Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σήμερα σε ένα σημείο καμπής καθώς τα χειρότερα φαίνεται να έχουν περάσει, όπως άλλωστε διαπιστώνουν πολλοί αναλυτές βασισμένοι σε μια σειρά δείκτες. Ωστόσο δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού. Θα χρειαστεί επιμονή στη μεταρρυθμιστική προσπάθεια αλλά και υπομονή ώσπου τα οφέλη αυτής της επίπονης διαδικασίας και των θυσιών να φτάσουν στον μέσο έλληνα πολίτη που βρίσκεται αντιμέτωπος με το φάσμα της ανεργίας, τη μείωση του εισοδήματός του και την αβεβαιότητα.
Η έκτη έκθεση δραστηριοτήτων της Task Force, που δόθηκε στη δημοσιότητα αυτή την εβδομάδα και αφορά την περίοδο Οκτωβρίου 2013 – Ιανουαρίου 2014, επιβεβαιώνει την παραπάνω διαπίστωση. Στην περίοδο αυτή πραγματοποιήθηκαν σημαντικές μεταρρυθμίσεις χάρη σε μια καλά στοχοθετημένη και επαρκώς στελεχωμένη τεχνική βοήθεια που παρείχε η Task Force προς την ελληνική κυβέρνηση.
Μια ιδιαίτερα σημαντική επιτυχία είναι η αξιοσημείωτη βελτίωση του βαθμού απορρόφησης των πόρων της ΕΕ από την Ελλάδα. Η χώρα μας ανήκει πλέον στις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις σε αυτόν τον τομέα, όπου παραδοσιακά υστερούσε. Ανέβηκε στην τέταρτη θέση ανάμεσα στα 28 κράτη-μέλη στην απορρόφηση των κονδυλίων των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής της ΕΕ. Εχει ήδη απορροφήσει το 78,4% των διαθέσιμων κονδυλίων κατά την προγραμματική περίοδο 2007-2013 έναντι περίπου 65% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Αυτό έχει εξαιρετική σημασία σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα έχει μεγάλη δημοσιονομική στενότητα και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων έχει συμπιεστεί. Χάρη στους ευρωπαϊκούς πόρους τα τέσσερα κυριότερα έργα κατασκευής αυτοκινητοδρόμων, που είχαν διακοπεί για τρία χρόνια εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, βρίσκονται πλέον στο στάδιο της εκτέλεσης με συνολικό προϋπολογισμό 7,6 δισ. ευρώ. Εκτιμάται ότι αυτό θα μεταφραστεί σε 20.000 θέσεις εργασίας στο στάδιο της κατασκευής και 1.700 μόνιμες θέσεις για τη διαχείριση και τη λειτουργία τους στη συνέχεια. Η τεχνική βοήθεια που προσέφερε και σε αυτόν τον τομέα η Task Force ήταν καθοριστική για να «ξεκολλήσει» η χρηματοδότηση των έργων.
Επιπλέον η Task Force στήριξε τη δημιουργία ενός Αναπτυξιακού Ταμείου, ενός οργάνου για την ικανοποίηση των χρηματοδοτικών αναγκών των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που δεν μπορούν να καλυφθούν από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα στην παρούσα συγκυρία. Το Αναπτυξιακό Ταμείο ιδρύθηκε με νόμο που ψηφίστηκε τον περασμένο Δεκέμβριο και θα αρχίσει τη λειτουργία του με «προίκα» ως 350 εκατ. ευρώ από την ελληνική κυβέρνηση (εκ των οποίων τα 200 εκατ. ευρώ από ευρωπαϊκούς πόρους), ενώ η γερμανική κυβέρνηση θα συνεπενδύσει 100 εκατ. ευρώ και αναμένεται και η συμμετοχή κι άλλων ευρωπαϊκών φορέων.
Ωστόσο η απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων και η βελτίωση της χρηματοδότησης, όσο σημαντική και αν είναι, είναι ένας, θα λέγαμε, «παραδοσιακός» τρόπος να βλέπουμε τη συμβολή της Ευρώπης στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Η συμβολή της Task Force είναι ενδεχομένως πολύ σημαντικότερη σε θέματα που δεν μετρούνται σε χρηματικά ποσά και δεν κάνουν εύκολους τίτλους στα μέσα ενημέρωσης.
