει το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής. Θα μπορούσαν να δημιουργήσουν από κοινού ένα παγκόσμιο μητρώο χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και να επιβάλουν κυρώσεις στους φορολογικούς παραδείσους που θα αρνούνταν να συνεργαστούν» σημειώνει. Οσον αφορά τις λιγότερο δημοκρατικές χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία, θα μπορούσαν, λέει, να το κάνουν «με τα δικά τους εργαλεία», όπως «ο έλεγχος κεφαλαίων», ακόμη και «η φυλάκιση των πιο φιλόδοξων ολιγαρχών».
Για τις χώρες όμως που προτιμούν το κράτος δικαίου και τη διεθνή οικονομική τάξη, ένας παγκόσμιος φόρος στα περιουσιακά στοιχεία που λιμνάζουν είναι αναμφίβολα καλύτερη επιλογή. Διότι αν συνεχίσουμε όπως πάμε, οι ανισότητες θα γίνουν ακόμη μεγαλύτερες, με μεγάλο χαμένο, όπως λέει ο Πικετί, τους δημοκρατικούς θεσμούς.
gpapai@dolnet.gr.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