Σε αυτά ανήκουν οι μεταρρυθμίσεις της δημόσιας διοίκησης και η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η καταπολέμηση της διαφθοράς, η ενίσχυση της φορολογικής διοίκησης και η βελτίωση των υπηρεσιών υγείας. Παράλληλα προωθούνται ρυθμίσεις στον κοινωνικό και εργασιακό τομέα όπως η καθολική πρόσβαση στην περίθαλψη και των ανασφάλιστων λόγω κρίσης πολιτών, η πιλοτική εφαρμογή συστήματος κατώτατου εισοδήματος για όσους στερούνται πόρων, καθώς και η άμεση παροχή στους νέους ως 24 ετών εργασίας ή κατάρτισης ή μαθητείας ή συμπληρωματικών σπουδών.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιστροφή στην ανάπτυξη είναι οι επενδύσεις και προϋπόθεση για αυτές είναι η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Σε αυτή την αλυσίδα η ενίσχυση του ανταγωνισμού έχει κομβικό ρόλο, όπως και η μείωση της γραφειοκρατίας, η διευκόλυνση της λήψης επενδυτικών αποφάσεων αλλά και των εξαγωγών, όπως και η δημιουργία ενός υγιούς πλαισίου για τις δημόσιες προμήθειες. Για την ενίσχυση του ανταγωνισμού είναι εξαιρετικά σημαντικές οι συστάσεις του ΟΟΣΑ που εκτιμάται ότι θα προσφέρουν ωφέλειες της τάξεως των 5,2 δισ. ευρώ ετησίως στην ελληνική οικονομία. Και παρά τις αντιρρήσεις και τις τριβές σε επί μέρους θέματα, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από την κοινή γνώμη ότι οι συστάσεις του ΟΟΣΑ (πάνω από 300 κατανεμημένες σε τέσσερις βασικούς τομείς) αποτελούν ένα εν πολλοίς ενιαίο σύνολο και ως τέτοιες πρέπει να αντιμετωπιστούν. Γιατί κάθε μέτρο ενισχύει και την αποτελεσματικότητα του άλλου, ενώ η κοινωνία μπορεί να αποδεχθεί καλύτερα ένα σύνολο μέτρων που περιλαμβάνουν αμοιβαία παραίτηση από κατεστημένα και συχνά καταχρηστικά δικαιώματα από όλους ταυτόχρονα παρά τη σταδιακή παραίτηση ορισμένων και τη διατήρηση άλλων που εύλογα γεννά δυσπιστία.
Στα θέματα της φορολογικής διοίκησης πραγματοποιήθηκε ουσιαστική πρόοδος στην αναδιοργάνωση της δομής της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, ενώ συνεχίστηκαν οι δράσεις στους τομείς διερεύνησης υποθέσεων απάτης, είσπραξης οφειλών, επίλυσης διαφορών, καθορισμού τιμών μεταβίβασης και ΦΠΑ. Επιπλέον η Task Force σε συνεργασία με τις Υπηρεσίες Φορολογικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συνέβαλε περαιτέρω στην κατάρτιση του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος και του Κώδικα Φορολογικής Δικονομίας που τέθηκαν σε ισχύ πριν από δύο μήνες. Στα θέματα μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης μπορούμε να ξεχωρίσουμε την προώθηση της νομοθεσίας που ανασχεδιάζει τον τρόπο επιλογής των ανώτερων και μεσαίων στελεχών της διοίκησης.
Κλείνοντας θα πρέπει να τονίσουμε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις τα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων με τη συμβολή της Task Force μπορούν να είναι άμεσα και απτά ενθαρρύνοντας την προσπάθεια, αλλά σε ορισμένες άλλες χρειάζονται χρόνο για να φανούν. Ωστόσο και στις δύο περιπτώσεις τα αποτελέσματα θα έχουν σίγουρα μεγάλη διάρκεια. Και, επιπλέον, καθώς το πρόγραμμα δεν είναι ένα απλό άθροισμα μεμονωμένων μεταρρυθμίσεων αλλά ένας συνολικός μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας, κάθε διαρθρωτική αλλαγή που υλοποιείται ενισχύει το αποτέλεσμα αυτών που έχουν ήδη γίνει αλλά και προετοιμάζει το έδαφος για αυτές που έχουν τη σειρά τους. Τελικά μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη ότι το αποτέλεσμα θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του. Και αυτό θα φέρει την Ελλάδα στον δρόμο της βιώσιμης ανάπτυξης.
Ο κ. Πάνος Καρβούνης είναι επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα.
